سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): عبدالمحمد آیتی، اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۵ در بروجرد متولد شد. او نخستینبار طعم درس و بحث را در سطح مقدماتی در مکتبخانه سنتی آغاباجی چشید؛ اما به تصمیم والدینش بعد از مدتی به دبستان اعتضاد که قدیمیترین مدرسه مدرن بروجرد به حساب میآمد، فرستاده شد.
وی سال ۱۳۲۰ وارد دبیرستان شد؛ اما در سالهای پایانی مقطع متوسطه به علوم حوزوی گرایش پیدا کرد و به همین دلیل به مدرسه عملیه نوربخش رفت و طی چند سال علوم اسلامی را در آن مدرسه فراگرفت.
سیر دانشاندوزی او تنها محدود به این موارد نشد و پنج سال پس از زمانی که دبیرستان را شروع کرده بود، در سال ۱۳۲۵ وارد دانشکده علوم معقول و منقول دانشگاه تهران شد و پس از آن بود که به خدمت وزارت آموزش و پرورش در آمد و برای تدریس راهی بابل شد.
وی ۳۰ سال بهعنوان دبیر در شهرهای مختلف ایران به تدریس پرداخت و در کنار تدریس از فعالیتهای دیگر غافل نماند و طی این سالها بهعنوان سردبیر ماهنامه آموزش و پرورش فعالیت داشت. ضمن آنکه در دانشگاههای فارابی و دانشگاه دماوند نیز ادبیات فارسی و عربی را تدریس میکرد.
آیتی نویسندگی را بنا به گفته خودش از ۱۳۲۹ خورشیدی آغاز کرد و بعد از آن هیچگاه قلم را بر زمین نگذاشت و در طول عمر پربارش آثار بدیعی را در حوزههای مختلف از جمله فلسفه اسلامی، تاریخ، زبان و ادبیات عرب به رشته تحریر درآورد که از جمله تالیفاتش میتوان به کتابهای فلسفه اسلامی: روش و تطبیق آن، تاریخ دولت اسلامی در اندلس، شرح و ترجمه معلّقات سبع، الغارات در حوادث سالهای معدود خلافت علی (ع)، گزیده شرح مقامات حمیدی، در تمام طول شب و شرح چهار شعر بلند نیما، آمرزش ابوالعلا معری، تاریخ ابن خلدون، تاریخ ادبیات زبان عربی، تحریر تاریخ و صاف به زبان ساده، تقویمالبلدان، داوری حیوانات نزد پادشاه پریان اشاره کرد.
ترجمه کتاب «تاریخ ادبیات زبان عربی» او در دوره دوم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهعنوان کتاب سال برگزیده شد.
وی همچنین از متخصصان چیرهدست ترجمه زبان عربی به فارسی محسوب میشود به نحوی که در طول حیات خویش ترجمه فارسی قرآن مجید، نهجالبلاغه، صحیفه سجادیه را انجام داد.
آیتی با ترجمه قرآن کریم گام بلندی در دنیای ترجمه برداشت. ارائه ترجمه رسا از قرآن کریم به زبان فارسی از دیرباز مورد توجه و اهتمام قرآنپژوهان بوده و هر یک به اندازه وسع و توان علمی خود از قرون گذشته تا کنون دهها اثر ارزشمند در زمینه ترجمه قرآن از خود بر جای گذاشتهاند. در میان آنان، افرادی همچون آیتی که شیوههای هنر را در ترجمه قرآن با اسلوب ادب در هم آمیختهاند و معنا را با حفظ محتوا عرضه داشتهاند، ترجمه آنان مطلوبتر و موفقتر بوده است.
وی با توجه به آشنایی که به قواعد ترجمه و با اطلاعاتی که از ادبیات عرب و نیز ادبیات فارسی داشت، سعی کرد، قرآن را طوری ترجمه کند که روان و قابل فهم برای تمام اقشار جامعه باشد.
تنوع آثار ترجمه شده به قلم آیتی حاکی از گستردگی و عمق اطلاعات تاریخی و جغرافیایی، دینی و ادبی و تسلط او بر فن ترجمه و سبکهای مختلف ادبی و نوشتاری است.
حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره عبدالمحمد آیتی میگوید: «آیتی خصوصیاتی داشت که در کمتر شخصی دیده میشود؛ او هم با معارف اسلامی از طریق تحصیلات حوزوی آشنا بود و هم به روشهای تحقیق دانشگاهی آشنایی داشت. هم با ادبیات قدیم فارسی و هم با شعر و ادب جدید حتی شعر نو آشنا بود. او با ادبیات اروپایی هم آشنایی داشت. او کارهای قابل اعتمادی در ادبیات قدیم و جدید داشت. نثر روان و امروزین ایشان در زبان فارسی کاملاً دلنشین و دلپسند و کاملاً قابل استفاده است و استادی ایشان را در درک ادبیات عرب نشان میدهد.»
آیتی همچنین در عرصه مطبوعات سالها قلم زد و علاوه بر سردبیری ماهنامه آموزش و پرورش، برای نخستینبار به سال ۱۳۴۰ در کتاب هفته مطلبی با نام باتلاق نوشت و بهدنبال آن، رمان کشتی شکسته نوشته تاگور را ترجمه کرد. او مهرماه سال ۱۳۴۸ به پیشنهاد مرکز انتشارات آموزشی به تهران آمد و در آن مرکز به کار مشغول به کار شد.
وی در مقام فعالیتهای اجرایی نیز حضور داشت و علاوه بر آنکه از سال ۱۳۷۰ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد، پس از تشکیل گروه دانشنامه تحقیقات ادبی در سال ۱۳۷۱ تا سال ۱۳۷۹ به مدت ۹ سال، ریاست این گروه و پس از آن ریاست شورای علمی دانشنامه تحقیقات ادبی فرهنگستان را بر عهده داشت.
استاد عبدالمحمد آیتی، بعد از سپری کردن یک دوره بیماری در بیمارستان امام حسین (ع) در شهریور ماه ۱۳۹۲، در ۸۷ سالگی دار فانی را وداع گفت. طی مدت زمان بستری آیتی در بیمارستان غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی از وی عیادت کرده بودند. پیکر مرحوم آیتی از محل فرهنگستان و کتابخانه ملی ایران به سمت قطعه نامآوران بهشت زهرا تشییع و به خاک سپرده شد.
نظر شما