به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در دهدشت، نشست نقد و بررسی کتاب «کهنبوم» با حضور نویسنده اثر، شاعران، پژوهشگران و مسئولان نهاد کتابخانههای عمومی شهرستان کهگیلویه برگزار شد.
در این نشست، ابعاد مختلف کتاب شامل زبان و واژگان، صنایع ادبی، روایت تاریخی و شخصیتپردازیها مورد تحلیل قرار گرفت و بر ضرورت اصلاح برخی بخشها و تکمیل منابع تاریخی در چاپهای بعدی تأکید شد.
سید نبیالله تقویپور رئیس نهاد کتابخانههای عمومی شهرستان کهگیلویه گفت: برگزاری نشستهای نقد کتاب از برنامههای محوری در شهرستان است و در همین چارچوب، کتاب «کُهنبوم» اثر سید احمدرضا فضیلتمنش با حضور منتقدان مورد بررسی قرار گرفت.
وی با بیان اینکه نشستهای نقد به شناسایی قوتها و ضعفهای آثار کمک میکند، افزود: هدف از برگزاری این جلسه، ارائه تحلیل تخصصی از کتاب و فراهمکردن زمینه گفتوگو میان نویسنده و منتقدان است تا ارزیابی دقیقتری از اثر ارائه شود.
سید رحمان سعیدیسوق، شاعر و منتقد ادبی و دبیر نشست گفت: پس از مطالعه اثر، نکاتی را در سه قلمرو زبانی، ادبی و فکری مورد بررسی قرار داده است. شاعر در قلمرو زبان و واژگان، به استفاده مکرر از حرف «واو» در آغاز و پایان مصراعها اشاره کرد و نمونههایی از آن را برشمرد.
سعیدی ارتباط نحوی مناسب مصراعها و نثرگونه بودن زبان اثر را از عوامل فهمپذیری متن دانست و افزود: هرچند تکنیکهای زبانی بهکاررفته در شعر متعدد و قابل توجه است، اما در برخی بخشها موجب کاستیهای زبانی شده است.
وی به نمونههایی از این موارد همچون فشردهخوانی واژه «روی» در ترکیب «سایهٔ او را روی سر خود» و نیز گنگبودن مفهوم برخی عبارات اشاره کرد.
وی همچنین به وجود ایرادهای تایپی و املایی در کتاب پرداخت و واژهسازیهای شاعر را از جمله «وزارتکده»، «مردامرد»، «ماهبنماه» و «ننگآگین» را از ویژگیهای زبانی اثر برشمرد.
این شاعر پیشکسوت در ادامه، قلمرو ادبی کتاب را مورد توجه قرار داد و گفت: صنایع ادبی در این اثر با دقت و خلاقیت بهکار رفته است.
وی نمونههایی از جناس، تلمیح، کنایه و استعاره را در بخشهای مختلف اثر برشمرد و نمادسازیهای کتاب را از بخشهای قابل تأمل آن دانست؛ نمادهایی چون خرس برای شوروی، روباه برای انگلیس، گرگ برای روم و کوسه برای پرتغالیهای خلیج فارس را مطرح کرد.
سعیدی قلمرو سوم کتاب را قلمرو فکری دانست و گفت: امانتداری نویسنده در روایت تاریخ و پرهیز از قضاوتهای یکسویه از ویژگیهای بارز اثر است.
به گفته این منتقد، روایتهای مربوط به دورههای قاجار و پهلوی بدون جانبداری و با پرهیز از افراط و تفریط ارائه شده است.
وی همچنین به ارادت نویسنده به حضرت علی (ع) و شاعرانگی برجسته فصل هفتم کتاب اشاره کرد و انتخاب وزن غیرحماسی و قالب چارپاره را نشانهای از نواندیشی شاعر دانست.
سعیدی با اشاره به طنزهای بهکاررفته در اثر، نمونههایی از این طنزها را در بخشهای مربوط به هجوم اعراب به ایران و پایان حکومت قاجار یادآور شد.
سید غفار گنجی، شاعر و منتقد ادبی، در این نسست با اشاره به خلاقیت شاعر در انتخاب وزن و قالب کمتر استفادهشده در منظومهها گفت: روایت در بخشهایی از کتاب، بهویژه در انتهای فصل دوم و آغاز فصل سوم، خواندنی و شاعرانه است.
وی افزود: این نوع روایت در بسیاری از فصلها ادامه یافته، اما در برخی بخشها متن به گزارشهایی کوتاه و گذرا محدود شده است.
گنجی با خواندن نمونههایی از فصل هخامنشیان، بر لزوم تقویت روایت در فصلهای دیگر تأکید کرد و گفت: ورود شاعر به متن روایت و بیان دیدگاههای شخصی، نیازمند تعیین مرزی مشخص میان روایت تاریخی و بیان شاعرانه است.
وی بازخوانی نگارشی، اصلاح خطاهای تایپی، ذکر منابع بیشتر و استفاده از تصاویر و پاورقیها را از نکاتی عنوان کرد که میتواند در چاپهای بعدی مورد توجه قرار گیرد.
