سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - شنو نوری: لیلا رضایی، شاعر و نویسنده کردستانی، با خلق هایکو، توانسته تجربهای تازه از ادبیات معاصر کردی ارائه دهد. او در آثار خود لحظههای ساده زندگی، طبیعت و احساسات انسانی را در قالبی کوتاه و فشرده بیان میکند و با هر اثر، مخاطب را به تأملی کوتاه و عمیق دعوت میکند. حضور او در جشنوارههای شعر زنان و فعالیتهای فرهنگی نشان میدهد که هایکوی کُردی، ظرفیت بالایی برای بیان دغدغهها و دیدگاههای زنانه و انسانی دارد.
به بهانه درخشش این شاعر کردستانی در دومین جشنواره شعر زنان در کشور عراق (حلبچه) گفتوگویی با لیلا رضایی نویسنده و شاعر هایکو نویس داشتیم که در ادامه میخوانید:
چه چیزی باعث شد به سبک هایکو علاقهمند شوید؟
برای من جذاب است که در کمترین کلمات، مثل یک بارقه، بتوانم معنی بزرگ، عمیق، فلسفی و عرفانی را به علاقهمندان به این موضوعات و اهل هنر، فرهنگ و معنا برسانم. این برای من یک علاقه شخصی هم شده است.
موضوعات هایکوهای شما بیشتر درباره چیست؟
با توجه به ساختار و فرم هایکو، بیشتر موضوعات را از دغدغههای انسانی و بشری به صورت کلی و به عنوان یک انسان انتخاب میکنم. این دغدغهها میتواند فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی یا حتی معنوی و عرفانی باشد و در ادبیات و فرهنگ ملتها ظهور پیدا کند؛ برای مثال، ملت و ادبیات کُردی.
تازهترین دستاورد هنری و فرهنگی شما چیست؟
تازهترین دستاورد من حضور در دومین جشنواره شعر زنان بود که به موضوع ادبیات زنان و زبان شعری زنانه در شعر زنان شاعر معاصر کُرد اختصاص داشت و با حضور جمعی از شاعران، فعالان، روشنفکران و مسئولان دولتی در حلبچه عراق برگزار شد. من در این جشنواره شرکت کردم و توانستم یکی از برگزیدگان باشم.
امیدوارم روزی زنان بتوانند جهانبینی خاص خود را در هنر، شعر و ادبیات هرچه بیشتر پیدا کنند و با شعر و شعور خود، در تعالی فرهنگ و هنر مؤثرتر باشند؛ با شور، عشق و زیبایی به زندگی، به عنوان یک زن با روح زنانه و عشق بیشرط زنانه به جهان هستی.
این جشنوارههای فرهنگی در تبادلات فرهنگی و هنری اهمیت ویژهای دارند. در این جشنوارهها، مواجه شدن با تنوع افکار و اندیشهها تأثیر زیادی در تعاملات هنری و فرهنگی دارد. البته ایجاد فرصت برای هنرمندان برای خلق آثار جدید و دیده شدن، و داوری آثار بدون تبعیض و پارتیبازی و با توجه به ظرفیتهای هنری، فرهنگی و زیباییشناختی آثار، باید اولویت باشد. تنها در این صورت است که فرهنگ پویا میشود و هنر به تعالی میرسد.
آیا فکر میکنید ادبیات زنان کرد در مقایسه با گذشته رشد کرده است؟
بله، حتماً همینطور بوده و این اتفاق افتاده است. رشد یک فرآیند یکشبه نیست؛ این یک کیفیت است نه کمیت. کیفیت شعری در شعر زنان بیشتر در زبان شعری زنانه و مهمترین فاکتور آن، رسیدن به جهانبینی و دیدگاه زنانه است؛ آشتی بیشتر و بهتر با زنانگیهای خود و ظرفیتهای زنانه که در وجود زنان، بر اثر سانسور یا خودسانسوری به دلایل مختلف اتفاق افتاده و میافتد.
