به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مرکز کتاب‌پژوهی ایران با هدف شناسایی، گردآوری، سازماندهی، حفاظت و نگاهداری و اشاعه اطلاعات آثار درباره کتاب از آغاز تا امروز و پس از آن راه‌اندازی شده تا از این رهگذر محیطی مناسب برای مطالعه، پژوهش و بهره‌گیری مورخان، محققان، دانشجویان و دانش‌پژوهان علاقه‌مند به مباحث کتاب را ایجاد کند.

همچنین انجام پژوهش‌های در حوزه کتاب و نشر آن، ایجاد بانک‌های اطلاعاتی به منظور یاری‌رسانی و ارائه خدمات به پژوهشگران و مراجعه‌کنندگان، و در نهایت بالابردن سطح آگاهی گروه‌های اجتماعی و فرهنگی مردم از پیشینه کتاب و آشنایی هرچه بیشتر آنها با این مقوله از دیگر اهداف این مرکز است.

مهم‌ترین وظایف مرکز کتاب‌پژوهی ایران
با توجه به اهداف ذکر شده، وظایفی برای این مرکز تعریف شده است که مهمترین آنها شامل فراهم‌آوری اطلاعات لازم درباره کتاب و موضوع‌های مرتبط برای اجرای تحقیقات علمی، از طریق گردآوری اصل یا تصویر نسخه کتاب‌ها، نشریه‌ها و سایر مدارک منتشر شده در ایران و همین‌طور منابع فارسی‌زبان چاپ خارج از کشور، اسناد و آثار درباره کتاب است.

بنابر این تهیه فهرست و مشخصه‌های تمام مراکز مرتبط با موضوع کتاب‌پژوهی در داخل و خارج از کشور و برقراری ارتباط مستمر با آنها؛ گردآوری و رده‌بنده اطلاعات کتاب و آثار درباره کتاب و … برای پژوهشگران و موسسه‌های اطلاع‌رسانی؛ برگزاری هم‌اندیشی‌های گوناگون در زمینه کتاب‌پژوهی در رده وظایف این مرکز قرار می‌گیرد.

همچنین از دیگر وظایف این مرکز می‌توان به تشکیل پایگاه اطلاع‌رسانی جامع، تهیه نوارهای صوتی و تصویری، صفحه‌های فشرده، انجام امور تألیف، ترجمه و چاپ کتاب در زمینه کتاب‌پژوهی و کمک به اجرای پژوهش‌های حوزه کتاب اشاره کرد.



ساختار و بخش‌های مرکز کتاب‌پژوهی
ساختار اولیه مرکز کتاب‌پژوهی ایران در چهار بخش کتابخانه تخصصی، پایگاه اطلاع‌رسانی،  پژوهش و پشتیبانی تعریف شده است.

کتابخانه تخصصی
کتابخانه تخصصی در دو بخش کتابخانه کاغذی  و کتابخانه دیجیتالی به ارائه خدمات می‌پردازد. پایه بخش کاغذی کتابخانه از سه دهه پیش بنابر کوشش «سیدفرید قاسمی» گذارده شد و در این گستره زمانی، در حد توان و با هزینه شخصی نشریه‌های ادواری و موسمی، کتاب‌هایی درباره کتاب و به‌طور کلی مجموعه آثاری که درباره کتاب ایران منتشر شده‌اند، گردآمده است که تکمیل و روزآمدسازی مجموعه نیز از هفته اول انتقال مجموعه به خانه کتاب در دستور کار قرار گرفت.

بخش دیجیتال کتابخانه تخصصی مرکز کتاب‌پژوهی ایران از چهارم مرداد 1393 با خرید و انتقال بوک اسکنر به مرکز آغاز شد. بنابر برنامه‌ریزی صورت گرفته مقرر شده ظرف 12 ماه کتابخانه دیجیتال نیز برای استفاده عموم به بهره‌برداری برسد.

پایگاه اطلاع‌رسانی
از بخش‌های دیگر این مرکز پایگاه اطلاع رسانی است که با ارائه منابعی با سرفصل‌های کتاب (کتاب‌شناسی کتاب)، مقاله (مقاله‌شناخت کتاب)، نشریه ادواری حوزه کتاب، سند (اسناد و گزارش‌های دولتی حوزه کتاب)، پایان‌نامه (رساله‌های دانشگاهی درباره کتاب)، مقاله (مقاله شناخت کتاب)، فرهنگنامه (شناختنامه اعلام حوزه کتاب)، تقویم (سالنگار، ماه‌نگار، روزنگار)، کتاب آفرینان (پدید‌آورندگان کتاب)، کارگزاران (کتاب‌پژوهان، کتابشناسان، کتابگزاران...)، به ارائه خدمات به مراجعان می‌پردازد.

