سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا):   18 تیرماه روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در تقویم ملی کشورمان ثبت شده است.

روزی که با نام‌های بزرگی همچون مهدی آذریزدی شناخته می‌شود که توانسته با بازنویسی متون کلاسیک و کهن به نحوی کودکان و نوجوانان را با خود همراه کند و با کتاب‌هایی همچون « قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» در دل و جان کودکان و نوجوانان بنشیند.

این روز را با نام قصه گویی نیز می‌شناسیم، روزی که یادآور متون کهن و همچنین قصه‌های کهن ادبیات پارسی است که توانسته تمدن و پیشینه ما را سینه به سینه منتقل کند و کودک و نوجوان و پیر و جوان را در خود جذب کند.

خبرگزاری کتاب ایران به مناسبت 18 تیر سلسله گزارش‌ها و همچنین گفتگوهایی را با اهالی فرهنگ و ادب سراسر کشور ترتیب داده است.

مریم بیات‌تبار متولد سال 1365 است و به گفته خودش  این استعداد  نویسندگی را مادرش کشف کرده است یعنی  زمانی که امکان حضورش را در کلاس‌های کانون پرورش فکری ایجاد کرد و از همان زمان شروع به نویسندگی کرد. یکی از نویسندگانی است که همیشه اثری برای چاپ دارد، آنطور که من اطلاع‌ دارم بیشتر در حوزه کودک و دفاع مقدس.

البته در رزومه هنری و فرهنگی او، نویسنده و گزارشگری صداوسیما به مدت ۶ سال، برگزیده بیش از چهل جشنواره استانی، ملی و بین‌المللی در حوزه داستان کوتاه و خاطره‌نگاری، داور جشنواره‌های استانی و ملی از جمله پرسش مهر، مسابقات فرهنگی‌هنری آموزش‌وپرورش، قلم جوان و جشنواره ملی خاتم، ویراستار کتب داستانی و خاطره نیز دیده می‌شود.

خودش می‌گوید، به خاطر اینکه دو فرزند کوچک دارد، بیشتر می‌تواند حال و هوای کودکان را درک کند به همین خاطر بیشتر در این حوزه فعال است.

علاوه بر این در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز با کودکان سر و کار دارد و دوره‌های آموزشی در آنجا برگزار می‌کند.

«شهادت با طعم آلبالو» ،«چشم‌هایش می‌خندید»، «ز دل آتش تا آلمان» ، «پشت تپه‌های ماهور» و «روزهایی که بابا نبود»، نویسندگی مجموعه داستان کوتاه  «اینجا عقرب دارد»، «سوفیا»، «به وقت خوشه‌های سمی» و «طوبا»، نویسندگی کتاب‌های داستان کودک و نوجوان  «ماه ماهی»، «وقتی هواپیما شدیم»، «صدای پای پاییز»، «یک بغل مهربانی» ، «پاورچین»، «اتاق آخر»، «تیزپا» و «آن ترس لعنتی» را در خود دارد. در این میان کتاب سوفیا (به قلم جمعی از نویسندگان استان زنجان) برگزیده جشنواره ملی کتاب سال سازمان ادبیات و تاریخ دفاع‌ مقدس بخشی از کارهایی است که این نویسنده در رزومه خود دارد.

-تا به حال چند کتاب نوشته‌اید؟

 در حوزه کودک 8 کتاب در این زمینه به چا رسانده‌ام که در این رابطه نشر سوره و نشر صریر با بنده همکاری کردند.

-وضعیت ادبیات کودک در کشور چطور است؟

خب بیینید، نمی‌توانم بگویم خوب است یا بد، یعنی تولیدات وجود دارد اما آنطور که باید و شاید چاپ کتاب نداریم.

یعنی تیراژ کتاب‌ها به علت گرانی کاغذ و موانع دیگر بسیار کم شده و بیشتر نویسندگان و ناشران به سمت چاپ الکترونیک رفته‌اند و این غم‌انگیز است، یعنی گاها کتاب‌هایی که 2 هزار نسخه بود، شاید 500 نسخه هم چاپ ندارد.

-درباره محتوای کتاب‌ها نظر شما چیست؟

خب محتوای کتاب هم بستگی به نویسنده دارد، البته باید اعتراف کنم که نسبت به گذشته وضعیت خیلی بهتر است، اما گاها محتوای کتاب زرد است و آن دانشی که باید به کودک ارائه دهد را نمی‌دهد و بیشتر کتاب‌ها رنگ و لعاب دارند تا اینکه مطلب خاصی را به کودک منتقل دهند.

- نظر شما درباره مخاطبان کتاب‌های کودک از لحاظ کمی چیست؟

هر نوع کتابی مخاطب خاص خودش را دارد، اما باید ذائه مخاطب را هم در نظر گرفت، به عقیده من امروزه کتاب‌هایی که پیوست دارد، بیشتر مخاطب دارد، چون والدین هم به دنبال چیزی هستند که هم مطالبی را آموزش دهد و هم جذاب باشد، پس قاعدتا کتاب‌هایی که دارای سی دی و دی وی دی آموزشی است، مخاطبان بیشتری خواهد داشت.

