-
نوشتاری از حکمتاله ملاصالحی، استاد دانشگاه تهران؛
در کجای تاریخ ایستادهایم؟
حکمتاله ملاصالحی نوشت:دوره جدید از زلزلهخیزترین و آوارریزترین همه روزگاران در تاریخ، فرهنگ، جامعه و جهان بشری است که از سر میگذرانیم. جامعهها و جمعیتهای میلیاردی سیاره ما از بومی و رومی و شرقی و غربی گرفته تا دورافتاده و منزویترین جامعهها و جمعیتهای سیاره زمین، همه زیر آوار نفسگیر مواریثی دست و پنجه میفشارند که زمانی زیر سقفشان زندگی میکردند.
-
نوشتاری از فاطمه قاضیها به مناسبت سالروز شهادت سید حسن مدرس؛
مهاجرت مدرس
مدرس در یادداشتهای تبعید نوشت: «در سفر مهاجرت، موقع جنگ عمومی در استانبول چند ماه توقف داشتم. در اوضاع آن مملکت و اربابِ اقتدار آن غور و بررسی کردم ...تقریباً اوضاع آنها مثل اوضاع حالیه ما بود. در آنجا پیشبینی کردم و به طلعت پاشا که رئیسالوزرا بود در ملاقات تذکر دادم که این وضعیات شما قابلِ بقا و دوام نیست»
-
گفتاری از همایون کاتوزیان به مناسبت زادروز ۸۳ سالگی او؛
ما از تاریخ درس نمیگیریم
عبدالحسین زرینکوب انسان مورخ، اهل قلم و باسوادی بود، اما در دو قرن سکوت احساسی رفتار کرده است. او در بحبوحه اوجگیری جریانهای پانایرانیستی و احساسات ضدعربی، دست به نگارش دو قرن سکوت زد و بعدها خود نیز متوجه این مسئله شد که بیشتر تحت تأثیر احساسات سیاسی زمانه بوده است.
-
۱۰۶ سال از اعدام نایب حسین کاشی گذشت؛
نایبیان؛ راهزنان آشوبگر یا عیاران لوطی؟
علی آلداود نوشت: نمیتوان نام طغیان و نهضت روشنفکرانه روی آن گذاشت به ویژه از سوی طرفدارانش تاکید شده که نام طغیان یا روشنفکرانه روی آنها بگذارند و عقیدهمند باشند که به طرفداری از طبقات مردم فقیر روی صحنه آمدند و قصد طرفداری از آنها را داشتند در حالی که کارهایی که آنها انجام دادهاند اسنادش موجود است و نیازی به تجزیه و تحلیل ندارد و اسنادی است که مرحوم نوایی از سازمان اسناد منتشر کرده و نشان میدهد که آنها به هر جا که حمله میکردند اموال مردم را چه فقیر و چه غنی غارت میکردند
-
یادداشتی درباره زندگی و آثار سید حسین خدیوجم؛
دانشیمردِ خودساخته
مسعود آدینهوند نوشت: سید حسین خدیوجم را میتوان نماد نسل پژوهشگران خودساخته ایران دانست؛ نسلی که بیهیاهو و بیتکیه بر قدرت و ثروت، در خلوت کتابخانهها، میراث فکری این سرزمین را پاس داشتند. او از مکتبخانهای ساده در مشهد برخاست، از میان فقر و رنج، راه به دانشگاه و فرهنگستان گشود، و با نثری شیوا و قلمی پاکیزه، به ترجمه و تحقیق در آثار بزرگترین اندیشمندان اسلامی پرداخت.
-
در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، فهرست شد؛
کتابهای اهدایی مصدق
نفیسه فلاحتی مروست نوشت: مجموعه کتابهای اهدایی زندهیاد دکتر محمد مصدق، یکی از ارزشمندترین و متمایزترین مجموعههای نفیس موجود در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران است.
-
درباره تولد تاریخنگاری جدید در ایران؛
شناخت قانونمند گذشته، پیشبینی عقلانی آینده
مانیتا خلیلیپور، پژوهشگر تخصصی تاریخ و متخصص در تاریخ طبی زنان در این یادداشت نوشت: تاریخنگاری نوین متأثر از تفکر اومانیستی- انسانمحوری- غربی بوده و تاریخ مقولهای از علم شناخته میشود که دیگر تأثیر مشیت الهی و هرگونه نیروی ماوراءالطبیعی بر سرنوشت اقوام و جوامع مطرح نشده و دلیل رخدادها در عوامل مادی جستجو میشود.