همچنین کتابشناسی کتابشناسی‌ها، قوانین، چند رسانه‌ای، جایزه، تاریخ شفاهی، دانشنامه، موزه الکترونیکی کتاب، پاره و نکته، بانک اطلاعات کتاب ایران: (قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی) و بانک اطلاعات کتاب‌های فارسی ایرانیان (فارسی زبان خارج از کشور)، از دیگر سرفصل‌های پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز کتاب‌پژوهی ایران است.

بخش پژوهش
این بخش برای تولید و تکمیل بانک‌های اطلاعاتی پایگاه اطلاع‌رسانی، تالیف آثار نو در حوزه کتاب، راهنمایی دانشجویان و دانش‌پژوهان حوزه کتاب بخش پژوهش تشکیل شده است. هدف‌های نخست بخش پژوهش انجام فازهای 3 تا 5 اجرایی است که در پی می‌آید.

بخش پشتیبانی
این بخش نیز انجام امور هماهنگی، اداری، مالی، تدارکات و کارپردازی و تهیه ملزومات موردنیاز را برعهده دارد.

مراحل اجرایی مرکز کتاب‌پژوهی
مراحل اجرایی فعالیت مرکز کتاب‌پژوهی ایران در 5 فاز اجرایی پیش‌بینی شده که مراحل هریک از این فازها بدین شرح است:

فاز اول
تجهیز کتابخانه: بخش کتاب‌پژوهی کتابخانه استاد سید فرید قاسمی هسته اولیه و پایه کتابخانه مرکز کتاب‌پژوهی است که در مرحله اول شامل 1560 عنوان کتاب، 377 عنوان نشریه، 292 عدد بروشور و تعداد کثیری بریده جراید، پوستر و … بوده است که همچنان ایشان کتاب و نشریه از مجموعه شخصی خود به کتابخانه مرکز کتاب‌پژوهی می‌افزایند.

تکمیل: تهیه کتاب‌های جدید و مورد نیاز مرکز پس از فهرست کردن کتاب‌های موجود در کتابخانه مرکز کتاب‌پژوهی به منظور رفع نقص منابع که تاکنون شامل 376 عنوان کتاب بوده است که همچنین به این فهرست باید تهیه نشریه‌ها، تندیس‌ و پایان‌نامه‌های موردنیاز را نیز افزود.

تجهیز اداری: تهیه لوازم و وسایل ضروری برای بخش‌های مختلف کتابخانه .

فاز دوم
طراحی پایگاه اطلاع‌رسانی: تدوین کار برگه‌ها؛ تحقیق و فراهم‌آوری و تصویب کاربرگه‌های گوناگون برای بخش‌های مختلف پایگاه به منظور برنامه‌نویسی و دسترسی راحت کاربران به قسمت‌های مختلف پایگاه.

برنامه‌نویسی: ارائه کاربرگه‌های تهیه شده به برنامه‌نویس و برنامه‌نویسی بخش‌ها بر اساس آنها.

طراحی گرافیک: طراحی شکل ظاهری پایگاه بر پایه ساختار و اصول مدون شده و براساس اصول زیبایی‌شناسی و طراحی نوین پایگاه.

راه‌اندازی: مرحله نهایی کار که طراحی پایگاه اطلاع‌رسانی، برنامه‌نویسی و طراحی گرافیک پایگاه را شامل شده تا از این جهت پایگاه به طرز مطلوبی در دسترس مخاطبان قرار گیرد.

فاز سوم
در این فاز اجرایی به گردآوری و تدوین منابع با سرفصل‌های کتاب/ کتابشناسی کتاب، مقاله/ مقاله شناخت کتاب، نشریه ادواری حوزه کتاب، سند/ اسناد و گزارش دولتی حوزه کتاب، پایا‌ن‌نامه/ رساله‌های دانشگاهی درباره کتاب اختصاص دارد.

فاز چهارم
در فاز چهارم اجرایی نیز به گردآوری و تدوین منابع با سرفصل‌هایی چون فرهنگنامه، پاره و نکته، قوانین، چند رسانه‌ای، تقویم، جایزه، کتاب آفرینان، تاریخ شفاهی، کارگزاران، کتابشناسی کتابشناسی‌ها، موزه الکترونیکی کتاب، بانک اطلاعات کتاب ایران: (قاجار، پهلوی،جمهوری اسلامی) و بانک اطلاعات کتاب‌های فارسی ایران (فارسی زبان خارج از کشور) اقدام خواهد شد.

فاز پنجم
و در نهایت در فاز پنجم که آخرین فاز اجرایی این مرکز نیز هست، به موضوع «دانشنامه‌ها» پرداخته خواهد شد.