به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) از ساری، نوروز بخشی از دارایی‌های فرهنگی یا میراث ناملموس این مرز و بوم است که آداب و رسوم ویژه خود را دارد. مردم مازندران هم در نوروز، آداب و رسوم خاصی دارند و اگرچه برخی از این رسوم دیگر کاربرد ندارد و مربوط به گذشته است اما مردم دیار علویان بخشی از این آداب را همچنان حفظ کرده‌اند و در نوروز به کار می‌گیرند.
 
معاون صنایع دستی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران در گفت و گو با ایبنا درباره آداب و رسوم استان مازندران درعید نوروز، اظهار کرد: مردم مازندران برای سال نو تدارکات بسیار زیادی می بینند  وسفر و دورهمی‌های سال نو، مرتب کردن منزل و تهیه شیرینی‌های سنتی خانگی از کارهای رایجی است که برای استقبال از سال نو انجام می‌شود و در هر شهر براساس آموزه‌هایی که از پیشینیان دریافت کرده‌اند به گونه‌ای خاص برای شروع نوروز آماده می‌شوند.
 



تقارن نوروز و رمضان و پذیرایی از مهمانان نوروزی پای سفره افطار

«آرش عابدینی» با بیان اینکه مهم‌ترین رویداد این جشن ملی در مازندران، آداب و رسوم «نوروز‌خوانی» است، افزود: این رسم  ۱۵ روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز شروع می‌‌شود و در مراسم نوروزخوانی، نوروز‌خوانان به داخل روستاها می‌‌آیند و با خواندن اشعار در مدح امامان و ترانه‌های محلی، طلیعه سال نو را به مردم مژده می‌‌دهند.

وی افزود: نوروز‌ خوانان چند نفر هستند که یك نفر اشعار را می‌‌خواند، یك نفر ساز می‌‌زند و نفر دیگر كه به آن كوله‌كش یا باركش می‌‌گویند به در خانه‌های مردم می‌‌رود و می‌‌خواند «‌باد بهارون اومده ـ نوروز سلطون اومده ـ مژده دهید به دوستان ـ گل به گلستون اومده» یا این‌كه همین مضامین را با عبارات «بهار آمد، بهار آمد خوش آمد ـ علی با ذولفقار آمد، خوش آمد ـ نوروزتان نوروز دیگر ـ‌ شما را سال نو باشد مبارك»، صاحبخانه نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ، نخود و كشمش از آنان پذیرایی می‌‌كند.

این مسئول درباره خوراکی‌های عید نوروز گفت: چند روز مانده به سال نو مقدار زیادی برنج را خیس می‌کنند و بعد ازشستن كامل می‌گذارند به حالت نیمه خشک برسد و بعد برنج‌ها را آرد کرده و به این آرد «برنج دنکو» می گویند، با این آرد حلوا و نان محلی به نام کماج پخت می‌کنند.

عابدینی با اشاره به اینکه از دیگر خوراکی‌های خوشمزه عید نوروز «بهادونه» است که از برنج پخته و خشک شده‌ای استفاده می شود که در تابستان تهیه کرده‌اند، ادامه داد: شیرینی دیگری به نام «پِشتِ زیک» که با کنجد تهیه می‌شود و نان تنوری ریز از دیگر خوراکی‌های نوروزی استان مازندران است.
 
معاون صنایع دستی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران خاطرنشان کرد: رنگ کردن تخم مرغ نیز برای سفره هفت سین از دیگر کارهای زنان و دختران با سلیقه شمالی است.
 
این مسئول با بیان اینکه در لحظات تحویل سال جدید، مردم استان زیبای مازندران نیز همانند دیگر شهرهای کشور، سفره هفت سین زیبایی پهن می‌کنند و همگی به دور آن می‌نشینند و دعای تحویل سال نو را خوانده و منتظر سال جدید می‌شوند، افزود: در زمان قدیم، امکانات ارتباطی مانند امروز نبود و مردم مازندران از طریق تیراندازی یا اذان گفتن سال جدید را به همگی اعلام می‌کردند.

وی درباره تقارن ماه مبارک رمضان و نوروز، گفت: دید و بازدیدها و صله رحم از صبح و ظهر به غروب و پای سفره‌های افطاری رقم می خورد و اهالی مازندران معتقدند هدف پذیرایی نیست بلکه تازه کردن دیدار و دوری از نفاق و کینه است.

