سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، حمید نوایی‌لواسانی، نویسنده تخیلی‌نویس کشورمان است که در این حوزه آثار متعدد، متنوع و تجربه ارزشمندی دارد؛ اما در این شماره از پرونده «کتاب‌های تابستانی» یک اثر واقع‌گرای نوجوان را به مخاطبان معرفی کرده که دلایل آن را هم برایمان گفته است. گفت‌وگوی ما را با او در ادامه می‌خوانید:

- تابستان است و وقت کتاب‌خواندن و سفرکردن به دل داستان‌ها. چه داستان یا رمانی را به نوجوانان پیشنهاد می‌کنید در روزهای باقی‌مانده تابستان بخوانند؟
کتاب که فراوان است؛ اگر بخواهیم انتخاب کنیم می‌توانیم مجموعه «رمان‌های نوجوان امروز» را معرفی کنیم که طیف متنوعی از داستان‌های واقع‌گرا و فانتزی دارد و نوجوانان می‌توانند به سراغش بروند. کانون پرورش فکری به عنوان منتشرکننده این مجموعه می‌تواند در این زمینه به نوجوانان کمک کند.

اما اگر بخواهید اختصاصا کتابی معرفی کنم باوجود تعداد بالای کتاب‌های خوب نوجوان که امروزه منتشر می‌شوند، داستان واقع‌گرای «نان و گل سرخ» به نویسندگی کاترین پترسون با ترجمه حسین ابراهیمی الوند را معرفی می‌کنم که فکر می‌کنم سال ۹۴ برای اولین‌بار از سوی انتشارات کانون پرورش فکری چاپ شده است. این یک اثر واقع‌گرایِ جذاب است؛ درواقع داستان نوجوانان را با فضای تاریخ کشور ایتالیا و آمریکا و دیگر کشورها آشنا می‌کند و حوادثی که جذابیت‌های خاص خودش را دارد.

- چرا این داستان را معرفی می‌کنید؟ ویژگی‌ها و امتیازهایش برای مطالعه نوجوانان چیست؟
کتاب «نان و گل سرخ» داستانی در ژانر واقع‌گرا از تلاش‌های یک خانواده کارگری است که می‌خواهند در وضعیت سخت زندگی به سمت روشنایی و انسانیت و رشد خودشان پیش بروند؛ درواقع این خانواده درجا نمی‌زند و می‌خواهد شرایط را به نفع خودش تغییر بدهد. به نوعی شرایطی را که در آن قرار گرفته‌اند نمی‌پذیرند و می‌خواهند زندگی بهتری داشته باشند؛ اما در روند این تلاش‌ها، خانواده و نوجوانی که شخصیت اصلی است، حوادث زیادی را پشت سر می‌گذرانند و در فرازونشیب‌های انسانی قرار می‌گیرند؛ چون به هرحال زندگی فرازونشیب‌هایی دارد که در طول زندگی خود را نشان می‌دهد و اینکه ما فکر کنیم زندگی یک رو دارد و شامل روشنایی‌ها، راحتی‌ها و خوشی‌ها است کاملا غلط است. بالاخره تضادهای زندگی خودش را نشان می‌دهد که مجموعا برای رشد روحی ما نیاز هستند؛ پس سختی‌ها هم فرود می‌کند و از دل این سختی‌ها و امیدهاست که روحیه ما شکل می‌گیرد و شخصیت ما رشد می‌کند. یکی از نکات جذاب کتاب این است که این خانواده و نوجوان قصه، می‌خواهند زندگی را بهتر کنند و تلاش می‌کنند که زندگی‌شان در دل مشکلاتی که در جامعه وجود دارد بهتر شود و برای این بهترشدن هم مبارزه می‌کنند. به نظر من کتاب «نان و گل سرخ» برای نوجوان امروز می‌تواند جذاب باشد؛ چرا که می‌فهمد زندگی روی‌های مختلف دارد و باید برای زندگی بهتر تلاش کرد و امیدوار بود؛ درواقع باید به زندگی مثبت نگاه کرد. - بین جنبه واقع‌گرایی و تخیل کدام یکی تأثیر بیشتری دارد بر اینکه بتوانیم مسائل نوجوانان را در کتاب‌ها بهتر بیان کنیم؟
واقعیت ماجرا این است که اگر شما به شخصیت انسان نگاه کنید دارای دو ویژگی است؛ یک بخش کاملا رئال و واقع‌گراست که همان شناخت زندگی ملموس انسانی برای تفسیر واقعیت‌هاست و توسط نیمکره چپ انجام می‌شود و دیگر بخش شخصیت ما که به نیمکره راست مغزمان برمی‌گردد به سمت تخیل و حل مسئله و نگاه تخیلی به زندگی می‌رود که بتوانید هم از طریق تخیل‌کردن مشکلات را رفع و فشارها را دفع کنید و هم اینکه برای غلبه‌کردن بر واقعیت، قدرت تخیل داشته باشیم. به عبارتی شخصیت انسان دو ویژگی توأمان با هم دارد: حرکت در واقعیت زندگی و تغییر زندگی براساس دستیابی به زندگی بهتر.

