به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) به نقل از روابط عمومي فرهنگستان هنر، معلم دامغاني، رييس فرهنگستان هنر، ديدگاه خود را نسبت به انتشار كتاب در فرهنگستان هنر ابراز داشت و گفت: كتاب، نكته حقيقي نيست؛ بلكه كلام است كه حقيقت و محتواي هر كتابي را بيان مي‌كند.
وي در توضيح كلام هنري افزود: توجه من به كلام به آن جهت است كه كلام به عنوان اولين زايش تخيل همراه با تخييل، يعني نوشتار هنري. در ادبيات فارسي وقتي شعر را تعريف مي‌كنند از آن به عنوان كلام مخيل ياد مي‌كنند. كلام مخيل دو خاصيت دارد يكي «ذات» و ديگري «صفت» آن است. ذات كلام، از خيال سرچشمه مي‌گيرد و صفتش تخييل يعني تاثيرآن است؛ اگر كلامي متعلق به عالم خيال باشد؛ ولي در شنونده تاثير گذار نباشد مسلما كلام ادبي و هنري تلقي نمي‌شود.
رييس فرهنگستان هنر، نخستين زايش خيال را كلام مخيل دانست كه به صورت شعر تجلي مي‌كند و اظهار داشت: اگر كلام مخيلي چون اشعار سعدي، حافظ و شعراي گرانقدر ايران به دست خطاطان و خوشنويسان چيره دست چون استادان مرحوم حسن و حسين ميرخاني يا استاد اميرخاني و غيره نوشته شده، تجلي ديگري از هنر يافته و به عبارت ديگر كلام زيبا و خط خوش با يكديگر نسبت داشته و مكمل هم خواهند بود.
وي افزود: حال در نظر بگيريد اگر همين اثر هنري، كه شامل كلام و خط زيباست، توسط يك استاد مذهب به تذهيب آرايش شود، زيباتر خواهد شد و پس از آن، چند تابلو از نگاره‌ها، كه با مضامين آن همخواني دارد به اين مجموعه اضافه شود باز هم اين مجموعه كامل‌تر خواهد شد.
معلم‌دامغاني درباره برنامه‌ريزي براي تكامل آثار هنري تصريح كرد: اگر كارگردان اين امر من باشم به اين مجموعه يك سي‌دي از دكلمه گوينده با صدا و بيان خوش نيز مي‌افزايم و باز براي زيباتر شدن آن، دو سه اثر موسيقايي متناسب، برگرفته از همان اشعار، به آن اضافه و سپس آن را با جلدي شايسته روانه بازار مي‌كنم كه تقريبا مي‌شود گفت اين اثر، «كتاب كامل» است كه هنرمند به همه شيوه‌ها در آن تصرف دارد.
وي با ذكر اين مطلب كه امروز سفارشات براي مردم عادي تدارك ديده مي‌شود، ادامه داد: بسياري از نسخ خطي كه از گذشته به يادگار مانده به سفارش اميران و پادشاهان تهيه شده. در گذشته اين آثار با خط، تذهيب و نگاره‌هاي زيبا تهيه مي‌شد، يعني براي تهيه يك كتاب چندين هنرمند به خدمت گرفته مي‌شد تا نتيجه آن براي قشري خاص به نحو احسن باشد؛ ولي امروز برآنيم تا تمامي اين هنرها يكجا به چشم مردم كشيده شود و از سوي ديگر بهانه‌اي براي دوام و بقاي هنر ايراني باشد، در واقع سفارشات براي همه مردم تدارك ديده شود.
معلم‌دامغاني دوام و بقاي هنر ايراني را مستلزم حركتي برنامه‌ريزي شده دانست و گفت: اگر ما به عنوان مثال اثري را به يكي از خطاطان چيره دست سفارش دهيم، برنامه‌ريزي موردي كرده‌ايم. درست است كه اثري كه خلق شده، بسيار ارزشمند است؛ ولي تنها يك هنر خاص در آن به كار گرفته شده. ولي اگر برگزيده آثار ادبيات ايران را در چند موضوع به همين روش به دست هنرمندان ايراني بسپاريم، يعني از خط، تذهيب، نگاره و ديگر هنرهاي ايراني، در اين اثر بهره ببريم، تمام موضوعات هنري را مورد توجه قرار داده‌ايم و چشم اندازي براي دو تا سه دهه خواهيم داشت. با اين حركت غير از اين‌كه آثار فاخري را براي دوره و نسل خود برجاي گذاشته‌ايم؛ هنرهاي‌مان را نيز احياء كرده‌ايم كه همه اين‌ها ضامني براي بقاء و دوام هنر ايراني است.