-
یادداشت تورج دریایی در یکصدمین زادروز ایرج افشار؛
ایرانشناس صاحبسبک
تورج دریایی: یکی از ویژگیهای مهم ایرج افشار یادداشتنویسی او بود و ما میتوانستیم یافتههای محلی، نوشتهها، کتیبهها و… را در فضاهای بومی ایران ببینیم. برای من ایرانشناسی یعنی شناخت ایران به همین گونهای که ایرج افشار انجام میداد.
-
یادداشت ویلم فلور در یکصدمین زادروز ایرج افشار؛
ایرج افشار منبعی از اطلاعات و خرد
ویلم فلور: گفتوگو با ایرج همیشه لذتبخش بود، نه فقط بهخاطر اینکه منبعی از اطلاعات و خرد بود، بلکه چون شوخطبعی خاصی داشت و طنزش بسیار خشک و ظریف بود. آخرین بار در سال ۲۰۱۰ او را دیدم.
-
یادداشت شهرام یوسفیفر برای سیروس پرهام پژوهشگر تاریخ فرش؛
ایراندوست ایرانمدار
شهرام یوسفیفر نوشت: بدون تردید سیروس پرهام به عنوان یکی از مدیران ملی ایران بهشمار میرود که دلبستگی وصفناپذیر به تاریخ و تمدن ایران داشت و ایراندوست و ایرانمدار بود، و از این رو شایسته احترام و ارادت عمیق ایرانیان خواهد بود.
-
یادداشتی برای کتایون مزداپور؛
نجاتبخش دستنویسهای ایرانی اوستا
فرزانه گشتاسب: کتایون مزداپور را به درستی باید بانوی نجاتبخش دستنویسهای ایرانی اوستا دانست. همین برای مزداپور کافی بود اینکه ببینند این میراث کهن و دستنوشتههای ارزشمند و در خطر نابودی، در جایی امن آرام گرفتهاند.
-
در حاشیه اهانت به فردوسی سراینده شاهنامه؛
آب به آسیاب دشمن نریزیم
محمدرضا توکلیصابری: غرب اکنون بیش از هر زمانه دیگری وحدت ملی ایران را هدف قرار داده است و سرمایهگذاری عظیمی در این زمینه کرده است و پولهای زیادی را پخش میکند. این دشمنی به دو صورت انجام میشود. با ایجاد صدها کانال تلویزیونی که به طور مجانی برای ایران پخش میشود. بعضیها هم آگاهانه و یا ناخودآگاهانه آب به آسیای دشمن میریزند. بعضیها هم آگاهانه و یا ناخودآگاهانه آب به آسیای دشمن میریزند. باید حواسمان جمع باشد که جزو هیچکدام از آنها نباشیم.
-
«چرا تاریخ» در نوشتاری از شروین وکیلی؛
تاریخ بدانید تا تاریخ اکنون خویش را بنویسید
شروین وکیلی نوشت: روزگار ما نقطهی خاصی از تاریخ است، چون نه تنها تاریخ نویسی، که خواندن تاریخ نیز در آن به موضوع نزاع بدل شده است. این بدان معناست که خواندن تاریخ هم مانند نوشتناش، در مدارهای قدرت تاثیر میگذارد و آینده را شکل میدهد.
-
به یاد کریم سلیمانی، مورخ فقید؛
ایران را با عشق ورق میزد
سوگنامهای بر اندیشه و میراث مردی که تاریخ را نه در کتابها، که در تپشهای میهن جستوجو میکرد.
-
به مناسبت ۱۴ مرداد سالروز مشروطه ایرانی؛
ستونِ سست مشروطیت
مساله نفت در دل مشروطه بسیار کمتر از آنچه باید، مورد عنایت تاریخنگاران حرفهای قرار گرفته است اما به گمانم، هنوز زمان برای بازخوانی مشروطه از این دریچه دیر نشده چرا که این «ماده سیاه بدبو» یک تنه به پایه سست شدن مشروطیت بدل گشت.
