به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بندرعباس، در نشست انجمن شعر نوجوانان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان که شامگاه دوشنبه ۳ اردیبهشت ماه با حضور کرامت بلالی از شاعران و منتقدان ادبی هرمزگان در سالن نشست‌های این اداره‌کل برگزار شد به ۵ اصول ساختار و ساختمان یک اثر شعری پرداخته شد.

نخست طاهره مسافری تختی دبیر انجمن شعر نوجوان کانون پرورش فکری هرمزگان گفت: روال کار در این انجمن به این شکل است که شاعران نوجوان اشعارشان را از طریق دبیرخانه انجمن به دست میهمان برنامه می‌رسانند و سپس در محفل شعرخوانی می‌کنند که توسط یک نوجوان دیگر نقد می‌شوند و سرانجام سایر اعضا در صورت تمایل به بررسی اثر می‌پردازند و در پایان میهمان برنامه نقد کلی انجام خواهد داد.

اولین شاعر نوجوان معصومه پودات بود که شعر «پروانه‌ای زرد، پروانه‌ای زرد دور سرم می چرخد، دهانم را باز می‌کنم…» را خواند و سنا قنبری نسب از دیگر شعرای نوجوان در نقد اثر با اشاره به ابیاتی از شعر گفت: تناسب زیبای واژه ها در شعر مرا جذب کرد ولیکن انگار ابهامی در شعر هم بود که در من سردرگمی ایجاد کرد.

وی ادامه داد: به نظرم شعر پودات به فضا سازی بیشتری نیاز دارد و مختصر گویی و پرش ها در شعر موجب سردرگمی می‌شود.

در اینجا تکنیک ادبی حصر و قصر اتفاق افتاده است

پس از او کرامت بلالی عضو مکاتبه‌ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در دهه ۶۰ با گریزی به خاطرات دوران دورش گفت: سنا قنبری در خصوص ساختمان اثر به درستی نقد کرد اما اشکال در ابهام نیست. چه بسا شاعران بزرگی مثل حافظ نیز از ابهام استفاده می‌کنند. ابهام زیباست و یکی از مولفه‌های اشعار پسامدرنیته است و ما را به بازی می‌گیرد و سرگرم می‌سازد. مثل این غزل زیبای حافظ «خم ها همه در جوش و خروشند ز مستی / وان می که در آنجاست حقیقت، نه مجاز است». یا شعر: «عشقت رسد بفریاد گر خود بسانِ حافظ / قرآن ز بَر بخوانی در چارده روایت». اگر تو هم مثلِ حافظ، قرآن را در چهارده روایت از حفظ بخوانی باز هم عشق به فریاد تو می‌رسد.

وی ادامه داد: در اینجا تکنیک ادبی حصر و قصر اتفاق افتاده است. روشی مؤثر برای ایجاد تأکید در کلام و برجسته‌سازی است. زیرا تاکید روی عشق است. اما وقتی تاکید روی عشق نباشد، تاکید روی چیز دیگری می‌رود. یا حافظ جای دیگر تاکید را از روی عشق برداشته است مانند این شعر که می‌گوید: هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم. هر کس به فراخور حال خودش از شعر بهره می‌گیرد و این تناقض گویی به زیبایی کار کمک کرده است.

این شاعر هرمزگانی اضافه کرد: ساختمان اثر از متریال‌های کوچک تشکیل شده است، هر چیزی عنصری دارد. عناصر است که اگر با دقت انتخاب شود همیشه اثر ماندگار خواهد شد. مثل اشعار حافظ، صائب، رودکی، مولانا و.... بنابراین نخستین عنصر، شناخت کلمه است. برای شاعر شدن نیاز است که حداقل برای هر واژه، ۵ مترادف بدانیم. اولین واژه ها مهم نیست بلکه استفاده از بهترین واژه مهم است. دایره واژگان وسیع تر، امکان وسیع تری به شما خواهد داد. دقیقاً مثل هنر آشپزی است که هر چه ادویه و متریال بیشتری در اختیار داشته باشید می‌توانید خوراک خوشمزه‌تری تدارک ببینید.

