اخلاق كاربردي مبحث جديدي است كه در كنار اخلاق عملي و اخلاق نظري گشوده شده است. به تازگي كتاب "آيين زندگي اخلاق كاربردي" با همين موضوع به عنوان كتاب سال حوزه برگزيده شده و نويسنده آن با خبرگزاري كتاب ايران به گفت و گو نشسته است.
شريفي با اشاره به ضرورت حضور اخلاق در زندگي روزمره افزود:"كتاب "آيين زندگي اخلاق كاربردي" با هدف ارائه متني براي 2 واحد درسي اخلاق اسلامي در دانشگاهها طراحي شده و ساختار كتاب كاملا آموزشي است .در پايان هر فصل پرسش، موضوعاتي براي پژوهش و منابع ذكر شده است."
وي كه براي دفاع از رساله دكترايش آماده مي شود درباره تفاوت اخلاق عملي و اخلاق كاربردي گفت:"اخلاق عملي در برابر اخلاق نظري است و به خوب و بد اعمال يا به وجوب و حرمت آنها ميپردازد،در حالي كه ما در اخلاق كاربردي به تطبيق و كاربرد اصول در عمل و رفع تعارضها مي پردازيم.
وي در توضيح بيشتر گفت:"به طور كلي مطالعات اخلاقي در سه حوزه اخلاق توصيفي، اخلاق هنجاري و اخلاق تحليلي صورت ميگيرد. اخلاق توصيفي به اين معنا است كه صرفاً اخلاقيات جوامع و گروههاي مختلف و اديان با مذاهب خاصي توصيف ميشود. مثلاً ميگوييم اخلاق پيامبر اسلام(ص) به اين شكل بود؛ يا اخلاق مسيحيان يا اخلاق جامعه اسكيموها به اين صورت است. صرفاً توصيف ميكنيم و خبر ميدهيم، ولي هيچ ارزشگذاري نميشود."
حجت الاسلام شريفي با تاكيد براين نكته كه حوزه ديگري به نام اخلاق تحليلي يا مطالعات تحليلي و فلسفي هم در اخلاق هست توضيح داد: در باب اخلاق كه اصطلاح فلسفه اخلاق، ناظر به اين نوع مطالعات است و حوزههاي مختلف اخلاق را از ابعاد مختلفي مورد مطالعه قرار ميدهد و مفاهيمي كه در يك جمله اخلاقي بكار برده ميشود مورد بررسي قرار ميگيرد. مثلاً اين جمله كه «راستگويي خوب است» مورد بررسي قرار ميگيرد. خوبي يعني چه؟ راستگويي يعني چه؟ معيار و تعريف خوب بودن چيست؟ يعني مفاهيمي كه در ناحيه موضوع جملات اخلاقي و همچنين مفاهيمي كه در ناحيه محمولات جملات اخلاقي قرار ميگيرند بررسي ميشوند.
او ادامه داد:"يك نوع پژوهش ديگري در اخلاق وجود دارد به نام اخلاق هنجاري يا دستوري كه خيلي به علم اخلاق اصطلاحي نزديك است. به طور كلي ميتوان گفت كه اخلاق هنجاري آن نوع مطالعاتي است كه به بررسي بايدها و نبايدها يا شايستگيها و ناشايستگيها در باب افعال اختياري انسان و صفات و ملكات انساني ميپردازد. اخلاق هنجاري را ميتوان به دو دسته تقسيم كرد.
وي افزود:" البته اين تقسيمبندي را من جايي نديدهام - يكي بررسي فضايل و رذايل اخلاقي؛ يا بررسي بايدها و نبايدها و شايستگيها و ناشايستگيها در باب افعال اختياري و صفات و ملكات دروني است با صرف نظر از حوزه خاص؛ اصطلاح اخلاق هنجاري به همين جهت منصرف است. يك نوع مطالعات ديگر در حوزه اخلاق هنجاري هست كه بايدها و نبايدها را در حوزههاي خاصي مورد بررسي قرار ميدهد مثلاً در حوزه معيشت، معيشت انساني را مورد بررسي قرار ميدهد. يا در بحث تحصيل علم كه به آن اخلاق دانشجويي ميگوييم بايدها و نبايدهاي اخلاقي را مورد بررسي قرار ميدهد. يا الزامات اخلاقي را در حوزه پژوهش مورد بررسي قرار ميدهد."
به عقيده اين برگزيده كتاب سال حوزه:" شقّ دوم اخلاق هنجاري، اخلاق كاربردي است. به طور خلاصه، اخلاق كاربردي زير مجموعه اخلاق هنجاري ميشود با اين قيد كه در قلمرو خاصي بحث ميكند و معيارها و بايدها و نبايدها را در حوزه خاصي مورد بررسي قرار ميدهد."
كتاب آيين زندگي اخلاق كاربردي كه به عنوان كتاب سال حوزه برگزيده شده است در 9 فصل تنظيم شده كه اخلاق دانشجويي،اخلاق پژوهش، اخلاق گفتگو و اخلاق نقد برخي از عناوين اين كتابند.
نظر شما