ايبنا نوجوان: عصر ديروز «علي گلشن» نويسنده و عكاس كتاب «گربه‌سانان»، نشستي صميمي با كودكان و نوجوانان داشت.
در اين نشست كه در شهر كتاب مركزي برگزار شد، علي گلشن ابتدا توضيحاتي درباره‌ي اين كتاب ارائه داد و گفت: «كتاب «گربه‌سانان» نخستين عنوان از مجموعه‌اي 6 جلدي درباره‌ي پستانداران ايران است. عكس‌هاي اين كتاب هم طي يك پروژه‌ِ عكاسي گروهي و حاصل تلاش 27 عكاس ايراني است كه با دشواري‌هاي زياد تهيه شده است؛ چرا كه بيش‌تر گربه‌سانان، «شبگرد» هستند و عكاسان با سختي اين عكس‌ها را تهيه كرده‌اند.»
او ادامه داد: «ما قصد داشتيم از تصاويري در اين كتاب استفاده كنيم كه كم‌تر ديده شده‌اند؛ به همين دليل براي تهيه‌ي برخي عكس‌ها مانند «شير ايراني» به هند سفر كرديم. هم‌چنين يك عكس از «ببر ايراني» را در بايگاني عكس يك باغ وحش در كشور آلمان پيدا كرديم.»
او در ادامه به معرفي بخش‌هاي كتاب «گربه‌سانان» پرداخت و گفت: «در بخش نخست كتاب به ويژگي‌هاي مشترك پستانداران پرداخته‌ايم كه در همه جاي دنيا يكي هستند. در بخش بعدي نيز به پستانداراني پرداخته شده كه منحصر به كشورمان ايران هستند. بخش سوم هم به موضوع ويژگي‌هاي گربه‌سانان اختصاص دارد. در اين بخش، 11 نوع از گربه‌سانان را معرفي كرده‌ايم. نقشه‌ي پراكندگي آن‌ها، مشخصات ظاهري، نوع پوست، اندازه، نوع تغذيه و شكار، اندازه‌ي آن‌ها، مقايسه‌شان با حيوانات مشابه و عواملي كه نسل آن‌ها را تهديد مي‌كند، از جمله‌ي موضوعاتي است كه در معرفي اين گربه‌سانان به آن‌ها توجه كرده‌ايم.»
گرچه در ابتدا به نظر مي‌رسد كه مجموعه‌ي «پستانداران ايران» و كتاب «گربه‌سانان» موضوعي علمي داشته باشد؛ اما جالب است بدانيد كه اين كتاب، رویکردی ویژه به نقش گربه‌سانان در فرهنگ، هنر و تاریخ ایران دارد و مخاطب هنگام مطالعه‌ي كتاب تنها با يك متن علمي مواجه نيست و با نقش گربه‌سانان در تاريخ ايران آشنا مي‌شود. گلشن درباره‌ي اين موضوع گفت: «درباره‌ي برخي حيوانات، به نقشي كه آن‌ها در تاريخ و فرهنگ داشته‌اند پرداخته‌ايم مثل شير، كه در سفال‌ها، بناها و نقاشي‌هاي ايراني زياد به چشم مي‌خورد.»
در بخشي از اين نشست صميمي، گلشن فيلمي از زندگي پستانداران را پخش كرد كه با استقبال بچه‌ها روبه‌رو شد. او با بيان اين‌كه اين فيلم‌ها از منابع خارجي تهيه شده‌اند گفت: «متاسفانه فيلمي ايراني كه نشان‌دهنده‌ي زندگي حيات وحش ايران باشد در دسترس نداريم و منابعي هم كه توليد شده‌اند خيلي كوتاه هستند. به همين دليل براي نشان داده فيلمي از زندگي پستانداران و به ويژه گربه‌سانان، بايد از منابع غير ايراني استفاده مي‌كرديم.»
اين نويسنده همزمان با پخش فيلم توضيحاتي ارائه داد و گفت: «اين فيلم راجع به زندگي پستانداران و ويژگي‌هاي آن‌هاست. بزرگ‌ترين پستانداران «نهنگ آبي» است كه طول آن بالغ بر 33 متر است و در آب‌هاي خليج فارس و درياي عمان نيز مشاهده مي‌شود. كوچك‌ترين پستاندار هم «حشره‌خور كوتوله» است در سواحل درياي خزر و همين‌طور در جنوب ايران ديده شده است.»