اشعار خیام، با تاکید بر زمان سروده شده است

این مولف کهنه‌کار افزود: دومین مقوله‌ای که در سرودن شعر اهمیت قابل توجهی دارد. دی ان ای اثر است. یعنی شاعر چه می خواهد بگوید؟ مثلاً: همه اشعار خیام، با تاکید بر زمان سروده شده است، او می‌خواهد بگوید که لحظه را دریابید. به درستی اشعاری که منسوب به او می‌باشد ۶۵ اثر است ولیکن همواره دغدغه زمان دارد. در همین راستا نیز خیام، تقویم جلالی را نوشت، پس طبیعی است که درک کنیم که چقدر زمان برایش مهم است. اروپایی ها هم بواسطه وقت شناسی بیشتر از اشعار خیام خوششان می‌آید. زیرا عمر خیام می‌گوید: دم را دریاب، و این عصاره تفکر است.

چیز غیر قابل استفاده، قابل حذف است

فیلم‌نامه نویس جنوبی در ادامه گفت: بحث بعدی، آناتومی و اندام وارگی اثر است. مثلاً چه چیزی کم یا زیاد دارد. مثل بدن، همه چیز به اندازه است. بنابراین چیز غیر قابل استفاده، قابل حذف است. اما امکان حذف یک بیت شعر حافظ وجود ندارد. پس باید بفهمیم چرا شعر با این ورودی شروع شده، چطور ادامه دارد و چگونه به پایان می‌رسد خیلی ارزشمند است.
اینجا به شعر زیبای شاملو: اشک رازیست؛ لبخند رازیست؛ عشق رازیست؛ اشک آن شب، لبخند عشقم بود، قصه نیستم که بگویی، نغمه نیستم که بخوانی، صدا نیستم که بشنوی یا …، ببینید چقدر زیبا اندام وارگی در آن رعایت شده است.

شعر می‌شود چند بار نوشته شود و بعد عرضه شود

این هنرمند هرمزگانی با اذعان به ویراستاری شعر گفت: مسئله بعدی، حساسیت و ظرافت شما در اثر است. بعد از اندام وارگی، رنگ آمیزی است. به اعتقاد من، شعر می شود چند بار نوشته شود و بعد عرضه شود. مثلاً در این شعر حافظ: کشتی شکستگانیم یا کشتی نشستگانیم، محصول دوباره نویسی او است.

بلالی در بخش پایانی قسمت اول سخنانش توضیح داد: آخرین مسئله از نظر من سادگی و پختگی است. بنابراین شاعر باید کار را برای خود و مخاطبش سخت نکند.

در ادامه اسماعیل دلشادی از شاعران نوجوان از دانشگاه هرمزگان به صورت مجازی شعر: خسته شدم از زندگی از این من، … من ماهی شدن را می‌خواهم را خواند.

منتقد این اثر، معصومه پودات بود که گفت: تاکید روی بعضی ترکیبات به نظرم جالب نبود. مثلاً ترکیب پنگوئن و گل گاوزبان اصلاً ترکیب خوبی نبود.

وی با اشاره به مصرع پرواز در … گفت: این جمله کلیشه‌ای شده و خیلی این را شنیدایم. اگر به قول عبدالحمید انصاری نسب شاعر منتقد می‌توانست با رندی این موضوع را می‌گفت زیبا بود. البته باغچه مورچه‌ها را شخم بزنم. ترکیب قشنگی بود اما در مجموع شعر دلشادی، اولش زیاد خوب شروع نشد ولی آخرش جذابیت بیشتری داشت.

در آثار داوینچی، تخیل به علم هم کمک کرده است

کرامت بلالی در نقد این اثر نیز گفت: شعر دلشادی جزو یکی از این کارهای خوب بود که از آن لذت بردم. البته هنوز جا دارد که کار به یک تابلو تبدیل شود. نگاه خیال پردازانه و رویا گونه او جذاب است. در همه آثار تشکیل دهنده آناتومی تخیل است. اگر تخیل را از آثار بگیری دیگر اثر هنری نخواهد بود. همانطور که در آثار داوینچی، تخیل به علم هم کمک کرده است. هنرهای امروزی در هم تنیده است. یک نقاشی بوده که فیلمساز ماهی و گربه، از نقاشی الهام گرفته است. بنابراین هنرها به همدیگر کمک می‌کنند. هرچند هالیود می‌رفت به یک صنعت صرف تبدیل شود اما جشنواره کن فرانسه یا ونیز ایتالیا، سینما را به سمت هنر برده است.

