به گزارش خبرگزاری کتاب (ایبنا)، مراسم رونمایی از «فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی»، عصر يك‌شنبه (9 مرداد) با حضور دکتر غلامعلی حدادعادل، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، مهدی فضائلی، مدیر عامل انتشارات سروش، نویسندگان و ويراستاران «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» در ساختمان انتشارات سروش برگزار شد. 

در این مراسم، غلامعلی حدادعادل، رييس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي عنوان کرد: دنياي امروز از لحاظ علم و دانش به اندازه‌اي گسترده شده كه علم معناي قديم خود را ندارد؛ عالم كسي نيست كه به همه علوم زمانه خود آگاه باشد، بلكه فردي است كه بداند علم كجاست و در صورتي كه با مشكلي مواجه شد، راه رسيدن به پاسخ را بداند. امروز، استفاده از كتاب‌هاي مرجع كارسازتر از گذشته است و يكي از فعاليت‌هاي چند دهه اخير ايران نيز در حوزه انتشار كتاب‌هاي مرجع محسوب مي‌شود. 

وی «دانشنامه جهان اسلام» و «دانشنامه زبان و ادب فارسی» را نمونه فرهنگ‌نامه‌هاي تازه در ايران معرفی کرد و گفت: برخی از این دانشنامه‌ها برای خود شخصیت علمی كسب كرده و بدون نام پدیدآورندگانشان نيز شهرت علمي دارند.

حدادعادل، تدوین مدخل‌ها را مهمترین مرحله دانشنامه‌نگاری دانست و گفت: مدخل‌گزینی در دانشنامه‌نگاري دارای مقدمات و نيازمند ارزيابي صحيح و دقيق است. یکی از ضعف‌های «فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی»، انتخاب مداخل است كه اين ضعف در مجلدات بعدي قابل جبران خواهد بود. در صورتي كه ضعف مدخل‌ها رفع نشود، بايد ذيلي گسترده بر فرهنگ‌نامه نوشت و ممكن است، اين ذيل وسيع‌تر از خود فرهنگ‌ آثار شود. 

وی عواملی چون قدمت اثر، منبع درسی بودن، تجدید چاپ، تعداد نسخه‌های موجود هر کتاب در کتابخانه‌های معتبر دنیا، نقد کتاب و جایزه‌های به دست آورده را برخي عوامل انتخاب یک اثر برای معرفی در فرهنگ‌نامه دانست و افزود: خوشبختانه «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» با تلاش هيات علمي كارآزموده تا حدودی نیاز تامین منابع از سطح جهان را برطرف كرده است. معرفي شش جلد كتاب حوزه جبر و مقابله از مجموعه آثار قديمي اسلامي براي دانشجويان علوم رياضي و اسلامي يكي از ويژگي‌هاي مثبت اين اثر محسوب مي‌شود. 

حدادعادل با اشاره به زحمات زنده‌یاد رضا سیدحسیني برای تدوین فرهنگ آثار فارسی و خارجي گفت: رضا سیدحسینی یکی از اعضای وابسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود و فقدانش در این فرهنگستان به خوبي قابل درك است. 

رييس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي با ابراز تاسف از فرصت ناكافي خود براي مطالعه «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» اظهار كرد: برخي از مداخل اين فرهنگ‌نامه نيازمند ويرايش و تكميل است. براي نمونه در هيچ يك از مداخل اشار‌ه‌اي به «دانشنامه جهان اسلام»، «دانشنامه زبان و ادب فارسي» ‌و «دانشنامه زبان و ادب فارسي در شبه قاره هند» نشده است. براي نگارش ساير مجلدات فرهنگ‌نامه بهتر است از متخصصان استفاده شود، كتاب‌شناسي شيعه نيازمند شيعه‌شناس و كتاب‌شناس اين حوزه است. 

سپس سيد علي آل‌‌ داوود، عضو هیات علمی «فرهنگ آثار ایرانی ـ اسلامی» عنوان كرد: اين فرهنگ‌نامه براي گستره وسيعي از دانشنامه‌ها به ويژه «دانشنامه جهان اسلام» و «دانشنامه زبان و ادب فارسي» مقاله تهيه كرده اما به دلايلي نامشخص، دانشنامه‌هاي در مسير انتشار از سوي احمد سميعي‌گيلاني حذف شده است.
 
