به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، تاریخ، مجموعه تجربیات بشری را در طول زمان پیش روی خوانندگان قرار میدهد. آگاهی از گذشته تاریخی میتواند نقش موثری در ترسیم چشماندازهای مطلوب آینده داشته باشد. اگرچه در طی زمان، شرایط جوامع کاملاً مشابه نیست، اما میتوان براساس روندهای تاریخی، عوامل پیروزی، کامیابیها، شکستها و ناکامیهای جوامع را شناسایی و الگوهایی را تدوین کرد. درک و فهم وقایع گذشته میتواند از تکرار اشتباهات جلوگیری کند.
آنچه بازگو شد بخشی از کتاب «جهان؛ مقدمهای کوتاه» تالیف ریچارد هاس با ترجمه محمدحسین فاضل زرندی و سوسن باستانی است که از سوی نشر ثالث به پیشخان کتابفروشیها آمده است. کتاب «جهان؛ مقدمهای کوتاه» که در زمان انتشار پرفروشترین کتاب نیویورک تایمز شناخته شد، برای خوانندگان در هر سن و تجربهای، زمینهای اساسی را برای درک این جهان پیچیده و به هم پیوسته فراهم میکند. این کتاب به آنها یاد خواهد داد تا با آماج اخبار روزانه مقابله کنند. خوانندگان را به شهروندان مطلعتر و متفکرتر تبدیل کند تا بهتر بتوانند به قضاوتهای مستقل و صحیح برسند. هر چند پیشبینی بحران بعدی یا محل آن غیرممکن است، کسانی که جهان را میخوانند، آنچه را که برای درک اصول بحران جدید لازم است و گزینههای اصلی پاسخگویی به آن را خواهند داشت.
ضرورت تاریخ
بخش نخست این کتاب از جنگهای سیساله تا وقوع جنگ جهانی اول (۱۶۱۸-۱۹۱۴)، آغاز شده و به شرحی از جنگ جهانی اول تا جنگ جهانی دوم (۱۹۱۴-۱۹۴۵)، جنگ سرد (۱۹۴۵-۱۹۸۹) و دوران پس از جنگ سرد (۱۹۸۹ به بعد) میپردازد. ریچارد هاس در بخش نخست این کتاب بیان میکند که سیستم بینالمللی مدرن، ریشه در اروپای قرن هجدهم دارد. از آن زمان به دلیل اینکه این قاره فناوریهایی را که برای تولید انبوه محصولات صنعتی و کشاورزی و نیز حمل و نقل، چاپ و ادوات جنگی حیاتی بودند در اختیار داشت، عملاً مرکز جهان محسوب میشد، البته طبق روال معمول هر انتقالی با تضاد و درگیری همراه بوده است. مهمترین رخداد بحرانی و سیاسی در این دوران، جنگهای سی ساله بود که از ۱۶۱۸ شروع شد و ابعاد سیاسی و مذهبی داشت. این جنگها هم در درون کشورها و هم در مرزها بین قدرتهای عمده اروپایی در جریان بود. در آن زمان، اروپا از امپراتوریهای مجزا و پادشاهیهای کوچک تشکیل شده بود. قدرتهای مذهبی و سیاسی متناوبا بر سر قدرت خود با یکدیگر نزاع داشتند.
مناطق جهان
شرحی از اروپا، آسیای شرقی و اقیانوسیه، آسیای جنوبی، خاورمیانه، آفریقا و قاره آمریکا در این بخش بیان شده و ریچارد هاس بیان میکند که این گروهبندی اختیاری است؛ زیرا آنچه یک منطقه را شکل میدهد، چیزی فراتر از جغرافیاست. به عنوان مثال، در خاورمیانه چندین کشور گنجانده شدهاند، اگرچه به لحاظ فیزیکی در آفریقا قرار دارند؛ زیرا جهتگیریها، هویت و تعاملات آنها بیشتر در خاورمیانه است. برخی از کشورها از نظر فیزیکی در بیش از یک منطقه قرار دارند (به عنوان نمونه، روسیه هم در اروپا و هم در آسیا واقع است)، اما در منطقهای قرار گرفتهاند که بیشتر تمرکز و فعالیتهای آنها را نشان میدهد.