وي با ذكر اين نكته كه بسياري از كتاب‌هاي فاخر ايراني در كتابخانه‌ها در حال خاك خوردن و در معرض نابودي است و بايد در اختيار همه مردم و به ويژه هنرمندان قرار گيرد؛ درباره چاپ اين آثار و احياء آن گفت: چرا بايد بسياري از كتاب‌هاي خطي و فاخر ايران در كتابخانه‌ها نگهداري شود، حال آن كه بسياري از هنرمندان، به شيوه‌ها و هنرهاي آن احتياج دارند. ما در عصر و زمانه خود نوازندگان چيره دستي داريم كه كم از نوازندگان گذشته نيستند؛ ولي بسياري از آنها نمي‌توانند آهنگسازي كنند. چرا در كنار نام شاعرانمان امروزه عنوان حكيم نداريم، چون در واقع امروزه ما بيشتر مباشران هنري داريم و ميان هنر و حكمت ما فاصله ايجاد شده. همه اين‌ها بر مي‌گردد به اين نكته كه ما فنون و روش‌هايي را كه هنرمندانمان در گذشته استفاده مي‌كردند، در اختيار نداريم، چرا كه بسياري از اين نسخ خطي در كتابخانه‌هاي ما در حال خاك خوردن و در معرض نابودي است.
وي درباره رسالت فرهنگستان هنر در زمينه چاپ و تصحيح اين آثار بيان داشت: زماني كه ما با اين خلا مواجه مي‌شويم، رسالت فرهنگستان نمود پيدا مي‌كند. ما در فرهنگستان هنر در حال برنامه‌ريزي، حداقل براي بيست تا سي سال آينده هستيم تا بتوانيم در واقع با چاپ و تصحيح مجدد اين آثار، آنها را احياء كنيم و در اختيار تمامي مردم قرار دهيم. در اين زمينه مي‌خواهيم به همان شكل موضوعي عمل كنيم. در اين شرايط فرهنگستان وظيفه خطيري را برعهده دارد تا جايي كه برخي از ما، آرزو مي‌كرديم كه كاش در اين زمانه نبوديم تا وظيفه به اين بزرگي را بر دوش داشته باشيم.
معلم‌دامغاني افزود: ما براي سال آينده پيش بيني كرده‌ايم تعدادي كتاب كامل با معيارهاي شاهكارهاي گذشته با قيمتي مناسب و با فهرستي كامل، به چاپ برسانيم. فرهنگستان هنر با ابزار جديدي كه در دست دارد مي‌تواند اين آثار را به نحوي به دست مردم برساند كه بهانه‌اي براي بي‌اعتنايي به خواندن كتاب نداشته باشيم.
رئيس فرهنگستان هنر ادامه داد: ما كشوري هستيم با فرهنگي غني. مرزهاي فرهنگي ما بسيار فراتر از مرزهاي سياسي‌مان است. بسياري از انديشمندان ما خارج از مرزهاي سياسي فعلي‌مان قرار دارند؛ ولي متعلق به هنرهاي ايراني و آريايي هستند. وظيفه ما حفظ ، احياء و شناساندن اين فرهنگ به تمامي دنياست.
وي تصريح كرد: آنچه امروزه در غرب اتفاق مي‌افتد و از آن به عنوان هنر ياد مي‌شود مثل مسابقه آشپزي و ركوردزني و مسابقاتي از اين دست، به دليل اين است كه هنرهاي اصيل آنها بسيار اندك است. ما نبايد مقلد آنها باشيم؛ چرا كه ما هنرهاي سنتي و بومي بسيار غني داريم كه مي‌توانيم در اين زمينه‌ها كار كنيم. ما در گذر تاريخ با تكيه به فرهنگ و هنرمان حياتمان را حفظ كرده‌ايم و به آن باليده‌ايم و نيازي نداريم كه بخواهيم برنامه‌ريزي‌هاي فرهنگي و هنري‌مان را بر پايه روش‌هاي آنها تعريف كنيم.
