به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، سلسله نشست‌های «درباره علم» با هدف طرح موضوعات و مسايل مربوط به علم‌پژوهی در ایران به صورت ماهانه تا پايان سال تحصيلي جاري در سالن همايش‌هاي كانون انديشه جوان برگزار مي‌شوند.

مباحثي نظير اين كه «علم چیست؟، مبانی و ماهیت علم مدرن، سیر تطور دیدگاه‌های فلسفه علم، ابطال گرایی ـ اثبات گرایی، تاریخ انتقادی ورود علوم جدید به ایران، سیاست‌های علمی و نهادهای سیاست‌گزار و ...» از محورهاي برپايي اين جلساتند.

غلامحسین مقدم حیدری، عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و نويسنده كتاب «قیاس‌ناپذیری پارادایم‌های علمی» در پنجمين نشست از سلسله برنامه‌هاي درباره علم آراي «كوهن» را درباره اين موضوع مي‌كاود.

استادان و صاحب‌نظران شرکت کننده در این سلسله نشست‌ها، كارشناسان، پژوهشگران و نويسندگان حوزه‌هاي علم‌شناسی و فلسفه علم‌اند، از اين ميان مي‌توان به رضا داوری اردکانی، حسین سوزنچی، حميد پارسانیا، مهدی گلشنی، حسین کچویان و امیر احسان کرباسی‌زاده اشاره کرد. 

« توماس كوهن» يكي از تاثيرگذارترين فيلسوفان علم در قرن بيستم محسوب مي‌شود و حتي عده‌اي معتقدند كه او تاثيرگذارترين و پر نفوذترين فيلسوف علم در اين سده بود.

كتاب «ساختار انقلاب‌هاي علمي» او از رايج‌ترين و پر استنادترين كتاب‌هاي دانشگاهي شناخته مي‌شود. ديدگاه‌هاي او به ويژه آن چه در كتاب‌هايش مطرح شده‌اند، در حوزه‌هاي مختلف علوم تجربي و علوم انساني تأثير فراواني بر جاي گذارده‌اند.

پارادایم paradigm از واژه یونانى Paradeigma ریشه مى‌گیرد که به معناى الگو، مدل، طرح و نظایر آن است و استفاده از آن در آثار افلاطون هم ديده مي‌شود. دیدگاه توماس کوهن(1992-1922) درباره تحولات علمى، بدیلى در برابر دو دیدگاه سنتى و پوپرى ارايه مى‌دهد که یکى بر روال عادى و اثباتى تأکید دارد و در دیگرى بر روند ابطال بنا شده است.

از آن‌ جا که بر اساس نظر کوهن، پایبندى به چارچوب و زمینه رشته‌اى یا پارادایم، پیش‌شرط و بستر لازم براى علم هنجاری موفق است، پایبندى به آن یک عنصر کلیدى در کاوش علمى به شمار مي‌آيد و در شکل‌گیرى ذهنیت و فضاى فکرى(mind-set) یک دانشمند موفق، نقش اساسى دارد.

به عقیده كوهن، پارادایم عبارت است از نوعی موفقیت یا دستاورد مهم جدید كه مورد تصدیق جامعه علمی خاص است و الگویی فراهم می‌كند كه از روی آن سنت منسجمی درباره پژوهش علمی و همچنين شیوه عامی برای نگرش به جهان تدوین شود. به اعتقاد كوهن، واحد اصلی و زیربنای هر تحلیل، جامعه علمی است و آموزش‌های تخصصی و حرفه‌ای، عامل پیوند اعضای این جامعه‌اند.

این آموزش‌ها نیز بر دستاوردهای علمی پیشین استوارند. هر جامعه علمی خاص كه با تخصص علمی معینی سر و كار دارد، به‌دستاوردهایی توجه مي‌كند كه آن ‌را به‌ منزله مبنایی برای پژوهش مستمر خود قرار داده است. این دستاورد یا موفقیت، همان چیزی است كه كوهن از آن با عنوان «پارادایم» یاد می‌كند و تحقیق یا پژوهشی را كه بر مبنای پارادایم استوار است «علم هنجاری» می‌نامد.

پنجمين نشست از سلسله برنامه‌هاي «درباره علم» روز سه شنبه(چهارم اسفند ماه) از ساعت 15 تا 17 در سالن همايش‌هاي كانون انديشه جوان در خيابان وصال، كوچه بهنام، پلاك 19 برگزار مي‌شود.