تحقيق قيلسوف

رادیو فرهنگ فرانسه در اواخر عمر هانری کربن، مصاحبه‌ای با وی انجام داده است که با عنوان «از هایدگر تا سهروردی» مشهور است. وی در آنجا به برخی نقاط اشتراک و نیز افتراق‌ هایدگر و حکمای مسلمان اشاره، و نیز موضوع «گذر» خود از فلسفه هایدگر را طرح می‌کند و دلایل آن را عرضه می‌نماید، با این حال تصریح می‌کند که به برخی عناصر فلسفه هایدگر، خصوصاً مبحث تاویل، تا به آخر وفادار مانده است. مصاحبه مفصل است، و ما تنها به ترجمه برخی پاره‌های ‌آن‌، که شخصیت کربن را می‌نمایاند، اکتفا می‌کنیم: 

می‌گویند درجمع پژوهشگران دسته‌ای متخصص اندیشه و فلسفه آلمان هستند و دسته‌ای دیگر مستشرق؛ درمیان مستشرقین گروهی اسلام‌‌شناس‌اند و گروهی ایران‌شناس و هکذا. و آنگاه می‌پرسند: چگونه ممکن است که کسی از پژوهش در فلسفه آلمان به ایران‌شناسی روی آورد؟ اما کسانی که این سوال را طرح می‌کنند شاید کمتر شگفت‌زده می‌شدند اگر اندک شناختی از چیستی فیلسوف و جستجوی او داشتند و تصوری از این امر داشتند که عارضه‌های زبانی برای یک فیلسوف صرفاً‌ به منزله موانعی بر سر راه او هستند که باید از ‌آنها گذر کرد و تنها بیانگر تفاوت‌های مکانی هستند که منزلت و اهمیتی ثانوی دارند. (...) شاید بتوان گفت که فیلسوف تحقیق خود را همزمان در جبهه‌های متعدد پیش می‌برد؛ به ویژه اگر معنای فلسفه برای او به مفهوم شدیداً عقلگرایانه‌ای که میراث فیلسوفان «عصر روشنگری»‌ست محدود نشود. و به حقیقت،‌ نباید محدود شود. تحقیق فیلسوف باید حوزه‌ای وسیع را فراگیرد چنانکه بتواند پذیرای فلسفه عرفانی شخصی نظیر یاکوب بوهمه، ابن عربی یا سودنبرگ و غیره باشد. خلاصه کلام آنکه تحقیق فیلسوف باید به گونه‌ای باشد که بتواند داده‌های کتب مقدس و نیز تجارب عالم مثال را، به عنوان منابعی برای تامل فلسفی، در خویش گرد آورد. در غیر این‌ صورت، دیگر فیلوسوفیا (دوستداری حکمت) هیچ ارتباطی با سوفیا (حکمت) نخواهد داشت.

صفحه 19/ اسلام در سرزمین ایران/ اثر هانری کربن/ ترجمه رضا کوهکن/ انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران/ سال 1390/ 658 صفحه/ 12000 تومان