وی درباره پيشينه نگارش «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» توضيح داد: اين فرهنگ‌نامه با هدف ارايه منابع ارزنده ايراني و اسلامي در تمام حوزه‌ها، پس از اتمام مراحل انتشار ترجمه فرهنگ آثار فرانسوي و آلماني، در مسير نشر قرار گرفت و براي نگارش هر جلد فرهنگ‌نامه از 90 تا 100 متخصص استفاده شد. 

آل‌داوود در ادامه افزود: مجلدات اول و دوم «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» داراي 740 مقاله است، جلد دوم با معرفي منابع تاريخي، تفسير و تذكره تا حرف «ت» را پوشش داده و جلد سوم با تنوع بيشتر و ارايه كتب خاطرات و ديوان شاعران تا حرف «دال» است. بيش از 300 جلد كتاب ديوان در اين فرهنگ‌نامه معرفي شده كه نيمي از اين ديوان‌ها در مجلد چهارم ارايه خواهد شد. 90 درصد ديوان شاعران اين فرهنگ‌نامه، فارسي و تنها 10 درصد مربوط به ديوان شاعران خارجي مرتبط با ايران است. 

وی درباره ترکیب مولفان فرهنگ‌نامه گفت: برای نگارش فرهنگ‌نامه‌هاي «دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی»، «دانشنامه جهان اسلام»، «دانشنامه زبان و ادب فارسی» از متخصصان با تجربه و اعضاي فرهنگستان زبان و ادب فارسی بهره‌مند شده‌ايم. يكي از ويژگي‌هاي اين فرهنگ‌نامه كه عامل تمايز آن با ديگر دانشنامه‌ها و فرهنگ‌نامه‌هاي زبان فارسي مي‌‌شود، ارايه كتاب‌شناسي شامل معرفي شش هزار عنوان كتاب است. 

در این مراسم مهدی فضائلی، مدیر عامل انتشارات سروش درباره مراحل انتشار «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» گفت: اوايل دهه 70 پيشنهاد ترجمه شش جلد كتاب فرهنگ آثار زبان فرانسه و سپس آلماني به انتشارات سروش داده شد و اين پروژه با همكاري احمد سميعي‌گيلاني، اسماعيل سعادت و مرحوم رضا سيد‌حسيني آغاز شد، در حين ترجمه اين فرهنگ‌نامه‌ها متوجه شديم كه فرانسوي‌ها و آلماني‌ها كمتر توجهي به آثار ايراني ـ اسلامي نداشتند و بنابراين تصميم گرفتيم تا فرهنگ‌ آثاري مستقل به فارسي تدوين كنيم. 

وی با بيان اینکه «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي»، منابع ایران پیش و پس از اسلام را مورد توجه قرار داده، افزود: اين فرهنگ‌نامه داراي فهرست چهار هزار مدخلي است. جلد نخست آن در سال 85، جلد دوم سال 87 و جلد سوم در سال 90 منتشر شد و اين مجموعه سه تا چهار جلد ديگر نيز خواهد داشت. 

فضایلی در ادامه افزود: آشنايان به دايرة‌المعارف‌نويسي مي‌دانند كه هر فرهنگ‌نامه و دايرة‌المعارفي پس از چند سال نيازمند گسترش مداخل و ويرايش است، فرهنگ آثار فرانسوي، سال 1994 ميلادي با اصطلاحات و اطلاعات جديد تجديد چاپ شد، بنابراين «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» نيز پس از چند سال به روز خواهد شد. 

وی تدوين مجموعه‌هایی چون فرهنگ آثار را پروژه‌های ملی معرفی کرد و گفت: نگارش چنين مجموعه‌هايي همت گروهي و سرمايه‌گذاري وسيع بدون چشم‌داشت براي بازگشت سرمايه را مي‌طلبد. اين فرهنگ آثار پس از مجموعه «الفهرست» نمونه‌اي در كشور ندارد و براي فعاليت محققان و پژوهشگران مفيد خواهد بود. 

مدير عامل انتشارات سروش آمادگي اين انتشارات را براي ترجمه آثار و حمايت از نويسندگان و صاحبان قلم اعلام كرد و يادآور شد: اميدواريم جامعه ايران هر روز كتابخوان‌تر و بازار نشر پررونق‌تر شود. 

در پايان اين مراسم نيز از مجلد سوم «فرهنگ آثار ايراني ـ اسلامي» رونمايي شد.