سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ رامتین شهبازی، از منتقدان و مدرسان سینما درباره اهمیت و ضرورت پرداختن به مقوله اقتباس گفت: باید بگویم وقتی به تعریفهای کلاسیک و تکراری اقتباس نگاه میکنیم، متوجه میشویم که این کار کار آسانی نیست. چرا؟ چون باید بتوانیم وفاداری نسبت به متن اصلی را حفظ کنیم، در حالی که در کنار آن، اثر جدیدی خلق کنیم که درک و اثرگذاری خودش را داشته باشد. اما مشکل اصلی این است که ما هنوز درگیر تعاریف قدیمی و محدودمان هستیم. در حقیقت، امروز اقتباس در جهان تغییراتی بنیادی کرده است؛ ما دیگر فقط درگیر کپیبرداری نیستیم بلکه جهان زندگی ما پر از منابع است، از فیلمها، نقاشیها، عکسها و داستانهای مختلف که هر کدام میتوانند منبعی برای اثر هنری جدید باشند.
شهبازی درباره سختی کار اقتباس توضیح داد: در حال حاضر، اقتباس یعنی استفاده از منبعهای متعدد و تلفیق آنها برای ساخت اثر جدید. این فرآیند، هم پیچیده است و هم نیاز به وفاداری و درک عمیق دارد. کارگردان و نویسنده باید بتوانند اثر اصلی را راضی کنند و از نظر حقوقی و فنی هم کارشان را انجام دهند. در چند سال اخیر، وضعیت این حوزه بسیار پیشرفت کرده است؛ نمونههای متعدد در سینما و سریالها داریم که بر اساس آثار ادبی ساخته شدهاند، مانند فیلمهای جنگ یا سریالهای مختلف. اما هنوز نیازمند تقویت این بسترهای داستانگویی و ارتقای سطح مطالب هستیم.
وی درباره آینده اقتباس در ایران گفت: در چند سال اخیر، توجه به اقتباس در سینما و پلتفرمهای آنلاین افزایش یافته است. نگاههایی نوین شکل گرفته و جشنوارهها و همایشها در حال تمرکز بر این موضوع هستند. امسال، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنامههای گستردهای را برای ترویج مطالعه و پژوهش در حوزه اقتباس داشته است. کارگاهها و همایشهایی برگزار میشود که هدفشان ارائه دیدگاههای جدید و کشف راههای نوین است. ما در این مسیر، سعی میکنیم تا در کنار تبیین نظریات، آثار با کیفیت و تاثیرگذار تولید کنیم تا سطح کیفی این حوزه بالاتر برود.
شهبازی راجع به منابع نظری درباره اقتباس عنوان کرد: متأسفانه، در حوزه نظری، هنوز منابع زیادی نداریم. کتابهایی که موجود است، بیشتر قدیمی و نیازمند بروزرسانی هستند. در حوزه اقتباس، منابع خارجی متنوع و غنی هستند، ولی در داخل کشور به دلیل محدودیتهای ترجمه و نشر، دسترسی به کارهای جدید سخت است. چند اثر ایرانی هم در این زمینه نوشته شده، اما هنوز کار کامل و جامع در این حوزه صورت نگرفته است. باید تلاش کنیم تا هم مراکز پژوهشی و هم نویسندگان داخلی بیشتر در این مسیر فعال شوند.
وی درباره ظرفیت فرهنگی هنری ایران درموضوع اقتباس گفت: ما نیازمند گفتوگو، تبادل نظر و پژوهشهای مستمر هستیم. باید ببینیم چگونه میتوانیم از ظرفیتهای فرهنگی و ادبی داخلی بهرهگیری کنیم و در عین حال جهانشمولی و قابلیتهای بینالمللی را حفظ کنیم. در این راستا، باید تفاوتهای فرهنگی و زبانهای مختلف را در نظر بگیریم و آنها را در فرآیند اقتباس لحاظ کنیم.
رامتین شهبازی در پایان عنوان کرد: مهمترین نکته این است که ما باید به تنوع، تفاوت و زبان فرهنگی خود احترام بگذاریم و آن را حفظ کنیم. اقتباس یک فرآیند پاسخگو است، اما نباید به جایگاه «یونیورسال بودن» جهانی بودن دست پیدا کند که همه چیز را یکسان کند. باید گفتوگوهای فرهنگی مستمر داشته باشیم و از فرآیندهای جهانیشدن، در جهت غنیسازی و تفسیر فرهنگیمان سود ببریم. در این مسیر، همکاری و تبادل نظر میان هنرمندان و پژوهشگران ضروری است تا آثار ما هم در سطح جهانی دیده شود و هم هویت فرهنگیمان حفظ گردد.
نظر شما