پس از پخش فيلم، آقاي گلشن از بچه‌هاي حاضر در جلسه پرسيد: «فرض كنيد كه در جاده‌ي استان سمنان هستيد. اگر آن‌جا با يك يوزپلنگ روبه‌رو شويد چه مي‌كنيد؟»
جواب‌هاي بچه‌ها جالب بود. يكي مي‌گفت فرار مي‌كنيم كه به گفته‌ي گلشن فرار كردن فايده‌اي ندارد چون يوزپلنگ سريع‌ترين دونده‌ي جهان است و سرعتش طي سه ثانيه از صفر كيلومتر به 110 كيلومتر در ساعت مي‌رسد!
يكي ديگر از بچه‌ها كه شجاع‌تر از بقيه بود رام كردن را گزينه‌ي مناسبي مي‌دانست كه البته كار وقت‌گيري است!
گلشن قصدش از طرح اين سوال را اين‌گونه توضيح داد: «ما بايد به حيوانات و مخصوصاً گونه‌هايي كه تنها در ايران زندگي مي‌كنند توجه كنيم و بدانيم كه تا چه حد در معرض خطر و تهديد هستند. ضمن اين‌كه اگر درباره‌ي حيوانات و رفتار آن‌ها اطلاعات كافي داشته باشيد، مي‌دانيد كه هنگام روبه‌رو شدن با آن‌ها بايد چه كاري انجام دهيد.»
او توضيح داد: «به عنوان مثال اگر اطلاعات كافي درباره‌ي يوزپلنگ داشته باشيد مي‌دانيد كه هنگام مواجه با اين حيوان غلط‌ترين كار دويدن است. چرا كه اين حيوان همواره‌ي طعمه‌ي خود را با دويدن به دست مي‌آورد و شما با دويدن او را تحريك مي‌كنيد. جالب است بدانيد كه اساساً يوزپلنگ حيواني است كه برعكس ديگر گربه‌سانان از انسان دوري مي‌كند!»
اين نويسنده درباره‌ي تقسيم‌بندي گربه‌سانان در كتاب نيز گفت: «ما در اين كتاب، گربه‌سانان را به دو گروه اهلي و وحشي تقسيم كرده‌ايم. گربه‌سانان وحشي خود به دو گروه بزرگ و كوچك تقسيم شده‌اند.»
او درباره‌ي تفاوت اين دو گروه گفت: «گربه‌سانان وحشي ِ بزرگ جثه‌هاي بزرگي دارند و عمدتاً شكارچي هستند. آن‌ها معمولاً براي انسان خطرناك هستند و استخواني در گلو دارند كه به غرش كردن آن‌ها كمك مي كند. در حالي‌كه گربه‌سانان كوچك فاقد اين ويژگي‌ها هستند.»
گلشن درباره‌ي برخي گربه‌سانان كه نسل آن‌ها در ايران از بين رفته نيز گفت: «ببر خزر يكي از گربه‌ساناني است كه بيش از 70 سال است كه در ايران منقرض شده است. البته ببر بنگال كه شبيه ببر خزر است هنوز در هند وجود دارد.»
اكنون از ببر خزر كه به ببر مازندران نيز معروف است، تنها چند عكس و نقاشي باقي مانده است.
او درباره‌ي «يوزپلنگ آسيايي» يا «يورپلنگ ايراني» هم گفت: «يوزپلنگ ايراني هم يكي از گربه‌ساناني است كه به‌شدت در خطر انقراض است و تنها شايد نزديك به 50 قلاده از آن موجود است. اين حيوان كه بيش‌تر در نواحي بياباني زندگي مي‌كند به دليل مسائلي مانند شكار، تصادف در جاده و ورود دام به منطقه‌شان و اجبار به مهاجرت به مناطق ديگر در خطر انقراض است.»
نشست «علي گلشن» با مخاطبان كتاب «گربه‌سانان» با ارائه‌ي فيلم و اطلاعاتي درباره‌ي گربه‌سانان كوچك ايراني در شهر كتاب مركزي به پايان رسيد.
نقد و بررسي كتاب «گربه‌سانان»، نخستين برنامه از سلسله نشست‌هايي است كه شهر كتاب مركزي براي كودكان و نوجوانان ترتيب خواهد داد.
یکشنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۰ - ۱۱:۵۹
نظر شما