به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، اين نشست صبح امروز (يكم خرداد) در دانشگاه علوم و فنون قرآن كريم برگزار شد.

در ابتداي اين نشست «معصومه يزدان‌پناه» پژوهشگر و مترجم قرآن كريم به زبان‌هاي انگليسی و فارسی، در سخناني با بيان اين‌كه هيچ فردي نتوانسته ترجمه‌اي واقعي از كلام وحي ارايه دهد، گفت: صريح مي‌گويم كه قرآن در هيچ جاي دنيا مترجم ندارد. واژه مترجم به اشتباه به تبيين‌كنندگان كلام الهي به ساير زبان‌‌ها اطلاق مي‌شود و ما مترجمان هنوز در تعريف كلمات «رحمن» و «الرحيم» نتوانسته‌ايم حق مطلب را بيان كنيم.

وي در بخش ديگر سخنانش افزود: هر قشري در جامعه نياز به ترجمه خاص خودش از قرآن دارد و بايد ترجمه‌هاي متفاوت و گسترده‌اي از كلام وحي را ارايه كرد. نمي‌توان گفت چه‌ ترجمه‌اي از قرآن بهتر است، زيرا هر مترجمي با توجه به دانش و فرهنگ زمان خود به ترجمه قرآن مي‌پردازد. مهم آن است كه كار ترجمه با نيت الهي صورت گيرد.

«حجت‌الاسلام ‌و ‌المسلمين محمد نقدی» رييس موسسه ترجمان وحي، در اين نشست با تاييد سخنان يزدان‌پناه در غير ممكن بودن ترجمه حقيقي از آيات وحي، به اقدام هاي اين موسسه از زمان تاسيس در سال 1373 تاكنون پرداخت و اضافه كرد: «تهيه ترجمه‌‌هاي چاپي قرآن»، «تهيه شناسنامه اجمالي ترجمه‌ها»، «آرشيو مقالات و بحث‌هاي نظري ترجمه قرآن به زبان فارسي»، «آرشيو مقالات و بحث‌هاي نظري ترجمه قرآن به زبان‌لاتين»، «تدوين كتابشناسي جامع ترجمه‌هاي فارسي مخطوط»، «تدوين كتاب‌شناسي توصيفي ترجمه‌هاي چاپي» از جمله فعاليت‌هايي اند كه در اين مركز در حال انجام اند.

وي در شرح اقدام هاي اين موسسه افزود: همچنين اين موسسه تاكنون قرآن را به زبان‌هاي انگليسي، فرانسه، تركي آذري، چيني، تركي استانبولي و اسپانيايي ترجمه كرده است كه اين آثار در كشور‌هايي مانند آمريكا، فرانسه، انگلستان، كانادا، اسپانيا، هند آذربايجان، تركيه و چين در حال چاپ و انتشارند.

رييس موسسه ترجمان وحي در بيان دليل ترجمه قرآن به اين شش زبان در اين موسسه، گفت: مترجمان وافر و بهره‌گيري ملل گوناگون از اين زبان‌ها دليل اصلي اين امر است. اكنون اين موسسه، ترجمه قرآن به 12 زبان ديگر را در دست اقدام دارد كه قرآن به زبان‌هاي گرجي، پشتو، روسي و ايتاليايي از جمله اين زبان‌هايند.

وي با بيان اين‌كه اعتقاد ما در اين موسسه بر ارايه ترجمه‌هاي گوناگون از قرآن كريم است، بيان كرد: بر اين اساس همواره در حال شناسايي مترجمان زبان‌هاي گوناگون از قرآنيم. اقبال به ترجمه آيات الهي پس از حوادث 11 سپتامبر زياد شده و مي‌كوشيم با مترجمان كشور‌هاي مختلف بر اساس قوانين موجود كشورشان قراردادهايي را به امضا برسانيم و از آنان حمايت كنيم.

حجت‌الاسلام نقدي در بخش ديگر سخنانش افزود: نمي‌توان ترجمه قرآن را به پيروان ساير اديان سپرد. آن‌ها ممكن است هيچ قصد بدي در تبيين آيات قرآن به ساير زبا‌ن‌ها نداشته باشند، اما گاهي نداشتن شناخت آن‌ها از دين اسلام منجر به ترجمه غيراصولي از قرآن مي‌شود. بنابراين، نياز است در ترجمه كلام الهي، آن را به مسلمانان بي‌غرض و بي‌تعصبي بسپاريم كه با ترجمه‌هايشان ترس و خشونت از دين اسلام را به مردم جهان القا نكنند. همچنين مترجم قرآن بايد توجه به مطالبات و واژگان زمانه‌اش را از ياد نبرد.