عابدینی تصریح کرد: در بین روستاییان مازندران رسم است در ایامی که نوروز با ماه مبارک رمضان تقارن پیدا می‌کند،هر روز هر کدام از خانه‌های یک محله، غذایی درست می‌کنند و آن را به مسجد محله خود می‌فرستند تا نمازگزاران با آن افطار کنند.

خانواده‌های مازندرانی در تکاپوی نوروز، رسوم مختلفی دارند، حین و هنگام و بعد از سال تحویل، دید و بازدید به ویژه در روستاها هنوز بازار گرمی دارد و کوچک‌ترها به دیدار بزرگ‌ترها می‌روند و کدورت را از دل می‌زدایند.

آداب مازندرانی‌ها در نوروز، حین و هنگام و بعد از سال تحویل
 
یک پژوهشگر مازندرانی در گفت و گو با ایبنا درباره آداب نوروز در مازندران، اظهار کرد: در مازندران آداب و رسوم نوروز به سه مرحله قبل از تحویل سال، لحظه تحویل سال و پس از تحویل سال تقسیم می‌شود.

«علی رمضانی پاجی» با بیان اینکه مازندرانی‌ها سال جدید را «نو سال» می‌نامند، افزود: یکی از آداب مردم مازندران در پیش از لحظه تحویل سال، «نوروز خوندی» یا همان نوروزخوانی است و به نوعی اعلام رسیدن نوروز بوده که ویژه مازندرانی‌هاست.

این استاد دانشگاه گفت: نوروزخوانان اشعاری را در ستایش خداوند، پیامبر(ص)، امامان، صاحبان منازل و مشاغل می‌خوانند و از صاحبخانه و رهگذران، عیدی دریافت می‌کنند.




نویسنده کتاب «مازندران در عصر ناصری» تصریح کرد: در نوروزخوانی داستان‌های اساطیری و رویدادهای تاریخی و اجتماعی در قالب شعر و با مضامین هجو و طنز بیان می‌شود.

وی با بیان اینکه «لا دَر هاکِردِن» یا خانه تکانی، «سوز بیِشتِن» یا سبزه گذاشتن، «عَیدی لباس» یا خریدن لباس نو برای عید و تدارک خوردنی‌های عید مانند پختن شیرینی و انواع حلوا بخش دیگری از رسوم مردم مازندران در قبل از لحظه تحویل سال نو است، ادامه داد: مازندرانی‌ها آخرین پنجشنبه سال را روز عرفه می‌نامند و در این روز بر سر مزار درگذشتگان می‌روند.

رمضانی با اشاره به چیدن سفره هفت‌سین در هنگام تحویل سال نو، اظهار کرد: در گذشته رسم «تیر دَر هاکِردِن» یا شلیک گلوله هم در مازندران اجرا می‌شد تا لحظه تحویل سال نو را به اطلاع عموم برسانند.

وی با بیان اینکه «مارمه» یا انتخاب شگون برای کسی که بعد ازتحویل سال نو وارد خانه شود از دیگر رسوم هنگام تحویل سال نو در بین مردم مازندران است، افزود: این فرد پس از تحویل سال نو وارد خانه می‌شود تا با خود خوش‌یمنی را به همراه آورد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه «شو سال پِلا» یا تهیه غذای شب عید، از رسوم بعد از تحویل سال در مازندران است، گفت: در گذشته سکه‌ای در برنج شب سال نو قرار می‌دادند و معتقد بودند سکه نصیب هر کسی که شود خوش‌اقبالی به همراه دارد.

وی خاطر نشان کرد: «عَیدی هِدائِن» یا دادن عیدی، «مِرغانه جنگی» یا جنگ تخم‌مرغی، «عَیدی گردِش» یا گشت و گذار در عید و «سینزده بدر» یا همان سیزده‌بدر از دیگر رسوم بعد از تحویل سال نو است که در بین مردم مازندران اجرایی می‌شود.

رمضانی با اشاره به اینکه مازندرانی‌ها پنج روز نخست سال جدید را «پِتِک» می‌نامند، افزود: معتقدند آب و هوای این چند روز، نشان دهنده شرایط جوی در هر فصل است.

نوروز و بهار طبیعت، سرسبزی مازندران و مازندرانی‌های مهمان‌نواز، همراه می‌شوند و برای گردشگران این کهن سرزمین، آغوش باز می‌کنند تا با یاری خداوند، سال نو را به خوشی و شادی آغاز کنند.