به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كامران فاني عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي در بزرگداشتي كه به مناسبت سي‌امين سال درگذشت غلامحسين مصاحب، بنيانگذار دايره‌المعارف‌نويسي نوين در ايران برگزار شده بود، گفت: ۳۰ سال است كه من كار دايره‌المعارف‌نويسي را انجام مي‌دهم. در همه اين سال‌ها، هزاران بار به دايرهالمعارف فارسي مصاحب رجوع كرده‌ام و هر بار پاسخ پرسش‌هايم را يافته‌ام.
وي كه عصر يك‌شنبه (۳۱ خرداد) در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي سخن مي‌گفت به اهميت دايرهالمعارف مصاحب اشاره كرد و افزود: اهميت دايرهالمعارف فارسي مصاحب، نشان از اعتبار و ارزش كار وي دارد؛ در فرهنگ ما دايره‌المعارف‌نويسي سابقه‌اي طولاني دارد اما شيوه جديد اين كار با دايرهالمعارف مصاحب شروع شد. هنوز هم الگو، روش و شيوه ما در دايرهالمعارف نويسي برگرفته از كار مصاحب است.
وي با طرح پرسشي به نخستين دايرهالمعارف سبك جديد ايران اشاره كرد و گفت: در اينجا پرسشي پيش مي‌آيد كه چگونه ممكن است نخستين دايرهالمعارف سبك جديد ايران، از نظر دقت و صحت، در حد كمال باشد؟ در حالي كه ما سابقه‌اي در اين شيوه نو نداشته‌ايم، به بيان ديگر چگونه است كار مصاحب، درخشان و بي مانند مي‌شود؟ من كوشش مي‌كنم كه پاسخ اين پرسش را بدهم.
وي با اشاره به اعتبار دايره‌المعارف‌نويسي فارسي، گفت: اعتبار دايرهالمعارف فارسي در درجه نخست، مديون خود دكتر مصاحب است. ايشان از چند نظر شايستگي انجام اين كار را داشت. نخست شخصيت علمي ايشان را بايد در نظر گرفت كه بسيار چشمگير بود. مصاحب مردي رياضي‌شناس و منطق‌دان بود. دانش رياضي، او را منظم و دقيق بار آورده بود.
فاني در ادامه سخنانش خاطرنشان كرد: دومين مساله شخصيت و منش ويژه اوست كه بايد بدان اشاره كرد. مصاحب دانشمندي پي گير، مصمم و منظم بود و در كارش وسواس علمي داشت. اينها امتيازاتي است كه در كار دايرهالمعارف نويسي اهميت دارد. مساله سوم، دانش گسترده اوست. اطلاعات مصاحب بسيار زياد بود و همه اينها به او كمك مي‌كرد تا در كار دايرهالمعارف نويسي مديريتي علمي انجام دهد و كار گروهي و جمعي را به صورتي كامل و كم نظيز به انجام برساند.
عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي، گفت: "مي‌دانيم كه انتشارات فرانكلين دايره‌المعارفي به زبان انگليسي منتشر كرده بود و از عده‌اي خواسته بود تا اين دايرهالمعارف را به زبان‌هاي ديگر ترجمه كنند. در ايران، اين كار، بر عهده دكتر مصاحب گذاشته شد. جالب است كه مصاحب هيچ تجربه‌اي در اين زمينه نداشت. با اين همه او روش انتشارات فرانكلين را تغيير داد و در ترجمه و افزودن مدخل‌ها به دايرهالمعارف، شيوه خود را در پيش گرفت. در نتيجه كاري كه ارايه داد حتي از اصل دايرهالمعارف فرانكلين هم فراتر و بهتر بود، اين كار درخشان، ثمره برنامه‌ريزي دقيق دكتر مصاحب بود."
وي به انتخاب مرجع اشاره كرد و گفت: در كار دايرهالمعارف نويسي انتخاب مرجع بسيار اهميت دارد. مصاحب دايرهالمعارف فرانكلين را به عنوان مرجع پذيرفت اما در كنارش مدخل‌هاي تازه‌اي (به ويژه درباره ايران) به آن افزود.
وي به نكته حايز اهميت در دايره‌المعارف‌نويسي اذعان داشت و گفت: يك نكته حايز اهميت ديگر در دايرهالمعارف نويسي، انتخاب همكاران است. مصاحب از بهترين استادان روزگارش استفاده كرد، دكتر عباس زرياب خويي، دكتر عبدالحسين زرين كوب، احسان يارشاطر و دكتر مهدي محقق از كساني بودند كه در اين كار به او كمك كردند.
عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي، خاطرنشان كرد: مساله مهم ديگر، انتخاب ويراستاران است. دكتر مصاحب در اين كار نيز از برجسته‌ترين ويراستاران، سود جست. از طرف ديگر تدوين مدخل‌ها نيز در دايره‌المعارف‌نويسي اهميت دارد. دايرهالمعارف مصاحب ۴۳ هزار مدخل دارد. حجم مدخل‌ها در اين دايرهالمعارف با برنامه‌ريزي دقيق در نظر گرفته شده است. تلفظ روشن و دقيق كلمات بيگانه نيز نخستين‌بار با دايرهالمعارف مصاحب صورت گرفت.
وي ادامه داد: پيش‌تر، در اين كار معيار درستي وجود نداشت و نادرستي‌هاي فراواني به چشم مي‌خورد. شيوه نگارش و نثر و بيان دايره‌المعارفي كه دكتر مصاحب كار كرده، در خور توجه است. اين كتاب، نثر محكمي دارد، با اين همه بسيار زود فهم است. نوآوري‌هايي نيز در دايرهالمعارف مصاحب ديده مي‌شود كه يكي از آنها رسم‌الخط آن است.
فاني كتاب‌هاي مرجع را دماسنج فرهنگ هر ملتي دانست و گفت: كتاب‌هاي مرجع و دايره‌المعارف‌ها، دماسنج فرهنگ هر ملتي بشمار مي‌روند. جامعه، پرسش‌هايي دارد وبه دنبال يافتن پاسخي براي آنهاست. جامعه‌اي كه پرسش ندارد جامعه‌اي راكد و مرده است. مردم، پاسخ اين پرسش‌ها را در كتاب‌هاي مرجع و دايرهالمعارف جست‌وجو مي‌كنند.
وي در پايان سخنانش خاطرنشان كرد: مصاحب با شيوه نويني كه در دايره‌المعارف‌نويسي برگزيد، الگويي در اختيار ما گذاشت و باعث شد تا جامعه، پاسخ روشن پرسش‌هايش را در دايرهالمعارف او بيابد و اين خدمت بزرگي بود كه نبايد فراموش شود.
دوشنبه ۱ تیر ۱۳۸۸ - ۱۱:۴۴
كامران فاني عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي در بزرگداشت غلامحسين مصاحب، گفت: كتاب‌هاي مرجع و دايره‌المعارف‌ها، دماسنج فرهنگ هر ملت‌اند. جامعه پرسش‌هايي دارد و دنبال يافتن پاسخي براي آنهاست، جامعه‌اي كه پرسش ندارد جامعه‌اي راكد و مرده است./
نظر شما