علي ططري، رييس مركز اسناد كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، در اين باره به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، گفت: در تداوم طرح‌هاي پژوهشي كتابخانه مجلس و مركز اسناد، اين مركز قراردادي با كارگروهي از محققان تاريخي متشكل از سه بانوي پژوهشگر، براي نگارش اسناد جنگ جهاني اول و دوم منعقد كرد.

وي با اشاره به اين كه پيش از اين اسناد جنگ‌هاي جهاني اول و دوم در هيچ مجموعه‌اي بازيابي و استخراج نشده بودند و اين مجموعه كه قرار است تا شش ماه آينده در دو مجلد آماده چاپ شود، نخستين اقدام در اين حوزه به شمار مي‌آيد، اظهار داشت: تفاوت اصلي اسنادي كه كتابخانه مجلس درباره اين جنگ‌هاي جهاني در اختيار دارد با ساير اسنادي كه در مراكز ديگر يافت مي‌شوند، در اجتماعي ‌بودن مضامين آنهاست، زيرا به مشكلات و مسايلي اشاره دارد كه در خلال جنگ براي مردم ايران ايجاد شدند. اين اسناد به صورت زيرپوستي و نامحسوس، بسياري از احوالات اجتماعي آن دوره زماني و دشواري‌هاو نابه‌ساماني‌هاي ايجاد شده را تشريح مي‌كنند.

پژوهشگر و كارشناس حوزه اسناد تصريح كرد: در خلال جنگ‌هاي جهاني اول و دوم با وجود آن كه كشور ما اعلام بي طرفي كرده بود، اما از جانب قدرت‌هاي استعماري و سران اين نبردها در امان نماند و لطمات جبران‌ناپذيري را متحمل شد. اسنادي كه اكنون در مخازن كتابخانه مجلس جاي دارند، در شمار منابع و ماخذي‌اند كه رواياتي را از مردم سراسر ايران در شكايت از اوضاع آن دوره و مسايلي كه با آنها درگيرد بودند، بازگو مي‌كنند.

مدرس و پژوهشگر تاريخ معاصر ايران با يادآوري اين كه در هر دو جنگ، دولت ايران موضع بي‌طرفانه خود را اعلام كرده بود، گفت: دولت‌هاي متخاصم به دليل موقعيت استراتژيك و سوق‌الجيشي ايران اين مساله را ناديده گرفتند و كشور ما را نيز ميداني براي تاخت و تازها و نيل به اهداف سياسي خود قرار دادند. در اين ميان، نيروهاي متفقين به خانه‌ها و اموال مردم آسيب‌هاي فراواني وارد كردند و بسياري از دارايي‌هاي آنان را به نابودي كشاندند.

ططري اظهار داشت: اين اسناد طبعات اقتصادي، فرهنگي، نظامي و گستردگي اين لطمات را عنوان مي‌كنند و بیان می‌دارند كه قواي روس و انگلیس چه خساراتي را به مردم و منابع ما وارد كردند و هيچ‌گاه در صدد جبران آنها برنيامدند. در اين ميان اسنادي وجود دارند كه از غارت دولت روس، قطحي، بيماري‌ها، خشكسالي، مهاجرت مردم به نقاط گوناگون و ... حكايت مي‌كنند.

دبیر شوراي ارزيابي اسناد كتابخانه مجلس با اشاره به ابعاد گسترده و تخريب‌هايي كه در جريان اين دو جنگ جهاني در ايران ايجاد شد، گفت: مجموعه اسنادي كه در اختيار داريم، حوادث متن و حاشيه اين دو جنگ بزرگ را در ايران بازگو مي‌گويند.

به گفته ططري، طبق توافق انجام شده با مجريان اين طرح، پيش‌بيني مي‌شود اين مجموعه تا قبل از پايان سال جاري آماده نشر و روانه بازار كتاب شود. 

كتابخانه مجلس با هدف معرفي اسناد و آثاري كه در اختيار دارد و توسعه زمينه پژوهش‌هاي علمي و تاريخي، مجموعه اطلاعات خود را در قالب طرح‌هاي تحقيقي به پژوهشگران و متخصصان اين حوزه معرفي مي‌كند و معتقد است كه مراكز آرشيوي نبايد تنها به محلي براي محفوظ ماندن و نگهداري از اين اسناد و آثار تبديل شوند، بلكه وظيفه اصلي اين مراكز معرفي و ارايه اين اطلاعات براي توسعه دامنه پژوهش و تاليفات است. 

جنگ جهانی اول كه با نام‌های نخستین جنگ جهانی، جنگ بزرگ و جنگ برای پایان همه جنگ‌ها نیز شناخته می‌شود، یک نبرد جهانی بود که از ماه اوت ۱۹۱۴ تا نوامبر ۱۹۱۸ رخ داد. بدون هیچ زمینه کشمکشی، سربازان بسیاری برای جنگ تجهیز شدند و مناطق بسیاری درگیر جنگ شدند. پیش از این، هیچگاه تلفات جنگی به این اندازه زیاد نبود. سلاح‌های شیمیایی برای نخستین بار در این جنگ استفاده شدند و برای نخستین بار به طور انبوه مناطق غیرنظامی از آسمان بمباران شدند و نیز برای نخستین بار در این سده کشتار غیرنظامیان در سطحی گسترده در طول جنگ رخ داد. 

اغلب تاریخ نویسان معتقدند که ناكامي مذاکرات پس از جنگ و «معاهده ورسای» و تحمیل غرامت‌های بسیار به آلمان و دیگر دولت‌هاي شکست خورده باعث رشد فاشیسم در ایتالیا و نازیسم در آلمان و زمینه آغاز جنگ جهانی دوم شد. این جنگ همچنین کاتالیزوری برای انقلاب روسیه بود که بعدها جهان را تحت تأثیر قرار داد و انقلاب‌های کمونیستی را از چین تا کوبا دامن زد و از طرفی زمینه تبدیل روسیه به یک ابرقدرت جهانی و آغاز جنگ سرد با آمریکا را دربر داشت. در شرق نابودی امپراتوری عثمانی باعث پیدایش دولت جدیدی به نام «ترکیه» شد. در اروپای مرکزی دول جدیدی چون چکسلواکی و یوگسلاوی زاده شدند و دولت لهستان دوباره شکل گرفت.