-
یادداشت علی قاسمی منفرد بر کتاب «خواندن فراسوی مرزها»؛
تعامل فرهیختگان دو سرزمین فارسیخو
علی قاسمی منفرد، مترجم کتاب «خواندن فراسوی مرزها» در این یادداشت نوشت: «خواندن فراسوی مرزها» میکوشد با تمرکز بر مقطعی که ایران و افغانستان در مسیر مدرنسازی حرکت میکردند نشان دهد که چگونه چهرههای فکری و ادبی این دو سرزمین فارسیخو در تعامل و مشارکت و حتا تنش با یکدیگر قرار گرفتند.
-
به مناسبت درگذشت مهدی بقاییپور مدیر نشر یزدان؛
شکاریم یک سر همه پیش مرگ
علیاکبر جعفری ندوشن: دفتر یزدان به همت مهدی بقاییپور عصر سهشنبه هر هفته به روی بزرگان ادب و فرهنگ همچون زرینکوب، زریاب خویی، شفیعی و مشیری و سایر دوستداران دکتر اسلامی گشوده بود و بقاییپور نیز از هم صحبتی با این گعده فرهنگی مباهی و مبتهج بود.
-
گودرز رشتیانی استاد تاریخ دانشگاه تهران:
وطن به مثابه جغرافیای پیوند
گودرز رشتیانی: وطن رابطهای است که در دل مکان واقعی شکل میگیرد. این مکان، همان خاکی است که زیستگاه انسان، حافظ خاطره و زمینه پایداری فرهنگی و تاریخی اوست. وطن پیوندی است که در جغرافیا شکل میگیرد؛ پیوندی که بنیاد و حافظ فرهنگ، سنن، تاریخ و حیات ایرانیان است.
-
درباره پوستر سیوششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران؛
بخوانیم برای ایران
بخوانیم برای ایران! برای شناخت تاریخ، فرهنگ و تمدن دیرپا و ژرف آن و برای کسب دانایی و خِرد! کتابخوانی امسال، در نمایشگاه سیوششم، چنین هدفِ فرهنگی را نشانه گرفته است.
-
یادداشت محمدرضا سحاب؛
خلیج فارس پاره تن ما است
انتشار «اطلس نقشههای تاریخی خلیج فارس» با ۵۴۰ قطعه نقشه تاریخی و کهن مستند و معتبر از آغاز تاریخ تا قرن بیست و یکم به پنج زبان انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی، آلمانی و عربی بخشی از تلاشی مداوم برای ادامه راه ارزشمند استاد عباس سحاب در دفاع از حقیقت تاریخی نام مقدس خلیج فارس است.
-
دربارۀ آثار «احمد اقتداری» در ششمین سالروز درگذشتاش
میراثی برای فرهنگ، تاریخ و زبان ایران
«احمد اقتداری» نمایندۀ نسلی از مورخان و محققانی است که با عشق به سرزمینشان، منابعی بیبدیل برای تاریخنگاری محلی و ملی فراهم کردند. در میان مجموعه آثار متنوع اقتداری، مقالات او جایگاه ویژهای دارند؛ نهتنها به لحاظ کمّیت، بلکه از نظر کیفی نیز محتوایی عمیق، ملتزم و گاه پیشرو را عرضه میکنند.
-
گزارشی از یک طرحوارۀ فکری-۱
مکتب عربی ایرانشهر
حاکمیت ساسانی که بنیان قدرت خود را بر اقوام شرقی در سیستان مانند هفتالیها قرار داده بودند، در چرخشی بهسوی غرب ایرانشهر و بینالنهرین در عصر شاپور اول، نهضت ترجمه را با کمک مردمان عرب حیره از ادیان مختلف زرتشتی، بتپرست و مسیحی را آغاز کردند.
-
پیشنهاد مطالعه محمد عثمانی برای نوروز ۱۴۰۴؛
کندوکاوی در دستاوردهای فکری اولیه مسلمانان
مایکل کوک، یکی از مستشرقین صاحب نام است که پژوهشهای او به همراه پاتریشیا کرون و آثار تحقیقی او، بستر مناسبی برای شناخت انتقادی سنت فکری مسلمانان بوده است. وی با رهیافتی انتقادی به بررسی منابع دوره نخستین اسلامی میپردازد.