دوران جهانی
در ادامه مولف در بخش سوم به شرح جهانی شدن، تروریسم و ضدتروریسم، گسترش سلاحهای هستهای، تغییرات آب و هوایی و اقلیمی، مهاجرت، تروریسم و ضدتروریسم، گسترش سلاحهای هستهای، تغییرات آب و هوایی و اقلیمی، مهاجرت، اینترنت، فضای مجازی و امنیت سایبری، بهداشت جهانی، تجارت و سرمایهگذاری، سیاستهای پولی و ارزی و توسعه میپردازد و بیان میدارد که جهانی شدن جریانی است که در مقیاس وسیع و گسترده و با سرعت زیاد و حیرتانگیز حرکت میکند و تقریباً در مورد هر چه به ذهن انسان متبادر میشود، از روابط افراد و رایانامهها گرفته تا ویروسها و دیاکسیدکربن در سراسر جهان و… را در برمیگیرد. در بسیاری از موارد، دولتها از همه آنچه در حال ورود و خروج از قلمروشان است، آگاهی ندارند. در مواردی نیز آگاهی دارند، اما تصمیم میگیرند آن را رها کنند یا اگر هم بخواهند، قادر به کنترل آنها نیستند.
مرزهای کشورها همواره در حال تغییر و تحول بودهاند. آنچه در مورد جهانی شدن متفاوت است، مقیاس، تنوع، اهمیت و تاثیر بالقوه آن است. جهانی شدن، شکل و محتوای زندگی مردم را به طرز چشمگیری تغییر داده است.
نظم و بینظمی
در بخش پایانی کتاب نیز حاکمیت استقلال و توازن قوا، ائتلافها و اتحادها، جامعه بینالمللی، جنگها بین کشورها، بیثباتی و جنگهای داخلی و نظم جهانی لیبرال مورد بررسی قرار گرفته و در اینجا مشخص میشود که چارچوبها و قالببندی هر سه بخش قبلی این کتاب معنی پیدا میکند. هر یک از چهار دوره تاریخی تحت پوشش را میتوان از دریچه نظم درک کرد. مفهوم مدرن حاکمیت همراه با تجارت منجر به افزایش نظم جهانی شد، اما ظهور ناسیونالیسم و فرسایش قوا در نهایت بر نظم چیره شده و به جنگ جهانی اول منجر شد. به همین ترتیب، جنگ جهانی دوم به دلیل شکست دیپلماسی، ظهور مجدد ناسیونالیسم شدید، ظهور حمایتگرایی وشکست توازن قوا رخ داد. در مقابل، جنگ سرد، سرد باقی ماند؛ زیرا نیروهای نظم، از جمله دیپلماسی، کنترل تسلیحات، بازدارندگی هستهای، تقسیم آلمان و اروپا و… غلبه کرد.
بنابراین رویکرد بخش پایانی کتاب حاضر در رابطه با نظم و بینظمی و ارائه روشی است که بدون توجه به اتفاقاتی که در جزئیات رخ میدهد، میتواند مفید باشد. در این زمینه، ویژگیهای پایدار نظم و بینظمی بررسی شده و روندهای جهانی و منطقهای آنها تجزیه و تحلیل میشوند.
کتاب «جهان؛ مقدمهای کوتاه» تالیف ریچارد هاس با ترجمه محمدحسین فاضل زرندی و سوسن باستانی با ۳۴۴ صفحه، شمارگان ۴۴۰ نسخه و بهای ۳۵۰ هزار تومان از سوی نشر ثالث منتشر شد.
نظر شما