به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «استعاره‌های مدیریتی» اثر مسعود بینش، با حضور فرزان سجودی و علی‌اصغر محمدخانی، عصر دیروز، سه‌شنبه 16 خرداد ماه، از ساعت 16 و 30 دقیقه، در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد. 

علی اصغر محمدخانی، در ابتدا، درباره تفاوت این نشست با جلسات قبلی نقد کتاب در این مجموعه گفت: پیش از این هم نشست‌هایی درباره استعاره داشته‌ایم اما استعاره اغلب در حوزه ادبیات بررسی شده است. باید توجه داشته باشیم که مفهوم استعاره میان رشته‌ای شده و به حوزه‌هایی چون مدیریت، فلسفه، سیاست و علوم تجربی هم راه یافته است، به عبارتی در این حوزه‌ها هم می‌توان استعاره و تاثیر آن را بررسی کرد.

وی با سخن گفتن درباره کتاب «استعاره‌های مدیریتی» و آثار دیگری که در این حوزه منتشر شده‌اند توضيح داد: کتاب «استعاره‌های مدیریتی» بحث‌های جدیدی را درباره استعاره در رشته مدیریت بیان می‌کند و تحولات زبانی و تفکر را نشان می‌دهد.

مسعود بینش، نویسنده این اثر، در این نشست درباره محتوای کتاب سخن گفت و سیر پیدایش و تغییر و تحولات مدیریت را برای حاضران در نشست بیان کرد. 

به گفته بینش، بحث استعاره مبحثی جدی است که به دنیای مدیریت نيز راه یافته. وی شکل‌گیری علم مدیریت را مربوط به یک قرن پیش و زمان مطرح شدن آن را بعد از چاپ کتاب «اصول علمی مدیریت» فردریک تیلور، پدر مدیریت علمی، دانست.

نویسنده کتاب «استعاره‌های مدیریتی» در ادامه درباره نظریه‌های مطرح‌شده از سوی تیلور، چنین سخن گفت: وی معتقد بود شغل باید استاندارد شود و برای رسیدن به این هدف از حوزه‌های علمی بهره زیادی ‌برد.

وی از استعاره «سازمان به مثابه ماشین» به عنوان یکی از نخستین استعاره‌های به کار گرفته شده در رشته مدیریت نام برد و مثال‌هایی از مدیرانی زد که با بهره‌گیری از این روش‌ها توانسته‌اند به موفقیت دست یابند.

نویسنده کتاب «فکر بهبود» اضافه کرد: روانشناسی و روانشناسی صنعتی هم در ادامه به تقویت این دیدگاه‌ها کمک کردند و پیچیده شدن سازمان‌ها و شکل‌گیری علوم جدید بر نظریه‌های موجود تاثیر گذاشتند.

مترجم کتاب «طرح ارزش‌آفرینی منابع انسانی» در ادامه به بحث درباره سبک‌های مختلف مدیریت پرداخت و گفت: دیگر دوران مدل‌های کلاسیک یا حتی مدرن هم به پایان رسیده است. نگاه به سازمان‌ها به مانند یک پدیده فرهنگی شده و حتی موضوعاتی چون زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی هم به علم مدیریت راه یافته‌اند و نظریه‌های سازمان را یک سطح بالاتر برده‌اند.

بینش در ادامه به نقش زبان اشاره کرد و آن را موثر بر فهم جهان دانست. به گفته او، ذهنیت یک نظریه‌پرداز و مفسر در فهم یک پدیده موثر است و از زبان می‌توان در کمک به این نظریه‌پردازی‌ها بهره جست. وی اضافه کرد: با این سیر تحول، استعاره، جنبه شناختی و معرفت‌شناسانه به خود گرفت و از جنبه زیبایی‌شناسانه صرف خارج شد.

به گفته بینش، «استعاره ماشین» قدیمی‌ترین نوع استعاره است و سازمان را به مثابه ماشینی در نظر می‌گیرد که از مجموعه اجزایی در کنار هم تشکیل شده.
 
وی افزود: این نگاه در زمان خود توفیق‌هایی را نصیب صنعت کرد ولی جنبه‌های زیادی در آن مغفول ماند. در سال‌های بعد استعاره‌های فرهنگی مورد تاکید بیشتری قرار گرفتند و استعاره‌هایی مانند «سازمان شبدری» و «استعاره پیل و پشه» در مدیریت به وجود آمد.

وی در ادامه توضیحاتی درباره هر یک از این استعاره‌ها داد و سپس به حضور اسطوره‌ها در علم مدیریت پرداخت و چنین توضیح داد: چارلز هندی در کتاب «خدایان مدیریت» با نگاهی به اسطوره‌هایی چون آتنا، زئوس و آپولو، سازمان‌ها را دسته‌بندی کرد و این رویکرد جدید وی، مورد توجه زیادی قرار گرفت.

«رهبری» موضوع دیگری بود که بینش بدان پرداخت و از «جین بلانکو» به عنوان کسی نام برد که در این زمینه، فعالیت‌ قابل‌توجهی داشته است. وی از استعاره «بوفالوها و غازها» نام برد و توضیحاتی درباره این دو نوع سبک رهبری ارایه کرد.

