به گزارش خبرگزاری كتاب ايران (ايبنا) به نقل از الجزيره، همان طور كه نسخه انگليسی اين كتاب، نوشته تاريخ‌نگار و روزنامه‌نگار انگليسی رابرت ليزی در سال 2009 با انتقادها و عكس‌العمل‌های مختلفی در بين نخبگان سياسی و فرهنگی داخل عربستان مواجه شد و از توزيع بيشتر اين كتاب جلوگيری به عمل آمد، نسخه عربی آن هم كه در ژانويه 2011 به چاپ رسيد با منع توزيع روبه‌رو شد و مسئولان از حضور آن در نمايشگاه كتاب رياض (مارس 2011) جلوگيري كردند.

اين ممنوعيت درباره نخستين كتاب ليزي درباره عربستان با عنوان «عربستان سعودي» هم اتفاق افتاده بود. اين كتاب در سال 1982 منتشر شد و دولت عربستان در همان هنگام آن را ممنوع كرد و وزارت فرهنگ و رسانه اين كشور 97 اعتراض را به زوايای ديني، فرهنگی و سياسی اين كتاب وارد كرد. 

نويسنده انگليسی هم حذف پاراگراف‌هايی را كه دربرگيرنده "حقايق تاريخی" بودند نپذيرفت. يكی از آن‌ها درباره اختلاف پسران عبدالعزيز (فيصل و سعود) بود كه در نهايت سبب سقوط دومی از تاج وتخت در سال 1964 شده بود.

اين ممنوعيت دولتی باعث شد كه ليزي نزديك به 25 سال عربستان را ترك كند. او در سال 2006 دوباره به اين كشور بازگشت و برای تكميل كتاب جديدش "عربستان سعودی از درون" سه سال در اين كشور ماند و تاريخ اين كشور را در مدت سی‌سال (1979 تا 2009) مكتوب كرد.

او برای نگارش اين كتاب تا آن جا كه برای يك خارجی امكانپذير است در بافت جامعه محلی نفوذ كرد و بدون آن كه ديدگاهش را به عنوان يك خارجی از دست بدهد، به نگارش تاريخ عربستان پرداخت. در اين حضور معاون وزير كشور كنونی احمد بن عبدالعزيز هم كمك شايانی به وي كرد.

نويسنده در اين باره می‌گويد: «گمان كنم كه اين برای بار اول و آخر بود كه اجازه اقامت به اين شكل برايم مهيا شد. دو سال در جده زندگی و از آن ‌جا به نقاط مختلف كشور سفر كردم. با وقايع مهمی نيز كه در اواخر دهه 70 عربستان را تحت تأثير قرار داده بود هم عصر بودم، نظير انقلاب اسلامی در ايران، اشغال مسجد الحرام، آغاز جنگ شوروی بر ضد افغانستان و آغاز دوره جهاد».

نويسنده ديدگاه خود را درباره اين دوره از تاريخ عربستان در اين سخن خلاصه كرده و می‌گويد: پيشرفت سعودی‌ها در سه دهه اخير در برخی عرصه‌ها پيشرفتی چشمگير بود ولی در عرصه‌های ديگر ويرانگر و آسيب زننده بوده و يك درام واقعی مهم به شمار مي‌آيد.

ليزي در مصاحبه‌هايی كه در سال 2009 و 2010 انجام داده است می‌گويد: داستان من با عربستان سعودی از آن‌ جا آغاز شد كه كتاب "علياحضرت" را در سال 1977 نوشتم. اين كتاب داستان زندگی ملكه اليزابت دوم بود و در زمان انتشارش به پرفروش‌ترين كتاب و معروف‌ترين كتاب درباره طبيعت پادشاهی در بريتانيا تبديل شد. او می‌افزاید: در آن زمان اعتقاد داشتم پرداختن به پادشاهی‌ها و خاندان‌های پادشاهی در جهان فعاليت لذت بخش و قابل توجهی است ومردم مطالعه و دانستن جزیياتش را دوست دارند.

ليزی در ادامه به مساله نفت هم اشاره‌ای كرده است و می‌افزايد: در آغاز دهه نود تمام دنيا بر عربستان و درواقع نفت اين كشور تمركز كرد. در آن زمان قيمت هر بشكه نفت از 2 دلار به 34 دلار افزايش يافته بود و اين مساله عربستان و نفت آن را به محافل مختلف جهانی كشاند و درباره آن مقالاتی نگاشته شد و سران اين كشور را شيوخ نفت ناميدند. البته نگرانی‌هايی هم درباره آن‌ها و دولت عربستان كه بيشترين نفت جهان را در اختيار دارد به وجود آمد. در آن زمان احساس كردم اين موضوع جديد و جذابی است كه می‌توان آن را به رشته تحرير درآورد.

شايد نكته جديدی كه درباره اين كتاب صدق می‌كند پرداختن آن به موضوع‌هايی است كه در داخل عربستان و مطبوعات و نشر محلی و رسمی، جزو مطالب ممنوع سياسی شمرده می‌شود. از اين موضوع های مهم در تاريخ سياسی معاصر عربستان سعودی يكی مساله گروه‌های معارض شيعه و ديگری مسله اسامه بن لادن است.

از سوی ديگر اين كتاب توضيحات مهمی در خصوص ارتباط حكومت با رهبران سلفی‌ ذكر می‌كند و نويسنده بخش‌های زيادی از اين كتاب را به همين موضوع اختصاص داده است. ضمن آن كه موضوع ديگری را هم درباره به ‌كارگيری "عمل‌گرايی منفعت‌ طلبانه" از سوي دولت در ارتباطش با موضوع های مختلف، مطرح می‌كند. 

بخش‌هاي ديگری از كتاب به روابط آمريكا و عربستان، اصلاحات داخلی، بازداشت‌های سياسی و مسایل اجتماعی اختصاص يافته است.

كتاب "عربستان سعودی از درون" نوشته روزنامه نگار انگليسی رابرت ليزی با ترجمه خالد العوض به زبان عربی در 698 صفحه از سوی مركز مطالعات و پژوهش‌های "المسبار" منتشر شده است.