صالح رامسری، مدیر انتشارات معین در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره مشکلات زیرساختی نشر ایران که با پاندمی بیماری کرونا چندین برابر شده‌است، بیان کرد: این موضوع قبل از هر چیز به روش توزیع کتاب برمی‌گردد. در ایران، کتاب گرفتار توزیع سنتی، قدیمی و فرسوده است. توزیع و پخشِ کتاب، زیرساخت درستی ندارد و نمی‌تواند به درستی عمل کند. هرکس در تشکیلات پخش کار می‌کرد، بعد ازچند سال شرکت پخش خود را راه‌اندازی کرده است و حالا با شرکت‌های متعددی مواجهیم که هیچ‌کدام سازوکار درستی ندارند.

به گفته رامسری، مدیران نشر برای داشتن فعالیتی هماهنگ با یکدیگر، جلساتی برگزار و درباره مسائلی مانند قیمت کتاب، میزان تخفیف و ... گفت‌وگو می‌کنند؛ این در‌حالی است که در روند فعالیت شرکت‌های پخش هماهنگی وجود ندارد و هر کدام با ارائه تخفیف در تلاش برای حذف یکدیگر و در نتیجه آسیب به ناشر هستند.

ناشر کتاب را با تخفیف بالاتر توزیع می‌کند
رامسری با اشاره به اینکه برخی از ناشران، کتاب‌هایشان را با تخفیف بالاتر از آنچه شرکت‌های پخش برای ارائه کتاب در نظر گرفته‌است، به کتاب‌فروشی می‌فروشند، گفت: وقتی نیروهای پخش برای ویزیت کتاب می‌روند، کسی از شرکت‌های پخش خرید نمی‌کند؛ چراکه به گفته آنان، ناشر کتاب را با تخفیف بیشتر (32 درصدی) عرضه کرده است. وقتی  به ناشر اعتراض می‌کنیم، می‌گوید چک‌های معوقه دارد، باید کاغذ بخرد و حق تالیف‌ها را پرداخت کند.

مدیر انتشارات معین با تاکید بر اینکه اخلاق حرفه‌ای از جامعه رخت بربسته است، ادامه داد: این رفتار ربطی به اصناف ندارد، اخلاق و وجدان عمومی در جامعه از بین رفته‌است. سه فروشگاه در یک کوچه جنس را با قیمت‌های متفاوت ارائه می‌کنند! فعالیت ناشران هم مانند دیگر بخش‌های جامعه به روش‌های سنتی انجام می‌شود.

به عنوان ناشر امنیت شغلی ندارم
مشکلات اقتصادی تمام ابعاد جامعه را تحت تاثیر قرارداده‌است. در بحران اقتصادی، بسیاری ناچار به زیرپای گذاشتن اصول اخلاقی شدند که در شرایط عادی خود را ملزم به رعایت آن می‌دانستند. رامسری جامعه نشر را بیرون از این شرایط ندانست و بیان کرد: نمی‌توان گفت که صنف ناشران و فعالان حوزه کتاب اصول اخلاقی را در روند فعالیت رعایت می‌کنند؛ به‌عنوان ناشر امنیت شغلی ندارم. از طرفی افراد به راحتی پی.دی.اف کتاب‌ها را در کانال‌ یا سایت خود قرار می‌دهند.

رامسری درحالی از انتشار غیرقانونی کتاب‌هایش خبر می‌دهد که از سال 1348 قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان تصویب و اجرا شده است. او درباره چرایی ادامه تخلفات با وجود این قانون توضیح داد: کجا قانونی نوشته شده و به آن عمل شده‌است؟ این نوشته فقط روی کاغذ مانده است و اجرا نمی‌شود. خیلی از کتاب‌هایم را قاچاقچیان کپی زده و در سایت‌ها گذاشته‌اند. چند روز پیش، از شیراز با من تماس گرفته و می‌گویند که می‌خواهند کتاب «درخت انجیر معابد» نوشته احمد محمود را گویا کنند. اینجا غیر از من به عنوان ناشرِ کتاب‌های احمد محمود، حقوق خانواده او نیز مطرح است. درحالی‌که فردی که می‌خواست کتاب احمد محمور را صوتی کند، به من گفت که باید خوشحال باشم؛ چراکه تبلیغی برای کتاب‌هایم انجام خواهدشد. وقتی فکر این فرد اینچنین است و قانون از ناشران حمایت نمی‌کند، چه کاری باید کرد؟

به گفته این ناشر، بارها از کتاب‌های هوشنگ مرادی‌کرمانی، سوءاستفاده شده است اما نمی‌توان از کسی در این راستا شکایت کرد.

اخلاق حرفه‌ای فراموش شده است
وجود تشکل‌های غیردولتی، به فعالان صنف کمک می‌کند تا بتوانند با مشارکت یکدیگر، مشکلات را بررسی و برای حل آنها تلاش ‌کنند. رامسری با اشاره به اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران که کارگروهی برای صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان تشکیل داده است، گفت: بعد از تشکیل این کارگروه اقداماتی برای جلوگیری از چاپ و فروش کتاب‌های افست و بدون مجوز انجام شده، چندین انبار شناسایی و کتاب‌های آنان جمع‌آوری شده‌است؛ اما نمی‌توان به‌کلی جلوی فعالیت آن‌ها را گرفت؛ چراکه اخلاق حرفه‌ای فراموش شده‌است.

کتاب‌خوانی همواره به‌عنوان یکی از راه‌های پیشرفت جامعه در نظر گرفته می‌شود، جامعه‌ای که شهروندانش کتاب می‌خواند، می‌تواند در برابر آسیب‌های اجتماعی مقاوم باشد و با درایت تصمیم‌گیری کند. رواج بی‌اخلاقی میان فعالان حوزه نشر، به‌عنوان افرادی که تولیدکننده کتاب و بخشی از فرهنگ هستند، نکته‌ای است که نیاز به بررسی و تامل دارد.

به گفته رامسری کافی است که چند دور چاپ یک کتاب، پرفروش باشد، روندی که ناشر نخستین برای ترجمه و انتشار کتاب انجام داده‌است به سرعت نادیده گرفته می‌شود و چندین ناشر اقدام به چاپ آن کتاب خواهند کرد. او توضیح داد: به‌محض استقبال از یک کتاب، آن را با ویراستاری جدید، چاپ می‌کنند. جایی نمی‌توان ثابت کرد که این کتاب فقط ویراستاری شده و کسی آن را ترجمه نکرده‌است؛ حتی گاهی چاپ توسط ناشر دوم بهتر می‌شود؛ چراکه ویراستار با مهارتی متن کتاب را ویرایش می‌کند.

مدیر انتشارات معین افزود: اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اصل کتاب را جلوی دو مترجم بگذارد، مطمئنا کسی که از روی ترجمه نخست، ویراستاری کرده‌است، نمی‌تواند متن را ترجمه کند. این نمونه اخلاق حرفه‌ای و فرهنگی یک نشر فرهیخته است که کتاب منتشر می‌کند، چراکه تنها معیار پول است. در کار پخش هم همه یکدیگر را حذف می‌کنند و در نتیجه شاهدیم، خیلی از ناشران فرومی‌ریزند.