به گزارش خبرگزاري کتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر كه يكي از آثار كلامي علامه حلي است، اصول دين را به سبك عقلي و استدلالي بررسي مي‌كند.
علامه حلی(648-726 هجري قمري) از دانشمندان سخت‌کوش و برجسته‌ای است که در رشته‌های مختلف علوم اسلامی، از خود آثار ارزشمندی به یادگار گذاشت. از جمله تتبعات و تالیفات وي در علم کلام، همين كتاب است که در آن مي‌کوشد به مدد استدلال‌های عقل، مبانی ایمانی را تثبیت کند.
علامه در این کتاب پس از تبیین کاملی از گفته‌های گذشتگان، به نقد آنها پرداخته است. یکی از مسائلی که این کتاب را ممتاز کرده، این است که علامه تقریبا به بررسي همه آراي متکلمین فلاسفه یونان، ثنویه، مجوس، صابئه، یهود، نصاری، معتزله، اشاعره، خوارج، زیدیه و ...مي‌پردازد.
عناوين «فی تقسیم‌المعلومات»، «فی تقسیم‌الموجودات»،«فی احکام‌الموجودات» ، «فی إثبات واجب‌الوجود تعالی و بیان صفاته»، «فیما یستحیل علیه تعالی»، «فی‌العدل»، «فی‌النبوه»، «فی‌الامامه»، «فی‌المعاد»، «فی‌الوعد والوعید»، «فی‌الاسماء والاحکام» و «فی‌الامر بالمعروف والنهی عن‌المنکر»، منهج یکم تا دوازدهم کتاب را تشکیل می دهد.
كمي درباره علامه
جمال‌الدین ابومنصور حسن‌بن سديدالدين یوسف‌بن علی‌بن مطهر حلی از دانشمندان مشهور شیعه در سده هفتم و هشتم است. وی در حله در 29 رمضان 648 در بيت علم و فضيلت به جهان ديده گشود و در کنار سديدالدين پدر بزرگوارش و نجم‌الدين شيخ جعفر، خال بی‌همتايش از کودکی مانند طفلی بی‌قرار از مکتب قرآن و پيامبر و آل اطهار(عليهم‌السلام) شير علم و دانش و عشق و معرفت نوشيد و با نبوغ سرشار که جزء ذاتی اين خانواده بود به جوان فاضلی تمام عيار مبدل شد.
مجموع تصنيفات او را متجاوز از500 جلد کتاب و جزوات مختلف در علوم عقلی و نقلی عنوان كرده‌اند. تصنيفاتی که به دست خود و با انديشه‌های علمی و تراوشات مغزی به روی کاغذ آمد و چنانچه صاحب تراجم علما نوشته‌اند، اگر روزی 1000 سطر به رشته تحرير درآورده باشد، وی از جناب علامه مجلسی در اين امر بسی مقدم است، چه آن که مکتوبات علامه مجلسی، تاليفات و مکتوبات جناب علامه حلی، تصنيفات بوده‌اند و اين مطلبي است که خود مرحوم مجلسی بدان اعتراف كرد.
علامه با تدريس فضلا و اين تصنيفات و بحث و مناظرات، خدمتی برای هميشه به جهان بشريت كرد و نام خود را در تاريخ بشريت مانند اکثر علمای ديگر برای هميشه زينت بخش محافل كرد.
آثار علامه
كتاب‌هايي نظير؛ منتهی‌المطلب، نهايت‌الاحکام، تذکرةالفقها، مختلف‌الشيعه، تحريرالاحکام، قواعدالاحکام، معتمد، ارشادالاذهان، تبصرةالمتعلمين، واجب‌الاعتقاد (در فقه اسلامی)؛ هجرالايمان در تفسير قرآن، ادعيه فاخره، نهايه‌المرام در علم کلام، اسقصاءالاعتبار، تهذيب‌الاصول، نهايت‌الوصول، مبادی‌الاصول (در اصول فقه اسلامی)؛ کتاب‌الانوار در مکنون، نهج المسترشدين، نهج‌الايمان، مناهج‌اليقين، و مقصد‌الواصلين (در اصول دين)، عناوين اهم تصنيفات علامه حلي را تشكيل مي‌دهند.
شرح نهج البلاغه، شرح شفای ابن‌سينا، شرح اشارات، شرح تجريد، شرح حکمت، شرح مختصر، شرح قواعد، شرح ارشاد، مباحثات علامه، و محاکمات علامه در چند جلد، مصابيح‌الانوار در سخنان معصومين چند جلد، کشف‌الاسرار مطالب عليه در علم عربيه، منهاج‌‌الصلاح در ادعيه، منهاج استقامت، منهاج کرامت، منهاج هدايت، منهاج یقين، تيسير در تفسير، ابحاث مفيده در تحصيل عقيده ابطال جبر، اثبات رجعت، ادعيه فاخره، الفين، اربعين، کشف‌المقال، کشف مکنون، کشکول، نهج‌الحق، نهج‌العرفان، واجب‌الاعتقاد، احاديث صحاح سته، نظم براهين، اسرار در حکمت و کلام، و... از ديگر آثار علامه به‌شمار مي‌روند.