البته این را هم بگویم که کتاب‌های کمیک و یا ایده‌های خلاقانه هم در جذب کودکان بسیار موثر است و برخی از ناشران به این سمت رفته‌اند.

-والدین چه نقشی در کتابخوانی کودکان دارند؟

به عقیده من والدین امروزه هوشیارتر شده‌اند، چون باسوادتر هستند و بیشتر دنبال کتاب‌هایی می‌روند که یک موضوع آموزشی را انتقال دهد.

و آنطور که اطلاع دارم کودکان امروزی اکثرا یک کتابخانه کوچک دارند که خود همین موضوع موجب کتابخوان‌تر شدن کودکان و نوجوانان در بزرگسالی می‌شود.

باید توجه داشت که بیشترین امری که زمینه علاقه‌مندی کودکان را به مطالعه فراهم می‎کند نقش پدر و مادر در این زمینه است، در واقع حدود ۸۰ درصد دلیل کتاب‌خوانی کودکان والدین هستند، کودکان در درجه اول خانواده و در درجه دوم دوستان و جامعه است.

خانواده‎هایی که کودکان را به مطالعه تشویق می‎کنند و بیشتر پیگیر هستند که چه نوع کتاب‎هایی را برای آن‎ها تهیه کنند، کودکان آن‎ها نیز در اثر این عوامل به کتاب‌خوانی اهمیت نشان می‎دهد.

-خانواده چگونه باید در این موضوع مهم ورود پیدا کند؟

خانواده‌ها با توجه به این که عصر اطلاعات است باید بسترهای لازم را برای مطالعه کودک فراهم کنند و از آنجایی که در حال حاضر انواع سرگرمی‎ها وجود دارد و اکثر آن‎ها نیز فقط به پر کردن اوقات کودک می‎انجامند خانواده‎ها باید از علاقه کودکان به برنامه‎های تلویزیونی و اینترنت کم کنند.

گاهی اوقات خانواده‎ها نگرانند که مفاهیم برخی کتاب‎ها نتواند به افزایش آگاهی کودکان کمک کند و در نتیجه از این امر صرف نظر می‎کنند، در حالی که آنها می‎توانند با انتخاب کتاب خوب و عادت دادن به مطالعه کمک کنند تا فرزندان در آینده از کتاب‌خوانان حرفه‎ای شوند.

-حمایت از کتاب کودک چطور است؟

به نظر من حمایت از کتاب کودک بسیار کمتر شده است و تیراژ کتاب‌ها پایین است و کتاب‌ها آنطور که باید و شاید توزیع نمی‌شود و صرفا به حالت گزارشی چاپ می‌شود.

البته کانون پرورش فکری، حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و حوزه هنری از چاپ کتاب حمایت‌ می‌کنند، ولی خب این حمایت‌ها نیز محدود است و با تیراژ پایین حمایت دارد.

-به نظر شما برای بهتر شدن کار کودک چه اقدامی باید انجام شود؟

خب بیینید، در وهله نخست دولت باید وارد عمل شود و از کتاب‌ها حمایت کند، در غیر این صورت با حمایت‌های پراکنده نمیتوانیم آنطور که باید و شاید در این زمینه مانور دهیم و آثار خوب ارائه دهیم.

-نظر شما درباره کیفیت تألیف در زنجان چیست؟

به نظر من به علت تکالیفی که به سازمان‎ها درباره تعداد چاپ کتاب در یک بازه زمانی، مشخص شده است، سطح نویسندگی پایین آمده است، چرا که ارگان‎ها فقط به دنبال ارائه آمار هستند تا بحث کیفی ماجرا.

به همین خاطر است که حتی از نویسندگان آماتور برای چاپ برخی از کتاب‌ها استفاده می‌شود و نتیجه آن می‌شود که سطح مطالب و در نتیجه کیفیت کتاب‌ها تنزل پیدا کند.

متأسفانه در استان زنجان به لحاظ مالی و همچنین مسائل مربوط به دادن مجوز به یک نویسنده و ناشر برای چاپ یک اثر، آنچنان حمایتی از سوی مسئولان صورت نمی‌گیرد تا در حداقل زمان ممکن یک کتاب به مرحله تولید برسد.

در حالی که در گذشته کتاب‌ها به ویژه در حوزه کودک به سختی تأیید می‌شد و ممیزی سختی در این زمینه وجود داشت؛ در نهایت کتاب کودک هم به سرنوشت خاطره‌نویسی در حوزه کتاب‌های دفاع مقدس دچار شده است.

-نظر شما درباره آموزش‌های داستان‌نویسی و نویسندگی چیست؟

خب بینید ما در استان زنجان کلاس‌های متعددی در حوزه نویسندگی داریم اما متولیان باید یک فکر اساسی در این زمینه انجام دهند، چرا که اگر به همین منوال پیش برویم در سال‌های آینده، وضعیت داستان نویسی در استان اسفبار خواهد بود.

به جز حمایت مسئولان، نویسنده‌های استان نیز باید تکانی به خودشان بدهند و به جای این‌که ادعای نوشتن داشته باشند و خودشان را دست بالا بگیرند، دست به قلم ببرند و آثار فاخر تولید کنند.