چه چیزی باعث شد به سبک هایکوی ژاپنی علاقهمند شوید؟
همیشه شیفته شعر کوتاه بودم. هایکو به دلیل محدودیت سه خط و ساختار موجزش، به من اجازه میدهد لحظهها و احساساتم را به سادهترین و در عین حال مؤثرترین شکل بیان کنم. در هایکو هر کلمه اهمیت دارد و این دقت در انتخاب واژهها برای من بسیار جذاب است.
هایکوی کردی چه تفاوتی با هایکوی کلاسیک ژاپنی دارد؟
از نظر فرم و تعداد هجاها تقریباً مشابه است، اما موضوعات و تصاویر غالباً برگرفته از طبیعت و زندگی کردی است. این ترکیب سنت ژاپنی با فرهنگ محلی، هایکوی ما را ویژه و متفاوت میکند.
چه پیامی برای زنان شاعر دارید؟
زنان شاعر باید جسور باشند و صدای خود را بیان کنند. ادبیات ما بدون حضور و دیدگاه زنان ناقص خواهد بود. هایکو به عنوان فرم کوتاه و انعطافپذیر، میتواند ابزار خوبی برای بیان احساسات و تجربههای زنانه باشد.
آثار شما تاکنون چگونه منتشر شده و بازخوردها چگونه بوده است؟
چند مجموعه هایکو منتشر کردهام و بازخوردها بسیار مثبت بوده است. مردم با لحظههای کوتاه و تصاویر سادهای که در هایکو خلق میکنم، ارتباط برقرار میکنند و این برای من انگیزه بزرگی است.
برنامهها یا پروژههای آینده شما در زمینه هایکو چیست؟
برنامه و علاقه من این است که بتوانم در قالب هایکو که دیگر یک ژانر جهانی است، در زمینه هنر و فرهنگ در سطح جهانی فعالیت کنم و آثارم را علاوه بر سطح ملی، به علاقهمندان جهانی هم برسانم. آثارم خوشبختانه به چند زبان انگلیسی، عربی و ژاپنی ترجمه شدهاند و امیدوارم روزی بتوانم در سطح بینالمللی فعالیت کنم و ظرفیتهای فرهنگی و هنری ادبیات فارسی و کُردی را در سطح جهانی بیان کنم.
چه توصیهای به علاقهمندان به هایکو دارید؟
اولین و مهمترین توصیه این است که خیلی زیاد هایکو مطالعه کنند. با خواندن هایکو در زبان و فرهنگهای مختلف، کمکم ظرافتها و فاکتورهایی که هایکو را از شعر کوتاه خاص و متمایز میکند، درک خواهند کرد. همچنین تأکید میکنم که لطفاً هایکو را به عنوان یک ژانر مطالعه و معرفی کنند و هر نوشته کوتاهی را صرفاً به عنوان هایکو معرفی نکنند، چرا که هایکو به عنوان یک سبک و ژانر، دارای مختصات و فاکتورهای خاص خود بوده و هست.
هایکو و ارتباط آن با زندگی شخصی شماست چیست؟
برای من، هایکو تنها یک فرم شعری نیست؛ بلکه راهی است برای توجه به جزئیات کوچک زندگی و درک ارزش لحظههای ساده. هر بار که یک هایکو مینویسم، فرصتی است برای توقف، تأمل و بازتاب احساسات انسانی، طبیعت و جهان پیرامونم. این تمرین روزانه به من کمک میکند نگاه دقیقتر و آگاهانهتری به زندگی داشته باشم.
آیا می توان هایکو را به عنوان ابزار فرهنگی و اجتماعی به کار گرفت؟
علاوه بر بعد شخصی، هایکو میتواند به ابزاری برای بیان دغدغههای اجتماعی و فرهنگی نیز تبدیل شود. این فرم کوتاه به هنرمندان اجازه میدهد پیامها و دیدگاههای خود را با سادگی و شفافیت منتقل کنند. من امیدوارم هایکوهای کردی، به ویژه توسط زنان، بتواند صدای فرهنگی و انسانی ما را در سطح ملی و جهانی به مخاطبان بیشتری برساند.
نظر شما