«استعاره هدهد با الهام از همین نوع دسته‌بندی‌ها در پایان کتاب استعاره‌های مدیریتی آورده شده.» بینش با بیان این که این استعاره از آثار ادبی کهن ایران گرفته شده، گفت: این استعاره بدین معناست که رهبری به مانند هدهد، به مرغانی که گرفتار زندگی روزمره هستند سمت و سو می‌دهد تا آن‌ها به سمت وضعیت مطلوب بروند. در واقع با این نگاه هرمنوتیک می‌توان به این استعاره‌ها نگریست و چنین جنبه‌هایی را استخراج کرد.

بینش با بیان این‌که در کتاب «استعاره‌های مدیریتی» برخی از استعاره‌های موجود در علم مدیریت جمع‌آوری شده گفت: با این حال نمی‌توانم ادعا کنم که کامل‌‌ترین اثر ممکن را نوشته‌ام.

فرزان سجودی، زبان‌شناس و نشانه‌شناس، در صحبت‌هایش به نقاط ضعف و قوت این اثر پرداخت و گفت: برجستگی و اهمیت این کتاب، در جسارتی است که نویسنده به کار گرفته و استعاره را به قلمرو حوزه دوری چون مدیریت سازمانی برده است.

وی به بخشی از صحبت‌هایش در نشست نقد و بررسی کتاب «استعاره و مجاز» که در بهمن ماه سال گذشته در شهر کتاب برگزار شد اشاره کرد و مفاهیم مربوط به استعاره را مرور کرد.

وی زاویه دید افراد را هم در درک استعاره بااهمیت خواند و به مدیریت کارخانه «فورد» به عنوان یک مثال اشاره کرد و گفت: به همین دلیل است که برخی مدیران که فقط در پی کسب سود هستند جنبه‌های انسانی را در سازمان فراموش می‌کنند و در بین کارکنان خود منفور می‌شوند.

این استاد دانشگاه از جنبه زبان‌شناسی به این مقوله پرداخت و افزود: ‌این‌طور نیست که سازمان به مثابه ماشین وجود دارد و فردی آن را کشف می‌کند. زمانی که حوزه‌های نظریه علمی به زبان مناسب برای بیان خود دست می‌یابند این استعاره‌ها شکل می‌گیرند و برای مثال سازمان ماشین‌وار را به وجود می‌آورند.

نویسنده کتاب «نشانه‌شناسی: نظریه و عمل» اضافه کرد: برخی این حرکت را دوسویه می‌دانند و معتقدند وجود سازمان‌های ماشین‌‌وار، استعاره‌ سازمان ماشین‌وار را به وجود می‌آورد و برعکس این حالت هم رخ می‌دهد.

به گفته سجودی، گفتمان به چگونگی شناخت ما از جهان شکل می‌دهد و توانسته به زندگی روزمره انسان‌ها هم واردشود. وی گفت: استعاره همه جا هست فقط مشکل این بود که حوزه علوم انسانی به کشف این موضوع نایل نشده بود.

سجودی در ادامه نقدهایی هم به مطالب این کتاب داشت. وی معتقد بود نویسنده باید به جای نشان دادن وابستگی به حوزه‌ای از نظریه استعاره، مثل مجاز و حقیقت، مشخصا به سراغ نظریه شناختی می‌رفت و همه چیز را در پرتو آن معنا می‌داد. این رویکرد نویسنده باعث شده پشتوانه نظری بحث کمی ضعیف شود و مطالبی در ابتدای کتاب آورده شده که کمکی به مباحث نمی‌کند. 

وی بخش‌های این کتاب را نیازمند یک جمع‌بندی دانست و گفت: جمع‌بندی سبب می‌شود کتاب انسجام بیشتری داشته باشد.

«استعاره‌های مدیریتی» نوشته مسعود بینش، کاوشی است در‌‌ کارکردهای زبان جدید مدیریت که از زبان کلاسیک و صریح و یک بعدی فاصله گرفته و به استعاره روی آورده است. این زبان جدید، بیانگر تفکر جدید در حوزه‌ مدیریت و سازمان است. این اثر از سوی انتشارات «سازمان مدیریت صنعتی» به بهای سه هزار و 500 تومان منتشر شده است.

این كتاب در دو بخش نوشته شده است؛ بخش نخست به بیان مجازی و تفكر استعاری می‌پردازد و نقش استعاره‌های سازمانی در نظریه‌های مدیریت و سازمان را توضیح می‌دهد. بخش دوم کتاب به استعاره‌های مختلف مدیریتی در حوزه‌های مكانیكی، ارگانیكی، ورزشی، هنری، علمی، فرهنگی، اسطوره‌ای و رهبری اختصاص دارد و نویسنده در آن 26 استعاره غربی و شرقی را بررسی می‌كند. 

نشست نقد و بررسی کتاب «استعاره‌های مدیریتی»، دیروز، سه‌شنبه شانزدهم خرداد، در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.