-
یادداشتی از فریدون مجلسی؛
نفت ایران چرا و چگونه ملی شد؟
فریدون مجلسی به عنوان یکی از بازماندگان نسلی که از آغاز با وجود نوجوانی شاهد و ناظر سیر وقایع ملی شدن صنعت نفت بوده درباره چرایی اهمیت این روز یادداشتی اختصاصی را در اختیار ایبنا قرار داده است.
-
نگاهی به کتاب «خاطرات بغداد»؛
مرگ انسانهای بیزار از جنگ؛ قربانی سیاستها و حمایتهای جنگافروزان
نُها الراضی در «خاطرات بغداد» روایتی تأثیرگذار و گاه همراه با نگاهی طنزآمیز از زندگی در بغداد در طول نخستین جنگ علیه عراق و سالهای تبعید پس از آن و تأثیرات جنگ را بر مردم عادی به تصویر میکشد.
-
گفتوگو با نامزدهای چهلودومین جایزه کتاب سال-۳۰
شورشهای دهقانی و زردشتیگری محلی کتابی کمنظیر در تاریخ ایران است
کتاب «پیامبران بومیگرای ایران در سدههای آغازین اسلام: شورشهای دهقانی و زردشتیگری محلی» باید بگویم که اثری کم نظیر است و از جنبههایی به تاریخ ایران پرداخته و مسائلی را مورد بحث قرار داده که کمتر در کتابهای تاریخی یا ایرانشناسی به آنها پرداختهاند.
-
نشر ماهی منتشر کرد؛
روایت یک زن از جنگ و تبعید/ ما برای برقراری صلح میجنگیم
کتاب «خاطرات بغداد» با عنوان فرعی روایت یک زن از جنگ و تبعید تالیف نُها الراضی با ترجمه راضیه خشنود از سوی نشر ماهی به پیشخان کتابفروشیها آمد.
-
نشر ثالث منتشر کرد؛
میراث فرهنگی سغدیان در جاده ابریشم/ مجموعه مطالعاتی درباره ادیان شرقی
نشر ثالث کتاب «میراث فرهنگی سغدیان در جاده ابریشم» تالیف «گریگوری ل زمنوف» و ترجمه پریسا درخشان مقدم را منتشر کرد. گریگوری زمنوف در این کتاب که به مجموعه مطالعات درباره ادیان شرقی تعلق دارد، با زبانی ساده و روان جستارهایی درباره فرهنگ سغد در پنجیکنت و پیکند نوشته است.
-
رونمایی از کتاب قصه غربت تقریب در «صد کتاب ماندگار قرن»؛
احیای تمدن اسلامی یکی از دغدغههای جدی استاد بیآزار شیرازی بود
محمدعلی آذرشب، استاد دانشگاه با اشاره به نقش استاد بیآزار در احیای تمدن اسلامی گفت: یکی از دغدغههای جدی استاد، احیای تمدن اسلامی بود. او به بررسی گذشته درخشان جهان اسلام پرداخت و تلاش کرد تا افول تمدنی مسلمانان را تبیین کند. استاد بیآزار در این زمینه به نظریات تاریخی متعددی اشاره کرد، از جمله اینکه چگونه مسلمانان در قرون گذشته پیشرفت کردند و چرا تمدن آنها دچار رکود شد.
-
تاکید رئیسجمهور بر لزوم توجه به قناتهای ایران؛
قنات از مهمترین عناصر تمدن باشکوه ایرانی/ سهم بزرگ پدر کاریز در شناسایی قناتهای ایران
پدر کاریز ایران سهم بزرگی در شناسایی و معرفی قناتهای سرزمینمان داشته است. قناتهایی که بر تارک فناوری بومی و مهندسی سنتی ما میدرخشند و گزافه نیست اگر بگوییم یکی از مهمترین عناصر تمدن باشکوه ایرانی هستند که استاد جواد صفینژاد در کتاب «کاریز در ایران و شیوههای سنتی بهرهگیری از آن» با مهارت هر چه تمامتر توصیف کرده است.