به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست عصر ديروز (دوشنبه، 24 بهمن) در سراي اهل قلم خانه كتاب برگزار شد. در اين جلسه جعفر خيرخواهان، مترجم كتاب و مازيار صالحي، كارشناس اقتصادي به عنوان منتقد كتاب حضور داشتند. وحيد صباغي نيز دبيري نشست را بر عهده داشت.

خيرخواهان درباره «عجم اوغلو» يكي از نويسندگان اين اثر گفت: اين اقتصاددان، جايزه معروف «جان كلارك» را در حوزه اقتصاد از آن خود كرد. برندگان اين جايزه، اميدهاي دريافت نوبل اقتصادي قلمداد مي‌شوند.

وي افزود: اوغلو و «جيمز رابينسون» (ديگر نويسنده كتاب) براي اثبات نظرات خودشان چهار كشور آرژانتين، انگليس، آفريقاي جنوبي و سنگاپور را برگزيدند. آنان با مقايسه اين كشورها در جست‌وجوي پاسخ اين سوال‌ برآمدند كه چرا در برخي از اين كشورها، دموكراسي پايدار است و در برخي از آن‌ها نيست.

خيرخواهان ادامه داد: دموكراسي در برخي از كشورها پايدار است، در حالي كه همين دموكراسي در برخي ديگر از نظام‌ها به سوي ديكتاتوري ميل مي‌كنند. همه نظام‌‌هاي دموكراتيكي كه تازه شكل مي‌گيرند، تا ابد پايدار نمي‌مانند، بلكه برخي از آن‌ها به سرعت به سمت ديكتاتوري سوق مي‌يابند.

وي با بيان اين كه يكي از دو نويسنده اين اثر، اقتصاددان و ديگري دانش‌آموخته علوم سياسي است، اظهار كرد: آن‌چه از بررسي‌هاي اين دو حاصل شده است، به ما ثابت مي‌كند كه براي حل مسايل اقتصادي بايد به مسايل و نهادهاي سياسي توجه كرد و در غير اين صورت، راه‌حل موثري ارايه نخواهد شد.

خيرخواهان افزود: گروه‌هاي متفاوتي در جوامع وجود دارند و همين گوناگوني، منافع متضاد را در اين جوامع شكل مي‌دهد. اتخاذ هر سياستي، نفع يك عده و ضرر عده ديگري را به دنبال خواهد داشت. نويسندگان اين كتاب، مردم يك جامعه را در دو گروه فرادستان و شهروندان فقير تقسيم‌بندي كرده‌اند و سپس طبقه متوسط را نيز به آن افزودند تا دسته‌بندي خود را تكميل كنند. فرادستان، قدرت جامعه را در دست دارند و نظام ديكتاتوري منافع آنان را تامين مي‌كند، در حالي كه نظام دموكراسي، منافع عده بيشتري از جامعه را تامين خواهد كرد.
وي ادامه داد: شهروندان متوسط و فقير نارضايتي‌شان را به صورت‌هاي مختلف مانند شورش، كم‌كاري يا حتي انقلاب بروز مي‌دهند. فرادستان در چنين شرايطي و براي حفظ منافع خودشان، امتيازاتي را به فقرا پيشنهاد مي‌دهند. ارايه سوبسيد، كاهش ماليات‌ها، سركوب و ايجاد دموكراسي، راه‌هاي حفظ منافع فرادستان در برابر ابراز نارضايتي ديگر اقشار جامعه است.

اين مترجم مدرس دانشگاه افزود: شهروندان عادي در برخي از مواقع، امتيازهاي پيشنهادي را نمي‌پذيرند، زيرا مي‌دانند كه اين امتيازها، وعده‌هاي سرخرمنند و هيچ تضميني براي عملي شدن آن‌ها نيست! فرادستان در اين شرايط، به ايجاد نظام دموكراسي تن مي‌دهند، زيرا تنها از اين طريق است كه قشرهاي فرودست جامعه اطمينان بيشتري به عملي شدن وعده‌ها پيدا مي‌كنند.

