سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - نیلوفر شهسواریان: ثمینه باغچهبان، فرزند جبار باغچهبان، چهارم فروردین ۱۳۰۶ در تبریز زاده شد و ۲۶ شهریور ۱۴۰۴ در سن ۹۷ سالگی از دنیا رفت.
شهرام اقبالزاده نویسنده و منتقد ادبیات کودکان و نوجوانان با گرامیداشتن یاد این فعال فرهنگی که از پیشروان آموزش نوین مدارس در ایران بود، بیان کرد: نمیتوان از آموزش و پرورش نوین در ایران صحبت کرد و از نقش ثمینه باغچهبان به عنوان یکی از افراد پیشرو و پیشکسوت تاثیرگذار این حوزه نام نبرد.
اقبالزاده در مورد نقش ثمینهباغچهبان و پدرش در فرهنگ ایران گفت: خانم ثمینه باغچهبان، فرزند جبار باغچهبان از بزرگان و پیشکسوتان موثر آموزش و پرورش نوین و ادبیات کودک و نوجوان ایران بود. همانطور که میرزا حسن رشدیه در تاسیس مدرسه رشدیه بهعنوان یکی از اولین مدارس نوین در ایران نقش داشت، پس از او جبار باغچهبان بیشترین تاثیر را در این زمینه داشت که تاثیر او را میتوان در افراد پیشگام بعدی در این حوزه مشاهده کرد.
او در مورد تاثیر اقدامات جبار باغچهبان بر فعالان حوزه کودک و نوجوان و فرزندش توضیح داد: خانم توران میرهادی خود را متاثر از دو شخصیت تاثیرگذار در ایران میداند؛ از نظر دانشگاهی و آکادمیک خود را متاثر از دکتر محمدباقر هوشیار و از نظر علمی و کاربردی خود را شاگرد جبار باغچهبان میدانست. ثمینه، فرزند ارشد باغچهبان نیز متاثر از پدر بود.
این منتقد ادبیات کودک و نوجوان افزود: ثمینه باغچهبان از پیشروان آموزش نوین و ادبیات کودک و نوجوان و از همکاران مستقیم توران میرهادی بود که برای تدوین کتابهای کودک و درسی همکاری داشت. هر دو جزو بنیانگذاران شورای کتاب کودک، قدیمیترین و موثرترین و کاربردیترین نهاد در ادبیات کودک، بودند و به آموزش مشارکت خلاق کودکمدار اعتقاد داشتند. یکی از ستونهای این جریان ثمینه باغچهبان بود.
اقبالزاده اظهار کرد: ثمینه باغچهبان ادامهدهندهی پدرش برای آموزش به ناشنوایان بود و در زمینههای گوناگون تاثیرگذار بود. او علاوه بر آموزش نوین خلاق مشارکتی کودکمدار، در تقویت نهادسازی و حوزه جامعهشناسی کودکی نیز نقش مهمی ایفا کرد.
وی افزود: در شرایطی که کودک در جامعه سنتی فاقد قانون مدنی بود و در زمان مشروطه اجازه مدرسه رفتن نداشت و آموزشی برای کودکان در نظر گرفته نشده بود، سواد وجه رسمی پیدا کرد و از نظر قانونی امکان سوادآموزی فراهم شد. در آن شرایط نهادسازی و اهمیت به مقوله کودک و نوجوان برای ثمینه باغچهبان، در ادامه راه پدر، از اقدامات بنیادی بود که او به همراه توران میرهادی آن را انجام داد.
اقبالزاده گفت: ثمینه باغچهبان در شورای کتاب کودک به رشتههای ادبیات کودک در بخشهای گوناگون، کتابهایی که درخور کودک باشد و همینطور گسترش نقد و نظر در ادبیات کودک و نوجوان به صورت سیستماتیک و بنیادی توجه کرد. پدرش چندبعدی بود و در زمینه تئاتر و شعر و داستان کودک و نوجوان فعالیت کرد و ثمینه هم چنین بود.
گفتنی است که کتابهایی چون «پل چوبی و نوروزها» و «بادبادکها» از آثار برگزیده ثمینه باغچهبان در شورای کتاب کودک هستند. دیگر آثار او شامل «جمجمک برگ خزون»، «آفتاب مهتاب چه رنگه» و «روشنگر تاریکیها» (درباره پدرش، جبار باغچهبان) است. همچنین تهیه نسخههای تصویری به زبان اشاره و ترجمه فارسی «پیمان جهانی» از دیگر کارهای شاخص او به شمار میرود.
باغچهبان دانشآموخته زبان انگلیسی از دانشسرای عالی و سپس فارغالتحصیل کارشناسی ارشد آموزش و پرورش ناشنوایان از دانشگاه کلمبیا بود. او پس از تحصیل در آمریکا، به ایران بازگشت و همراه پدرش به تدریس در مدرسه ناشنوایان پرداخت. در ادامه، با همکاری چهرههایی چون عباس یمینی شریف و توران میرهادی در تدوین و اصلاح کتابهای درسی نقش داشت و از سوی آموزش و پرورش مسئول برگزاری دورههای کارآموزی معلمان شد. کتاب روش تدریس او که با همکاری لیلی آهی تدوین شد، بعدها در افغانستان و تاجیکستان نیز مورد استفاده قرار گرفت.
پس از درگذشت پدر، مدیریت آموزشگاه باغچهبان و سپس مسئولیتهای مهمی همچون ریاست آموزشگاه مدیریت فنی جمعیت ناشنوایان، مدیرعاملی سازمان ملی رفاه ناشنوایان، و مدیریت دورههای تخصصی در دانشگاه ملی را بر عهده گرفت. او همچنین از آغاز فعالیت شورای کتاب کودک در سال ۱۳۴۱ به عضویت آن درآمد.
نظر شما