به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، مسلم نادعليزاده در مقدمه كتاب خود با بيان اين‌كه برخي نويسندگان و پژوهشگران گمان كرده‌اند كه بيشتر فقيهان شيعه با تعزيه مخالف بودهاند، مي‌نويسد: «اين موضع، گاه به كمبود منابع در خصوص اين موضوع باز مي‌گردد و گاه به تحليل‌هاي مغرضانه‌ي برخي مستشرقين از وضعيت ايران در عصر قاجار و تلاش آنان براي نشان دادن شكاف بين روحانيان و توده‌هاي مردم»
وي سپس با آوردن نظر «پولاك» در اين زمينه مبني بر اين‌كه «مومنان سختگير، البته نمايش صحنه‌اي [تعزيه] را جايز نمي‌شمارند و آن را هتك حرمت از ائمه و بت‌پرستي مي‌دانند»، مخاطب را به مطالعه اين نوشتار فرا مي‌خواند و سپس مي‌نويسد: «آراي مخالفان تعزيه در ميان علماي شيعه، از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمي‌كند.»
بر اساس مطالعات اين نويسنده، تنها دو مورد مخالفت مطلق و پنج يا شش مخالفت مشروط در اين زمينه وجود دارد.
نادعليزاده سپس به آراي «محمد‌بن سليمان تنكابني»، «شيخ جعفر نجفي كاشف‌الغطا» و «حجت‌الاسلام شفقتي» در نفي تعزيه اشاره و ابراز اميدواري مي‌كند كه مطالعه اين اثر به تصحيح نگاه‌ها و نگرش‌ها درباره تعزيه كمك شاياني كند و زمينه‌اي را براي بهره‌گيري بيشتر از هنر بي‌بديل شبيه‌خواني فراهم آورد.
نويسنده معتقد است كه تعزيه نيز مانند ديگر آيين‌هاي مذهبي، بايد به تكامل اخلاقي و معنوي روح انسان كمك كند.
وي مي‌نويسد: «تعزيه نيز مانند ديگر آيين‌هاي مذهبي، بايد مروج و مبلغ فضايل و مكارم و خصال نيكو باشد، مردم را دين‌دار و دين‌شناس نمايد و روح معنويت و ظلم‌ستيزي را در آنان تقويت كند.»
نادعليزاده سپس به تكامل تعزيه، پس از آن‌كه به‌عنوان آيين شيعي مورد استفاده قرار گرفت و افزوده شدن قالب‌هاي نمايشي ديگري به آن مانند: «تشبه به لباس معصومين» يا «تشبه به زنان» اشاره مي‌كند و به تحول آراي علماي شيعه به تناسب توسعه اين نمايش مي‌پردازد.
وي مي‌نويسد: «با شكل‌گيري تعزيه و گسترش آن در جوامع شيعي، مسايل فوق به يكي از دغدغه‌هاي مومنين تبديل شد و حوزه‌هاي علمي تشيع را به بررسي‌ها و مطالعات جديد واداشت. آغاز چنين مطالعاتي در مجامع فقهي، علما و فقهاي شيعه را آماده ساخت كه همزمان با ورود تئاتر غربي در دهه‌هاي بعد، با اندوخته‌اي قابل‌توجه از جهات علمي با مسايل تئاتر جديد روبه‌رو شود.»
نويسنده در بخش ديگري از مقدمه پس از آن‌كه شرح‌كوتاهي از آنچه واقعه كربلا را پديد آورد، دو رسالت بزرگ «القاي شور و حماسه عاشورا» و «نمايش مصائب خاندان عصمت» را بر دوش آيين شبيه‌خواني و تعزيه مي‌گذارد و مي‌نويسد: «تعزيه تنها نمايش مصيبت نيست و همه رسالتش در گرياندن امت خلاصه نمي‌شود كه اگر چنين بود، اين قلم نيز از مخالفان تعزيه به‌شمار مي‌رفت. ليكن مهم‌تر از وجه گرياندن، برانگيزانندگي است كه تعزيه را در ميان ديگر آيين‌هاي سوگواري، برجسته كرده است.»
اين نوشتار دربرگيرنده 131 فتواي مراجع از «آقا‌محمد‌باقر وحيد بهبهاني ( 1116- 1205)» تا فتواي عالماني مانند «آيت‌الله بروجردي»، «آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي» و «آيت‌الله سيدصادق شيرازي» به ترتيب سال تولد آن‌هاست.
نادعليزاده در پايان با بيان اين‌كه تاريخ پيدايش تعزيه را نمي‌توان قديمي‌تر از سال پاياني حكومت صفويان دانست، به نتيجه‌گيري مي‌پردازد و در بخشي از اين نتيجه‌گيري مي‌نويسد: «بررسي نشان مي‌دهد كه فقيهان بزرگ شيعه همواره حامي و مدافع تعزيه بودهاند و با فتوا‌هاي قاطع و تفصيلي يا موجز خويش، بر اجراي مجالس شبيه‌خواني مهر تاييد مي‌زنند.»
چاپ نخست «شبيه از نگاه فقيه» را انتشارات خيمه با شمارگان 1000 نسخه و به بهاي 8500 تومان روانه بازار نشر كرده است.
دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۳۹۱ - ۱۷:۱۲
نظر شما