به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان، «کاترینا میچنیک» استاد گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه گوتنبرگ سوئد امروز چهارشنبه 26 آذرماه در دومین روز همایش ملی «کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی» که با همکاری انجمن ارتقای علمی کتابخانه‌های عمومی ایران، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و به‌میزبانی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان به‌صورت برخط و مجازی برپا شده است،‌ ضمن معرفی خود، گفت: «کاترینا میچنیک» هستم و در کتابخانه دانشگاه گوتنبرگ سوئد فعالیت می‌کنم. مدرک دکترای علوم کتابخانه و اطلاعات دارم. رساله دکترای من درباره پذیرش کتابخانه‌های عمومی سوئد از سوی جامعه و اینکه چگونه این پذیرش ممکن است به چالش کشیده شود و ارتقا یابد، بوده است.

وی سپس به ارائه گزارشی درباره وضعیت کتابخانه‌های عمومی کشورش پرداخت و عنوان کرد: جمعیت کشور سوئد کمی بیش از 10 میلیون نفر است. بزرگترین شهر سوئد، استکهلم پایتخت این کشور است. سوئد به 290 شهرداری تقسیم شده و این موضوع از این جهت برای ما مهم است که بدانیم شهرداری‌ها مسئولیت کتابخانه‌های عمومی را بر عهده دارند. از لحاظ جمعیت و اقتصاد نیز بین شهرداری‌ها تفاوت‌های زیادی وجود دارد چراکه برخی شهرها دارای جمعیت زیاد و برخی کم هستند. شهرداری‌های سوئد هم دارای اقتصاد خوب و هم اقتصاد ضعیف‌اند. شهرداری‌ها می‌توانند باعث ایجاد فرصت‌ها و چالش‌های متفاوتی برای کتابخانه‌های عمومی سوئد شوند.

وی یکی از چالش‌های پیش رو در سوئد را مسافت زیاد تا کتابخانه‌های عمومی بیان کرد و افزود: محل زندگی برخی از مردم فاصله زیادی نسبت به کتابخانه عمومی دارند و دسترسی آنها به کتابخانه دشوار است. هر سال کتابخانه ملی سوئد به جمع‌آوری و انتشار آمار کتابخانه‌های عمومی می‌پردازد. روند کلی سوئد به سمت کاهش تعداد کتابخانه‌های عمومی در حال حرکت است تا سال ۲۰۱۵ در سوئد 1145 کتابخانه عمومی وجود داشت اما در سال 2018 به تعداد 1109 کتابخانه کاهش یافت.

کاترینا میچنیک با اشاره به اینکه دلایل مختلفی برای کاهش مراجعه مردم به کتابخانه‌های عمومی وجود دارد، عنوان کرد: فاصله طولانی نسبت به کتابخانه‌ها و نداشتن زمان، از جمله‌ی این دلایل هستند. اما در خدمات آنلاین کتابخانه‌های عمومی مانند امانت کتاب‌های الکترونیکی کتابخانه، شاهد افزایش آن هستیم.

وی در ادامه به ارائه انواع خدمات کتابخانه‌های در سوئد پرداخت و گفت: در سوئد خدمات و فعالیت‌های متفاوتی وجود دارد که هدف‌شان تسهیل دسترسی به کتابخانه‌های عمومی و خدمات به آن‌هاست. به طور مثال یک کتابخانه سیار اتوبوسی داریم و این شاید یکی از رایج‌ترین خدمات برای دسترسی به افراد خارج از کتابخانه است و اتوبوس‌های سیار متفاوتی وجود دارند که برخی از آن‌ها در شهرها برای دسترسی به کودکان پیش دبستانی مورد استفاده قرار می‌گیرند و سایر کتابخانه‌های سیار اتوبوسی در حومه شهرها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کتابدار دانشگاه گوتنبرگ سوئد نمونه‌ای دیگر از خدمات کتابخانه‌ای سوئد را پروژه «بوک استارت» عنوان و بیان کرد: این پروژه حاصل همکاری بین کتابخانه‌های عمومی و مراقبت‌های دوران کودکی و مهدکودک‌هاست هدف این پروژه کودکان خردسال و والدینشان هستند از طریق این پروژه تشویق والدین برای صحبت کردن، مطالعه و آهنگ خواندن به همراه کودکان اجرا می‌شود؛ تا زبان و علاقه کودک به مطالعه گسترش یابد. از آن‌جایی که برخی از والدین دسترسی به کتابخانه‌های عمومی برایشان دشوار است، بعضی شهرداری‌ها در سوئد به‌عنوان بخشی از این پروژه به خانه‌ها سر می‌زنند. کتابداران با والدین در خانه‌ها ملاقات می‌کنند و چندین کتاب با خودشان به همراه می‌آورند و با والدین درباره اهمیت مطالعه برای کودکان صحبت می‌کنند.

