پژوهشگر و محقق معماري با بيان اين مطلب به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت: در اعصار گذشته در مرکز هر شهر مسجد جامعي بر مبناي حکومت ديني، سياسي، اجتماعي و اقتصادي بنا نهاده شده و اين بناها دسترنج معماران سخت‌کوش است كه با عشق، هنر و عظمت معماري را به پرده نمايش درآورده‌اند. 

سيدعلي‌زاده به تاريخچه ساخت مساجد در دوره‌هاي مختلف تاريخي اشاره كرد و گفت: در دوره ايلخاني، مسجد جامع يزد کنار بقاياي مسجدي از دوره سلجوقي که توسط گرشاسب بن فرامرز علاءالدوله کالنجار(کاليجار) از دودمان آل بويه در سال 504 تا 526 هجري قمري بر جاي آتشگاهي از دوره ساساني در ضلع شمالي و جنوبي ساخته شده بود، بنا شد.

وي با اشاره به دوره‌هاي تاريخي ساخت مسجد جامع كبير يزد خاطرنشان كرد: در سال 819 هجري قمري، شاه نظام کرماني، بخش‌هاي باقي‌مانده مسجد را کاشي‌کاري و کتيبه‌اي قرآني و نيز کتيبه‌اي با نام و القاب شاهرخ بهادرخان بر درگاه مسجد نصب کرد، ويرانه‌هاي جانب دست راست مسجد را به جماعت خانه‌اي مبدل کرد، درگاهي، جنب آن ساخت و کاروانسراي ريسمان فروشان را که رو‌به‌روي در بزرگ مسجد بود، داخل صحن آورد و بر در مسجد حوضي و چاه سردي احداث كرد.

وي به روزگار كنوني مسجد جامع يزد اشاره كرد و گفت: اين نگين بي همتاي کوير با وسعتي در حدود 10 هزار متر مربع با طول 104 و عرض 99 متر مربع مشتمل بر جلوخان و سردر ورودي، هشتي و کرياس، صحن وسيع، رواق‌هاي جانبي صحن، ايوان گنبدخانه، شبستان‌هاي زمستانه، بهاره و پاييزه، سرداب و پاياب، منبر مرمر سه تکه و سنگ نوشته‌هاي تاريخي است.

مولف «ديوارهاي بلند كاهگلي» در ادامه صحبت‌هايش افزود: مسجد در حال حاضر داراي 8 مدخل آمد و شد از جهات مختلف است و سردر اصلي در ميانه ضلع شرقي قرار دارد که همزمان با ساخت ايوان و گنبدخانه‌اي که در دوره تيموري، کاشي‌کاري و کتيبه‌هايي بر آن نصب و در دوره صفوي، دو مناره رفيع به ارتفاع 52 متر بر بالاي آن ساخته شد که از ارتفاع زياد و پهناي نسبتا کمي دارد.

سيد علي‌زاده به مطالب و بخش‌هاي اصلي كتاب اشاره كرد و گفت: مطالب اين كتاب دربردارنده تاريخچه ساخت مسجد جامع از دوران كهن تا امروز است و نوع معماري، هنر، كاشي‌كاري، كتيبه، نورگيرها، مناره و... را با تصاويرهاي جذاب شرح مي‌دهد.

وي مسجد را جايگاه زيبايي خواند و گفت: مسجد جايگاه زيبايي، کسب فيض، تفکر و شور ديني است. همچنان‌که در کتيبه‌اي آمده كه مساجد باغ‌هاي بهشتند و آن‌گونه که سازندگان و معماران ايراني آنها را ساختند، زينت‌ها و جلوه‌هاي معتبر اسلام به‌شمار مي‌آيند.