به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بهمن سال گذشته کتاب «درآمدی بر هنر اسلامی – ایرانی، قالی» با تحقیق و پژوهش کریم میرزایی توسط موسسه موزه ملی ملک وارد کتابفروشی‌ها شد. این کتاب به بررسی تحلیلی قالی ایرانی می‌پردازد و برای این منظور آثار موجود در موزه ملی ملک و همچنین آثار دیگر مورد توجه قرار گرفته‌اند. به مناسبت انتشار این کتاب با کریم میرزایی به گفت‌وگو نشستیم.
ـ چرا برای این کتاب آثار موجود در موزه ملک را انتخاب کردید؟
کتاب «درآمدی بر هنر اسلامی-ایرانی، قالی» در قالب مجموعه کتاب‌هایی است که با عطف به آثار موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک شکل گرفت. موزه ملی ملک به تنهایی در حکم گنجینه‌‌ای است که آثار متنوع و مختلف مانند آثار سرامیکی، فلزی، چوبی با فرم‌ها و اشکال مختلف و مربوط به دوره‌های تاریخی متفاوت را دربر گرفته است و قالی نیز یکی این آثار هنری است که در این مجموعه نگهداری می‌شود.
ـ چه کمبودهایی در حوزه تحقیقات فرش مشاهده کردید که تصمیم به نگارش این کتاب گرفتید؟
هنرهای محلی و ملی از چنان تنوع و تکثر فراوانی برخوردارند ولی تا به حال به صورت بایسته و شایسته مورد مداقه قرار نگرفته‌اند. نخستین گام‌های تحقیقاتی قالی ایران از طرف غیرایرانیان انجام پذیرفته که برخی از آن‌ها نیز جای نقد بسیار دارد و متاسفانه باید عرض کنم که با وجود تعریف رشته فرش در دانشگاه‌ها، که تعدادشان نیز زیاد است اما حوزه تحقیق و تالیف کتاب فرش بسیار تنگ است و جواب‌گوی نیازهای دانشجویان نیست. لذا بررسی دوبار قالی ایران هم از بعد نشانه‌شناسی هنری و تجاری و هم از بعد زیبایی‌شناسی از اهمیت خاصی برخوردار است. قالی ایران از لحاظ اقتصادی و اشتغال آفرینی نیز می‌تواند محل بحث و بررسی واقع شود. با تمامی این اوصاف می‌توان به کمبودهای تحقیقاتی در این حوزه پی برد.
ـ روش پژوهشی شما چگونه بوده است؟
روش من در نگارش این کتاب بر اساس شکل و فرم نقوش و طرح‌هایی است که در قالی‌ها به کار می‌رود، بر این اساس هر طرحی در هر اجرایی دست‌خوش دگرگونی‌هایی می‌شود که ما آن‌ها را بر اساس ظرافت و نوع اجرای طرح و نقش تقسیم‌بندی می‌کنیم. تا به امروز این نوع برخورد با قالی در هیات سه گروه شهری، روستایی و عشایری شکل گرفته بود که به نظر من ناقص می‌رسید و من یک گروه دیگر با عنوان گروه شهرستانی نیز بدان افزودم. این گروه طیف خاصی از قالی‌ها را در بر می‌گیرد که بین گروه شهری و روستایی قرار می‌گیرند. قالی «هریس، بیجار، ساروق، مود و دُرُخش» نمونه‌هایی از آن‌ها به شمار می‌آیند.
ـ طیف مخاطب کتاب چه گروهی را دربر می‌گیرد؟
از آن‌جایی که این کتاب به سفارش موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک با همکاری پژوهشگاه هنرهای اسلامی آفرینش تهیه شده، دو گروه از مخاطبان و مشتاقان در نظر گرفته شده‌اند. نخست دیدار کنندگانی که از موزه بازدید می‌کنند و میزان آشنایی آنان به قالی عموما مقدماتی و تجربی است، بنابرین کتاب می‌بایست به گونه‌ای تنظیم می‌شد که توانسته باشد به خواسته‌های آن‌ها پاسخی مناسب داده باشد. اما گروه دیگر کسانی هستند که به صورت حرفه‌ای با مقوله قالی برخورد می‌کنند. این افراد را قشر محققان و دانشجویان قالی و بازرگانان اهل کتاب تشکیل می‌دهند، به همین سبب در این کتاب صرفا به معرفی قالی‌های موزه پرداخته نشده بلکه قالی‌ها مصادیقی برای تحلیل قالی دیرپای ایران هستند.
ـ با توجه به کلام شما تحقیقات و کتاب‌های مشابه، هرچند تعداد آن‌ها اندک است، اما این آثار هم به همین مطالبی که شما اشاره کردید پرداخته‌اند، ویژگی اختصاصی پژوهش شما نسبت به دیگر آثار در چه مواردی است؟
کتاب‌های هنری از این دست نیاز به چاپ مناسب و با کیفیت عالی دارند که تاکنون و در پژوهش‌های مشابه قبلی این امر مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. نخستین ویژگی مهم این کتاب چاپ عالی و با کیفیت آن است که من لازم می‌دانم که از موزه ملی ملک برای این امر تشکر ویژه داشته باشم. ویژگی دیگر این کتاب معرفی آثاری است که قبلا در جایی چاپ نشده است. تنوع در قالی‌های مناطق مختلف ایران، از ترکمن‌صحرا گرفته تا بیجار، تبریز، کاشان، مشهد، اصفهان و تهران نیز یکی دیگر از امتیازهای این کتاب محسوب می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب برخورد ساده و در عین حال تحلیل‌گرانه با قالی ایران است.
دوشنبه ۱۴ فروردین ۱۳۹۱ - ۱۱:۰۹
نظر شما