وی فعالیت همیشگی در حوزه یادگیری در کتابخانه‌های عمومی سوئد در طول هفته را فعالیت دیجیتال ذکر کرد و افزود: فعالیت دیجیتال شامل بسیاری از فعالیت‌های یادگیری متفاوتی است که در طی آن مخاطبان آموزش می‌بینندکه چطور برنامه‌های کامپیوتری را دانلود کرده و چگونه با مکالمه ویدیویی از طریق پیام‌رسان‌ها ارتباط برقرار کنند. جامعه هدف در اغلب این فعالیت‌ها افراد مسن هستند که برخی از آن‌ها ممکن است با ابزارها و خدمات دیجیتالی مشکل داشته باشند اما از حضور همه در این فعالیت‌ها استقبال می شود.

سخنران سوئدی همایش کارکرهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی در ایران، درباره یک نمونه الهام‌بخش از کتابخانه شهر مالمو عنوان کرد: شهر مالمو در جنوب سوئد قرار دارد و سومین و بزرگترین شهر در سوئد است که حدود 350 هزار نفر جمعیت دارد اما یک سوم از ساکنان مالمو خارج از سوئد متولد شده‌اند. این افراد از ۱۸۰ کشور به مالمو مهاجرت کرده‌اند. در نتیجه مالمو شهری است که ترکیبی از زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف را در خود دارد. همچنین جمعیت  شهر مالمو بسیار جوان است و تقریبا ۵۰ درصد از جمعیت شهر کمتر از ۳۵ سال سن دارند و این امر شرایط خاص و چالش‌هایی را برای کتابخانه‌ها در این شهر ایجاد می‌کند. بخش عظیمی از جمعیت مالمو زبان مادری غیر از سوئدی دارند، کتابخانه‌های عمومی در مالمو فعالیت‌های زیادی را با هدف قرار دادن این گروه انجام داده‌اند. اما آنچه درباره مالمو جالب است، سرمایه‌گذاری‌های خاصی است که در شهر انجام شده که بسیار الهام‌بخش بوده و بسیاری از کتابداران دیگر کتابخانه‌های عمومی سوئد را تحت تاثیر قرار داده است.

وی ادامه داد: یک مثال جالب و الهام‌بخش دیگر از مالمو اقدامی است که روی خانواده‌هایی صورت گرفته که زبان مادری‌شان زبانی غیر از سوئدی است. اگر این گروه‌ها نتوانند به زبان سوئدی صحبت کنند، به سختی می‌توان به آن‌ها دسترسی داشت. برای مثال کتابخانه‌های مالمو در ارتباط برقرار کردن با عرب ها موفق بوده‌اند. وقتی با  این خانواده‌ها ارتباط برقرار کردند، بسیاری از آنها نمی‌توانستند زبان سوئدی را صحبت کنند، اما کتابخانه‌های مالمو با استفاده از یک صفحه فیس بوک که به زبان عربی بود، به خانواده‌ها دسترسی پیدا کردند. همچنین کتابخانه‌ها در مورد فعالیت‌های کتابخانه و خدمات کتابخانه با استفاده از فیلم‌ به خانواده‌ها اطلاع‌رسانی می‌کردند. برخی از این فیلم‌ها به زبان عربی بودند و تاثیر زیادی روی خانواده‌ها می‌گذاشتند.