اکثر کتاب‌هاي علامه به تنهايی چند جلد است. به عنوان مثال، كتاب«منتهی‌المطلب» در تحقق مذهب که به سال 693 نوشته شد، شامل مطالب فقهی مذاهب مسلمين است (به اضافه فقه شيعه) که فضلای هر فرقه می‌توانند در مقام مقايسه فقه مذهبی با مذاهب ديگر باشند. کتاب تحريرالاحکام او در فقه متجاوز از یکصد و شصت هزار مساله درباره تمامي مسائل حلال و حرام اسلامی است و کتاب تبصره‌المتعلمين شامل هشت هزار مساله در فقه. بعضی از صاحب تراجم علما در کتاب خود ذيل، ترجمه علامه تا 170 جلد کتاب او را با ذکر موضوع آن یک به يک نام برده‌اند.
در واقع، علامه حلی یکی از اعجوبه‌های روزگار بود که در فقه و اصول و کلام و منطق و فلسفه و رجال و... کتاب نوشت. در حدود 100 کتاب از آثار خطی یا چاپی او شناخته شده که بعضی از آنها به تنهائی (مانند تذکره‌الفقهاء) کافی است که نبوغ او را نشان دهد. علامه کتاب‌هاي زیادی در فقه دارد که غالب آنها مانند کتاب‌های محقق حلی در زمان‌های بعد از او از طرف فقها شرح و حاشیه شده‌اند.
وي در فقه شاگرد دائی خود «محقق حلی» و در فلسفه و منطق شاگرد خواجه نصیرالدین طوسی بود. او فقه تسنن را نزد علمای اهل تسنن تحصیل کرد و استادان بسیاری داشت که از میان آنها می‌توان به خواجه نصیرالدین طوسى، کاتبى قزوینى، حکیم منطقى شافعى معروف به دبیران اشاره کرد و از استادان علوم منقول او مى‌توان از دایى با فضیلت خویش، محقق حلى و والد ماجد خویش، شیخ سدید‌الدین یوسف و سیداحمدبن طاوس و برادرش سیدعلى‌بن طاوس و ابن‌میثم بحرانى و پسر عموى مادر خویش، شیخ نجیب‌الدین یحیى و شیخ تقى‌الدین عبدالله‌بن جعفربن على صباغ حنفى و شیخ عزالدین فاروقى واسطى اشاره كرد.
وی داراى حوزه وسیع و پربرکتى بود و شاگردان متعددى از مکتب فقه و اصول او فارغ‌التحصیل شدند و جالب توجه آن که خواجه نصیرالدین طوسى را از شاگردان فقهى او به شمار آورده‌اند، آنچنان که او استاد معقول و ریاضیات علامه بود و این نوع مبادله و تفاهم فرهنگى در جمع دانشمندان ما بى‌سابقه نبوده است.
علامه حلی در «منتهی‌الوصول الی علم‌الاصول» می‌نویسد: «در بیست و شش سالگی به نگارش‌های فلسفی خویش پایان دادم و به نگارش اصول و فقه پرداختم.»
چون تاریخ نگارش چندین کتاب کلامی او پس از سال 700 قمري است، می‌توان مقصود او را کتاب‌های عقلی خالص تعبیر کرد نه کتب کلامی و اصول دین.
مصحح کتاب «ایضاح‌المقاصد» درباره علامه حلی می‌گوید: «تالیفات علامه حلی در روزگاری نگاشته شده که حکومت مغول مذهب شیعه را رسمیت داد، لهذا این تالیفات هدف اول خویش را از دست داده است و فقط برای کشاندن اهل سنت به طرف مذهب حق تهیه شده‌اند. او گاهی از فلاسفه و گاهی از متکلمان دفاع می‌کند و سعی می‌کند مذهب حق را نه با مشرب فلسفی بلکه با روش کلامی اثبات کند.»
هرچند علامه حلی سعی در ترویج و اثبات حقانیت مذهب تشیع دارد، اما از این حقیقت نباید گذشت که وی در محاکمه میان آرای متکلمان و فلاسفه که به عنوان اوائل از آنان یاد می‌کند، بی‌هیچ تعصب سعی در یافتن مناسب‌ترین شیوه و رای است.
چاپ نخست کتاب «مناهج‌الیقین فی اصول‌الدین» در شمارگان 1000 نسخه، 496 صفحه و بهاي 95000 ريال راهي بازار نشر شد.
جمعه ۳ تیر ۱۳۹۰ - ۱۱:۰۰
نظر شما