علیسینا برقک، معلم و پژوهشگر تاریخ و رئیس انجمن تاریخ کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به اینکه بخش تاریخی شاهنامه از اشکانیان تا ورود اسلام را شامل میشود، خاطرنشان کرد: «کُهنبوم» صرفاً به روایت تاریخی پرداخته و وارد حوزه اسطوره نشده است.
وی توجه کتاب به تاریخ ایلام کهن را قابل توجه دانست و افزود: سلسلههای کمتر شناختهشده با ترتیب زمانی درست و همراه با سلسلههای بابلی و اکدی در اثر ذکر شده است.
این منتقد با اشاره به محدودبودن منابع درباره سلسله انشان، پیشنهاد داد که این بخش در چاپ بعدی تکمیل شود.
برقک همچنین به روایت سلسلههای ایلامی مانند اوان، پلیاوان، سیماشکی، سوکلماخها، کیدینویدها و ایگیهالیکیدها در کتاب اشاره کرد و گفت که نویسنده توانسته این روایتها را با زبان شعر درآمیزد.
سید خیرالله الهیدوست، شاعر، مدرس دانشگاه و رئیس انجمن شعر کهگیلویه، در ادامه این نشست گفت: از نقاط قوت کتاب میتوان به موسیقی شعر، زبان روان، ترکیبات زیبا و روایت منسجم از نظر زبانی و روایی اشاره کرد.
وی صحنههای دراماتیک در روایت جنگها و عاشقانهها و نیز شخصیتپردازیهای اثر را از بخشهای برجسته کتاب دانست و نمونههایی مانند روایت زندگی نادرشاه و آقامحمدخان را یادآور شد.
الهیدوست ارتباط این شخصیتپردازیها با تحصیلات شاعر در رشته روانشناسی را مورد توجه قرار داد و در بیان نقاط ضعف، سرعت بالای روایت و گزارشیشدن بخشهایی از متن را یاد کرد.
وی تأکید کرد: گرچه نزدیکی زبان شعر به نثر، فهم اثر را آسانتر کرده، اما در برخی موارد موسیقی شعر را تحتتأثیر قرار داده و نیاز است شخصیتها در کلیت اثر به کاراکترهای شاعرانه نزدیکتر شوند.
صدرا صلاحی از منتقدان این نشست نیز پیشنهادهایی درباره شیوه صفحهآرایی اثر مطرح کرد و گفت: استفاده از ستونبندی مناسب و قرار دادن متن نثر در کنار منظومه بهصورت یکدرمیان میتواند در چاپ دوم کتاب به ارتقای کیفیت بصری اثر کمک کند.
همچنین در پایان سید احمدرضا فضیلتمنش، نویسنده کتاب «کُهنبوم»، با اشاره به نقدهای مطرحشده گفت: بخش زیادی از نکات منتقدان را میپذیرد و ایرادهای قافیه، وزن، و خطاهای املایی و نگارشی احتمالی را منکر نمی شود و آن را ناشی از نبود یک ویرایش نهایی دقیق دانست که در چاپهای بعدی اصلاح خواهد شد.
وی درباره نقدهای زبانی و محتوایی سید رحمان سعیدی توضیح داد که موضع او در روایتها بر مبنای ایران است و تلاش کرده در روایت دورههای حساس همچون قاجار، پهلوی و صدر اسلام، درگیر دوگانههای رایج نشود و بیطرفی را حفظ کند.
وی خاطرنشان کرد: در روایت شخصیتهایی چون اسکندر و چنگیز نیز گرچه موضع نویسنده ایران بوده اما سعی کرده روایت را با انصاف همراه کند.
فضیلتمنش در ادامه، در پاسخ به نقدهای سید غفار گنجی، گفت: کاستیهای روایی در بخشهایی از کتاب ناشی از خلأهای تاریخی است؛ نقاطی که منابع درباره آنها سخن چندانی نگفتهاند. مواردی که دست نویسنده را برای قلم فرسایی باز گذاشته اند.
وی تأکید کرد: این خلأها میتوانند امکان خلاقیت ادبی ایجاد کنند، اما باید میان روایت تاریخی و عناصر اسطورهای مرز مشخصی حفظ شود.
وی همچنین علت ذکر نکردن منابع متعدد تاریخی را آزادی نویسنده در روایت دانست و گفت: تنها منبعی که صریحاً یاد شده، «روزگاران» اثر زرینکوب است.
نویسنده کتاب درباره نکات مطرحشده از سوی علیسینا برقک نیز توضیح داد که نبودن سلسله انشان به دلیل کمبود منابع بوده است، افزود: روایت سلسلههای ایلامی در اثر با پیشنهاد ویراستار تاریخی کتاب تقویت شده است.
فضیلتمنش درباره نکات سید خیرالله الهیدوست نیز گفت: میتوانستم به برخی وقایع تاریخی مثل واقعه عاشورا، نبرد آریوبرزن و قیام یعقوب لیث بیشتر پرداخته و آنها را از نظر شاعرانه بسط دهم که در چاپهای بعدی به آن فکر می کنم.
نظر شما