وي در پايان گفت: بايد فرهنگ ويرايش آثار مكتوب در كشورمان توسعه يابد و ويرايش قرآن هم از اين نكته مستثني نيست.

«علی فيض‌الهی» عضو هيات علمی دانشگاه تهران، سرگروه زبان اسپانيولی دانشگاه و دبير سرويس اسپانيايي خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، ديگر سخنران اين جلسه بود. وي با بيان اين‌كه زبان اسپانيايي در اروپا به عنوان زباني رايج در دنيا تدريس مي‌شود گفت: اين زبان در 23 كشور آمريكاي جنوبي به عنوان زبان نخست استفاده مي‌شود و در كشور آمريكا به عنوان زبان دوم مورد توجه است.

فيض‌الهي سپس به تاريخچه ترجمه قرآن به زبان اسپانيايي اشاره كرد و افزود: قرآن به زبان اسپانيايي از سوي كشور‌هاي لبنان، مصر و مراكش در اسپانيا منتشر شده است و لبناني‌‌ها به دليل صنعت نشر قوي، در اين زمينه موفق‌تر بوده‌اند. در كشور اسپانيا 70 درصد سازمان‌هاي نشر در اختيار يهودي‌هاست، اما با اين‌حال آنان به نشر قرآن به عنوان كاري سودآور مي‌نگرند.

عضو هيات علمی دانشگاه تهران از قرآن‌هايي با ترجمه «محمد اثر» و «جعفر گنزالس» به عنوان ترجمه‌هايي از قرآن ياد كرد كه بيشترين مخاطب را دارند و گفت: ترجمه «جعفر گنزالس» بيشتر به زبان محاوره‌اي مردم اسپانيا توجه دارد. به طور كلي در ترجمه بايد آن‌چه نويسنده قصد بيان آن را داشته، به مخاطب ارايه شود و در واقع بايدتوجه به زيرساخت مهم‌تر از رو ساخت (مفاهيم ظاهري لغات)  باشد.

فيض‌الهي با تاكيد بر اين‌كه براي ترجمه بايد به علم زبانشناختي و ساير پيشرفت‌هاي اين حوزه توجه كرد، ادامه داد: قرآن كريم سرشار از نشانه‌هاست. براي نمونه اكنون نمي‌توان «الم» را تبيين كرد، اما شايد آيندگان بتوانند با توجه به علوم آن دوره اين آيه را نيز معني كنند.

وي درباره ويژگي‌هاي قرآن به زبان اسپانيايي گفت: نمي‌توان قاعده ‌خاصي را در ترجمه به اين زبان لحاظ كرد. هر فردي با توجه به دانش ترجمه خود، با استراتژي و شيوه خاص خود به ترجمه مي‌پردازد. ترجمه‌ نمي‌تواند فرهنگ را منتقل كند، اما مي‌تواند احساس را انتقال دهد. در ترجمه قرآن هم بايد احساسي را كه از قرآن دريافت مي‌كنيم انتقال دهيم.

«تيجانی مالم لاوالی» پژوهشگر قرآنی و مسوول زبان‌هاي خارجي در راديو، آخرين سخنران اين نشست، ترجمه آيات قرآن را از لحاظ ارايه حقيقي معناي كلام وحي كاري دشوار دانست و ادامه داد: از اين لحاظ كه مترجم كلام وحي باشيم خوشحاليم زيرا خداوند آن را عبادت مي‌داند. بيشتر مردم غرب آفريقا به زبان هوسايي تكلم مي‌كنند و در آفريقا چهار نوع ترجمه «القادريه»، «وهابي»، «هندي» و «ربيع‌القرآن» از قرآن وجود دارند كه ترجمه «هندي» به قلم احمد محي‌الدين بهترين ترجمه به زبان هوسايي است، زيرا اين مترجم از زبان منطق و فلسفه بهره گرفته است.

وي ترجمه قرآن به زبان هوسايي را مستلزم درك مترجم از زمان و فرهنگ مردم آفريقا دانست و گفت: علاوه بر اين موارد، مترجم قرآن بايد از هر گناهي خود را بر حذر داشته باشد كه اين امر در گذشته سهل‌تر بود، اما امروزه اين موضوع به امري بسيار دشوار تبديل شده است.