كتاب «اسلام و حقوق كودك» (ويرايش دوم) به قلم آيتالله دكتر احمد بهشتي از سوي موسسه بوستان كتاب تجديد چاپ شد. اين اثر در يك پژوهش تطبيقي، حقوق كودك را از نظر اسلام با نگاهي به اعلاميه حقوق كودك بررسي كرده است.*
به عقيده نويسنده، «خداوند حكيم، قانون توالد و تناسل را بر موجودات زنده حاكم ميسازد و نوزاد را تا زماني كه نميتواند به طور مستقل روي پاي خود بايستد، وابسته به مادران قرار داده و مادران وظيفه پرورش و مراقبت و حفظ نوزاد را به طور كامل برعهده ميگيرند و همين كه نوزاد به مرحلهاي رسيد كه بتواند روي پاي خود بايستد، عملا از تحت مراقبت مادر خارج ميشود.
در برخي از موجودات، نه تنها مادر، بلكه پدر نيز در انجام اين وظيفه با مادر همكاري ميكند. در مورد انسان، كودك براي مدتي طولانيتر به مراقبت پدر و مادر نياز دارد؛ چرا كه دوران كودكي انسان، بسيار طولانيتر از دوران كودكي حيوانات است. در مورد حيوانات، وظيفه مادر ـو احيانا پدرـ چندان سنگين و دشوار و طولاني نيست. مادر با شير خود و احيانا با آب و دانه، نوزاد را چند صباحي پرورش ميدهد و از او مراقبت ميكند و چه بسا راه و رسم صيد و شكار و فرار از دشمن را نيز به او ياد ميدهد، تا خود ظرف چند روز يا چند ماه بتواند مستقل زندگي كند و دنبال مسووليتهايي برود كه نظام حكيمانه خلقت برعهدهاش نهاده است، ولي در مورد انسان به هيچوجه مراقبت چند روزه و چند ماهه مطرح نيست، بلكه مراقبت چند و چندين ساله لازم است تا بتواند نقش بزرگسالان را برعهده گيرد و مسووليتهاي فردي و خانوادگي اجتماعي يك انسان را به طور كامل ايفا كند.»
خانوادههايي كه به سعادت فرزندان خود ميانديشند و به آينده آنها احساس مسووليت ميكنند، بايد براي طفل قبل از تولدش، بلكه قبل از انعقاد نطقه، برنامهريزي كنند. آنها ميدانند كه مشكل كودكان تنها در خوراك و پوشاك خلاصه نميشود، بلكه مسائل ديگري مطرح است كه به مراتب از مساله خوراك و پوشاك مهمتر است.
مسائل عاطفي و اخلاقي و سوادآموزي و تعليم طفل را نبايد دستكم گرفت. نظام آفرينش به كودك حق داده است، هم نيازهاي جسمياش برآورده شود و هم نيازهاي روحي و عاطفياش.
در بخشي از اين كتاب آمده است: «تشكيل خانواده از بهترين كارهايي است كه انسان در جهت هماهنگي با نظام آفرينش انجام ميدهد. نظام آفرينش، زن و مرد را وسيله آرامش و سكون يكديگر قرار داده و سلامت و سعادت فرزندان را در گرو التيام جسمي و روحي آنها گذارده است. هر اندازه التيام و تفاهم آنها بيشتر و صميميت آنها به يكديگر ريشهدارتر و عميقتر باشد و در راه درك واقعي يكديگر توفيقي بيشتر داشته باشند، از عهده اداي مسووليتي كه در قبال فرزندان بر دوش آنها گذاشته شده، بهتر برميآيند و در راه تربيت نسل صالح و آماده كردن بهترين مردان و زناني كه در جامعه و خانواده فردا، نقشي موثرتر و مفيدتر و پرمايهتر داشته باشند، موفقتر خواهند بود.
دين مبين اسلام، نظام تشريع كامل و همهجانبهاي است كه صد در صد با نظام تكوين هماهنگي دارد؛ چرا كه يكي برخاسته از اراده تشريعي خداوند و ديگري ناشي از اراده تكويني اوست و ممكن نيست خداوند حكيم، كاري بر خلافت حكمت كند يا حكمي بر خلاف حكمت صادر فرمايد. حال آن كه نظامهاي غير اسلامي ـاعم از ديني و غيردينيـ صد در صد منطبق بر نظام تكوين نيستند و به همين جهت به توفيق كامل نرسيدهاند. جالب اين است كه نظامهاي ديگر بعد از تجربههاي طولاني و شكستهاي بسيار، به مطالبي روي آوردهاند كه ميبينيم كاملتر و جامعتر آنها در منابع اسلامي آمده است.»
در قرن ما، سازمان ملل متحد به فكر تصويب اعلاميه 10 مادهاي حقوق كودك ميافتد؛ يعني توجه ميكند كودك هم حقوقي دارد كه خانوادهها و ملتها به آن بيتوجهي ميكنند. بنابراين، بايد براي احياي آن، اعلاميه داد و با تلاشهاي پيگير، ملتها را به اجراي آن واداشت.
رهبران بزرگ مسلمانان در تعليمات خود به اين حقيقت توجه كردند و پيروان خود را به رعايت حقوق كودكان، موظف ساختند. يكي از نمونههاي عالي كه در مورد حقوق انسانها ـاز جمله كودكانـ در منابع اسلامي به يادگار مانده، رسالةالحقوق امام سجاد(ع) است. اثر حاضر، نخست گفتاري از اميرالمومنين(ع) و بعد به بخشي از رسالةالحقوق امام سجاد(ع) درباره حقوق كودك اشاره كرده، آنگاه متن اعلاميه حقوق كودك را ذكر ميكند تا خواننده بيش از پيش توجه كند كه دين مبين اسلام و پيشوايان معصوم(عليهمالسلام) آنچه را بشر قرن بيستم به فكر احيا و ترويج آن افتاده است، در چهارده قرن پيش بيان كردهاند.
چاپ هفتم كتاب «اسلام و حقوق كودك» (ويرايش دوم) در شمارگان 1000 نسخه، 272 صفحه و بهاي 38000 ريال راهي بازار نشر شده است.
نظر شما