معلم‌دامغاني ادامه داد: ما بايد اين فرجه و فرصت را ايجاد كنيم كه يك بار ديگر هنرهاي سنتي‌مان را ارزيابي و بازخواني و از آن صيانت كنيم. برخي از اين آثار عتيق است و عتيق را جزو گنج مي‌شمارند و اين گنج را امروزه در موزه نگهداري مي‌كنند. يعني اين آثار در دست همگان نيست؛ ولي اگر كوشش كنيم و برنامه‌ريزي داشته باشيم كه اين گنج را در اختيار مردم قرار دهيم، كار تازه‌اي را بنا گذاشته‌ايم.
وي برنامه‌ريزي فرهنگستان هنر را بسيار پايه‌اي و آرماني دانست و ابراز داشت: برخي از سازمان‌ها و موسسات فرهنگي-هنري برنامه‌ريزي خود را بر مبناي اجراي برنامه‌هاي فرهنگي و هنري مي‌گذارند؛ ولي فرهنگستان هنر، فرصت‌ها و برنامه‌هاي آرماني‌تري را پيش رو دارد و آن پژوهش ، احياء و ارائه دستاوردهاي هنر ايراني به صورت مكتوب است.
وي در توضيح بيشتر گفت: در گذشته عده خاصي باسواد بودند و كتاب منحصر به گروهي خاص بود؛ اما امروزه همه مردم آگاه و با سوادند، به همين دليل دوست دارند در زمينه‌هاي هنري پژوهش كنند. اين آرمان و آرزوي ماست كه بتوانيم روزي تمامي اين هنرها را با چاپ آثار كامل، در اختيار همه قرار دهيم و زمينه را براي تحقيق و پژوهش‌هاي آينده فراهم كنيم.
معلم‌دامغاني درباره اين كه فرهنگستان هنر مي‌تواند يك ايده‌پرداز باشد افزود: در بسياري موارد گام اول مهم است. ما مي‌خواهيم اين نگاه آرماني را درباره چاپ و احياء آثار به عمل نزديك كنيم تا اين حركت پايه‌اي باشد براي ديگران.
اين شاعر بازخواني كتاب‌ها و تهيه فهرست برايشان را از امور مهم و سنگين بر شمرد و گفت: هنگامي كه به نمايشگاه‌هاي كتاب در سراسر دنيا مراجعه مي‌كنيد، بسياري از آثاري را مي‌بينيد كه بارها به چاپ رسيده‌اند؛ اما در هر چاپ، تصحيحات و اضافاتي داشته‌اند. متاسفانه در چاپ مجدد بسياري از آثار در ايران بازنگري صورت نمي‌گيرد، حتي بسياري از آثارمان فاقد فهرست هستند. اگر كسي بخواهد در مورد مطلبي پژوهش كند بايد زمان بسياري را به هدر دهد تا بتواند مطالب مورد نظر خود را پيدا كند. حال اگر اين منابع داراي فهرست بود، اين زمان به هدر نمي‌رفت و مطالب بيشتر و جامع‌تري را مي‌يافت.
وي سنديت و پيشينه آثار تاريخي را يكي از مهم‌ترين اصول نشر دانست و درباره چاپ مطالب توسط فرهنگستان عنوان كرد: متاسفانه تا به حال درباره پيشينه و سنديت بسياري از آثاري كه در دنيا به چاپ رسيده پرسش نشده است؛ به عنوان مثال اگر تاريخ تمدني نگاشته شده تا به حال كسي نپرسيده مطالب آن تا چه حد سنديت دارد. اما ما در فرهنگستان هنر، به دنبال سنديت بيشتري هستيم. در واقع قصد داريم مطالبي كه توسط ما منتشر مي‌شود، مطالبي باشد كه شكاف ميان هنرمند و حكمت هنري‌اش را بردارد، نه آنكه بر اين شكاف بيافزايد. در واقع ما مي‌خواهيم علم با سنديت بيشتري به نسل‌هاي بعدي انتقال يابد.
یکشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۰ - ۱۰:۰۱
نظر شما