وي افزود: در بسياري مواقع، دموكراسي زماني شكل مي‌گيرد كه هزينه‌هاي سركوب فرودستان براي فرادستان گران تمام شود، در غير اين صورت، كودتا كوتاه‌ترين و عملي‌ترين راه‌حل خواهد بود. نويسندگان كتاب، كشور انگليس را داراي نظامي مي‌دانند كه از قرن نوزدهم ميلاد شروع به دموكراسي‌سازي كرد و اين نظام دموكراتيك تاكنون متزلزل نشده است.

خيرخواهان ادامه داد: از سوي ديگر، آرژانيتن نيز كشوري است كه طي قرن بيستم بارها به سوي دموكراسي سوق يافت اما اين دموكراسي چندان دوام نداشت و با كودتاهاي پي در پي به ديكتاتوري تبديل شد. كشور سنگاپور، مثال ديگر نويسندگان كتاب است. اين كشور، نظامي سلطنتي و غيردموكراتيك دارد و توانست اين نظام را با سركوب‌هاي محدود برقرار نگه دارد. مردم اين كشور اقدام موثري براي به دست آوردن دموكراسي انجام نمي‌دهند، زيرا از برابري نسبي برخوردارند. نويسندگان كتاب، نظام آپارتايد آفريقاي جنوبي را به عنوان يك ديكتاتوري مطلق معرفي مي‌كنند.

وي به نظر نويسندگان كتاب درباره كشورهاي عربي آفريقا اشاره كرد و گفت: به زعم آنان، تونس وضعيتي شبيه به انگلستان دارد و از اين ظرفيت برخوردار است كه يك نظام دموكراسي پايدار در آن شكل بگيرد. كشور مصر مانند آرژانتين، در سال‌هاي آينده نمي‌تواند نظام دموكراتيك پايدار داشته باشد و همواره ميان ديكتاتوري و دموكراسي در تغيير است. ليبي نيز بدترين وضعيت را دارد. حاكم بودن نظام قبيله‌اي در اين كشور سبب مي‌شود كه مردمان آن، به اين زود‌ي‌ها روي دموكراسي را نبينند.

خيرخواهان در پايان سخنانش گفت: با توضيحات نويسندگان اين كتاب به نظر مي‌رسد كه دموكراسي تنها زماني تحكيم مي‌شود كه از يك سو، هزينه‌هاي سركوب براي فرادستان زياد باشد و از سوي ديگر، اقشار جامعه به حقوق مدني آگاه باشند.

سپس مازيار صالحي، طي سخنراني گفت: عجم اوغلو، يكي از نويسندگان اين اثر، سال 1368 در استانبول به دنيا آمد و در نهايت، موفق به اخذ مدرك دكترا شد و او در سن 32 سالگي به درجه پروفسوري رسيد. اوغلو يكي از 10 اقتصادداني است كه بيشترين ارجاعات در حوزه اقتصاد به كتاب‌ها و مقالات او انجام مي‌شود.

وي امانتداري مترجمان اين اثر را ستود گفت: با نگاهي به متن انگليسي اين اثر، متوجه شدم كه مترجمان كتاب در ترجمه آن، نهايت امانتداري را رعايت كرده‌اند.

صالحي افزود: نويسندگان كتاب معتقدند كه دموكراسي، ترجيح فرادستان جامعه است و آنهايند كه دموكراسي را ايجاد مي‌كنند؛ نه اين‌كه فرودستان آن را بسازند. اين مدل، بيش از حد ساده است. در نظر گرفتن دو بازيگر در ايجاد دموكراسي، ما را به ياد كتاب «سرمايه» ماركس مي‌اندازد. ماركس نيز با ارايه مدلي ساده، كار و سرمايه را تنها بازيگران اقتصاد مي‌داند. با اين تفاسير، اشكال جدي به مدل اين كتاب وارد مي‌شود.