آنچه که شما اکنون در جامعه می‌بینید تخیل انسان‌هایی بوده است که دهه‌های گذشته فکر می‌کردند اگر این واقعیت را بسازند زندگی بهتری خواهند داشت؛ پس واقعیت امروز تخیل دیروز ماست. ما به هر دو جنبه نیاز داریم؛ درواقع من به فانتزی گرایش خیلی زیادی دارم اما این کتاب واقع‌گرا را معرفی کردم برای اینکه نوجوانان ما که پا در واقعیت دارند متوجه شوند زندگی فرازونشیب‌های زیادی دارد، نباید ناامید شوند و سختی‌های تلخ زندگی برایشان بازدارنده باشد؛ بلکه ببینند از طریق ادبیات خیلی از کشورهای دیگر و هم‌سن‌وسال‌های خودشان در زمان‌های دیگر و موقعیت‌های دیگر قرار گرفتند و بر آن غلبه کردند.

اگر بخواهیم کتاب فانتزی هم مثال بزنیم می‌توانیم به «پاستیل‌های بنفش» اشاره کنیم که نشر پرتقال آن را چاپ کرده است. کتاب جذابی است مناسب برای ۱۲ سال به بالا نوشته کاترین اپلگیت و ترجمه آناهیتا حضرتی. این اثر، کتابی فانتزی است که تخیل در آن خیلی دخالت دارد و جنبه مثبتی برای بچه‌ها دارد. - خود شما اکنون در حال مطالعه چه کتابی هستید؟
یک کتاب سه جلدی فانتزی به نام «سمرقند» است به نویسندگی جاناتان استرود با ترجمه محمد قصاع. اولی به اسم «طلسم سمرقند»، دومی «دروازه‌های پولمی» و سومی هم «چشم گولم» نام دارد. این اثر، یک فانتزی ناب است که در حال مطالعه آن در تابستان هستم.


- آیا خودتان در حال نگارش اثر جدیدی برای نوجوانان هستید؟
آخرین کتاب من در نوبت چاپ است به اسم «ستاره‌ لایکا» که از مجموعه کتاب‌های «داستان‌هایی از تاریخ علم معاصر» است. اولین جلد آن «خداحافظ عمو میر» بود. «ستاره لایکا» درباره اولین سگ فضانورد است. آن، یک سگ ولگرد و خیابانی است که با همه تلاشش که من آن را به شکل داستان درآورده‌ام اما مستند است، فضانورد می‌شود و در مدار زمین قرار می‌گیرد. در پایان صحبت‌هایم می‌خواهم نکته‌ای بگویم. به بچه‌ها و نوجوانان توصیه می‌کنم برای پرسش‌های ذهنی خود به دنبال کتاب بروند. ما آنقدر بیکار نیستیم که برویم دنبال کتاب‌خواندن، وقت‌مان هم زیادی نیست در این اوضاع و احوال که کتاب یک کالای فرهنگی و بسیار گرانی است؛ اما من اطمینان دارم که کتاب پرسش‌ها و مسائل ذهنی ما را جواب می‌دهد. اگر ما در ذهن‌مان درباره زندگی و دنیا و اطراف‌مان مسئله داریم، دنبال این هستیم که زندگی بهتری و سعادتمندی داشته باشیم و اگر هدف‌مان به عنوان نوجوان این است که رشد کنیم، لازمه آن این است که با آن هدفمندی، سراغ مطالعه و پرسش‌گری از طریق کتاب برویم. درواقع کتاب وسیله‌ای است که می‌تواند رشد روحی و فکری در ما ایجاد و برای زندگی بهتر به ما کمک کند. توصیه‌ام این است که بچه‌ها با پرسش‌ها و کنجکاوی خود به سراغ کتاب بروند تا کتاب‌خواندن برایشان لذت‌بخش باشد.