به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، شيعيان خوجه اثناعشري اقليت كوچك و در عين حال منسجمي به شمار مي‌روند كه با وجود جمعيت اندك 125 هزار نفري، از نظم و انضباط قابل ملاحظه‌اي برخوردارند. اين اقليت كوچك اكنون در پنج قاره جهان حضور دارند و در هر كشور داراي جماعات مستقلي‌اند. 

خوجه‌هاي اثناعشري اصالتا مردماني از ايالت گجرات و منطقه «كچ» هندوستان به شمار مي‌روند كه چند صد سال پيش از آيين هندو به مذهب اسماعيليه گرويدند و در حدود 140 سال پيش به مذهب شيعه اثناعشري پيوستند. آنان طي اين مدت با عشق و علاقه خاصي به تحكيم ساختار ديني جامعه خود پرداخته و سعي كرده‌اند اعضاي جماعت خود را به اصول و تعاليم دين اسلام و مذهب اهل‌بيت(عليهم‌السلام) رهنمون سازند. اين امر موجب شده كه امروزه، خوجه‌هاي اثناعشري در تمامي كشورهاي محل اقامت به جايگاه مناسبي دست يافته، با ايجاد جوامعي سالم و منزه از آلودگي‌هاي اخلاقي، موجبات تحسين ميزبانان خود را فراهم آورند. آنان طي چند دهه گذشته موفق به ايجاد تعادل مناسبي بين سنت‌ها و آداب و رسوم برجاي مانده از اجداد و پيشينيان خود و مقررات و تعاليم دين اسلام شده‌اند.

آنها به كشور ايران عشق ورزيده، با توجه به اين كه ايران تنها كشوري است كه اكثريت جمعيت آن را پيروان مذهب اهل‌بيت(عليهم‌السلام) تشكيل مي‌دهند، احساس قرابت خاصي با ايرانيان دارند، به‌گونه‌اي هر دو كشور هندوستان و ايران را سرزمين‌هاي مادري خود مي‌دانند.

تاريخ پيدايش خوجه‌هاي اثناعشري به حدود شش قرن پيش باز مي‌گردد. در اواسط سده 1400 ميلادي گروهي از مبلغان اسماعيلي ايراني به سرپرستي پير صدرالدين براي آموزش به هند اعزام شدند. پس از آن، برخي هندوان و مسلمانان بدين باور رسيدند كه خداوند در جهان حلول كرده و هرچيزي داراي ذات الهي است. اين باور، رفته رفته شكل آييني ويژه به خود گرفت و پير صدرالدين آن را آيين صراط مستقيم ناميد. اين باور جديد، از نظر اعتقادي بر حلول ـ‌بدين معنا كه خداوند چند بار به صورت برخي انسان‌ها مجسم شده است‌ـ مبتني بود (آن‌گونه كه هندوان عقيده دارند). البته آنها بر اين عقيده هندويي كه ويشنو، خداي هندوان 9 بار حلول و تجلي انساني داشته است، نام علي(ع) را به منزله دهمين تن افزودند. پيروان اين عقيده رفته رفته به نام خواجه شناخته شدند و پير صدرالدين نيز آنان را به اين عنوان ناميد. واژه خوجه كنوني، در واقع همان تغيير يافته لقب خواجه فارسي به معناي بزرگ و سرور است.

بر اساس مطالب كتاب، اين عقيده ميان جماعت خوجه همچنان به حيات خود ادامه داد تا اين كه در سال 1839 ميلادي، آقاخان محلاتي، نخستين امام اين فرقه، پس از شكست در شورش عليه فتحعلي شاه قاجار به بمبئي گريخت و كوشيد خوجه‌ها را تحت كنترل خود درآورد. وي در اين كار تا اندازه‌اي توفيق يافت و عقايد آنان را به باورهاي شيعه اسماعيلي تغيير داد. او آنان را كه در مناطق گوناگون شبه قاره هند زندگي مي‌كردند، تشويق كرد تا نماز بخوانند، روزه بگيرند و به حج و زيارت اهل‌بيت و ائمه اطهار(عليهم‌السلام) مشرف شوند. همچنين آنها را موظف كرد كه به جماعت‌خانه‌هاي اسماعيلي مقرري بپردازند. از آن زمان، خوجه‌ها به طور كامل به مذهب اسماعيليه روي آوردند و جماعت‌خانه‌هايي نيز براي خود بنيان نهادند كه بزرگ‌ترين آنها در بمبئي قرار داشت.

از سال 1899 ميلادي، شمار شيعيان خوجه اثناعشري به رهبري ملاقادر و شيخ ابوالقاسم نجفي، رفته رفته به ميزان چشم‌گيري افزايش يافت. اين در حالي بود كه آقاخاني‌ها، با اعمال تحريم مي‌كوشيدند اين نوشيعيان را از نظر اقتصادي در تنگنايي دشوار قرار دهند.

با تداوم اين تحريم‌ها و پايداري ايشان در عقايد خود، به گروهي از آنان براي فرار از اين تنگناها كه از نظر مالي زندگي را برايشان دشوار ساخته بود، تصميم گرفتند به محلي جديد مهاجرت كنند. در آن زمان، شرق آفريقا مكان مناسبي براي استقرار شيعيان خوجه اثناعشري به شمار مي‌رفت. از سوي ديگر، به دليل سفرهاي منظم دريايي هندي‌ها به اين منطقه، تا اندازه‌اي براي آنان شناخته شده بود. بدين ترتيب، شماري از خوجه‌هاي اثناعشري، از واپسين سال‌هاي سده 1800 ميلادي به اين منطقه مهاجرت كردند و در جزيره زنگبار سكونت يافتند.

شمار اين مهاجران در دهه‌هاي 1920 و 1930به گونه‌اي چشم‌گير افزايش يافت و هزاران تن از شيعيان خوجه اثناعشري در زنگبار مستقر شدند. آنان از راه اين جزيره به ديگر مناطق شرق آفريقا، از جمله تانزانيا، كنيا و اوگاندا نيز راه يافتند و جماعت‌هايي را در اين كشورها بنيان نهادند. پس از استقلال پاكستان، گروه ديگري از شيعيان خوجه اثناعشري از ايالت كچ و گجرات به پاكستان مهاجرت كردند و اقليت‌هايي را در شهرهاي كراچي و حيدرآباد تشكيل دادند. در دهه‌هاي 1970 و 1980 نيز شماري از خوجه‌هاي اثناعشري مقيم شرق آفريقا در آرزوي زندگي بهتر و با هدف ادامه تحصيل فرزندان خويش، رهسپار كشورهاي اروپايي و آمريكاي شمالي شدند.

اين اقليت كوچك ـ‌هرچند اكنون جمعيت بسيار اندكي را در برابر ديگر شيعيان جهان تشكيل مي‌دهند‌ـ به دليل نظم و انسجام داخلي و تلاش خستگي‌ناپذير، به يكي از موفق‌ترين گروه‌هاي شيعي تبديل شده‌اند؛ به گونه‌اي كه تا حد امكان، كمك‌هاي چشمگيري را در اختيار ديگر شيعيان كشورهاي گوناگون قرار داده، هنگام بروز برخي مصائب و مشكلات نيز به ياري ايشان مي‌شتابند.

چاپ نخست كتاب «شيعيان خوجه اثناعشري در گستره جهان» در شمارگان 1500 نسخه، 480 صفحه و بهاي 65000 ريال راهي بازار نشر شد.