این فیلمساز هرمزگانی با اشاره به اینکه عباس کیارستمی از عنصر شعر در فیلم‌های خود استفاده کرده و در نوع خود بدیع و تازه است. در کار دلشادی، نیز تخیل خوبی بود. موتور شعرش در پایان روشن شد اما این خیال ها نتوانسته بودند که به هم به شکل منسجم ربط داشته باشند.

کرامت بلالی همچنین گفت: پرش از عمق ۱۲۰ متری به گل گاو زبان، به استحکام اثر آسیب می‌زند. برای مثل نمونه خوب در این زمینه می‌توانید به اشعار نیما و فروغ توجه کنید که چگونه اشعار محکم هستند و به هم ارتباط دارند.

در رباعی ضربه آخر خیلی مهم است

سنا قنبری نسب، رباعی سرای نوجوان در ادامه اشعار: هر روز برای نقش خود درگیریم..../ صد شکر خدا دلی شاد داده… را خوانش کرد.

بلالی پس از شنیدن آثار گفت: به یاد این رباعی خیام، و تصویری که در آن است افتادم. ما لعبتکانیم و فلک لعبت باز / از روی حقیقی نه از روی مجاز… ببینید در اینجا تصویری بودن شعر خیام، خودش را نشان می‌دهد و سندیت تاریخی است.

وی با انتقاد از استفاده ابزار جنگی در شعر گفت: کاش از ابزار جنگی، مثل تشبیه آبرو به کمان استفاده کمتری می‌شد. هر چند لازمه آن عصر بوده است.

این منتقد هرمزگانی با برشمردن ویژگی‌های رباعی اضافه کرد: در رباعی ضربه آخر خیلی مهم است. به تناسب سن، رباعی قنبری نسب خیلی خوب بود. نمایشی بودن در اثر او هست و نوید بخش آثار بهتری است و این انتظار دور از باوری نیست که در آینده ای نزدیک درخت شعر هرمزگان را بارور تر کنند.

در ادامه نیایش عظمایی از شاعران نوجوان که به علت شرایط تحصیلی امکان شعرخوانی به شکل حضوری و مجازی نداشت. شعر قشنگ ترین جاده ها، از چشمانت رد می شود / دندان های مصنوعی ات زیر دلم آب می‌شوند او را اسماعیل دلشادی که قرار بود آن را نقد بکند، خواند و مورد تحلیل قرار داد.

دلشادی ابتدا گفت: کار خوبی بود، ساده، روان و همچنین عمق خیلی خوبی داشت. به باور من شعر به دو بخش مجزا و متفاوت تقسیم شده است. بخش اول زیبایی بصری و بخش دوم درباره مرگ و چیزهای مبهم است اما در مجموع شعر دلپذیری بود.

به احترام این شعر باید ایستاد

کرامت بلالی نیز در ادامه یک شعر از احمدرضا احمدی خواند. من تمام پله‌ها را آبی رفتم / آسمان خانه‌ی ما / آسمان خانه‌ی همسایه نبود / من تمام پله‌ها را که به عمق گندم می‌رفت / گرسنه رفتم / من به دنبال سفیدی اسب / در تمام گندمزار فقط یک جاده را می‌دیدم / که پدرم با موهای سفید از آن می‌گذشت./ من تمام گندمزارها را تنها آمده بودم / پدرم را دیده بودم / گندم را دیده بودم / و هنوز نمی‌توانستم بگویم: اسب من / من فقط سفیدی اسب را گریستم / اسب مرا درو کردند.

او سپس به تعریف و تمجید و تخیل بدیع و بکر او پرداخت و گفت: به احترام این شعر باید ایستاد و اذعان داشت: شاعر باید از گُرده واژگان کار بکشد و به شعر بُعد و حجم بدهد. پس این نمونه های خوب را معرفی کردیم تا متر و متراژی باشد تا شاعران نوجوان کارهایشان را با آن‌ها ارزیابی کنند. به نظرم پنج آیتم شعر خوب شاید در این اثر هست.

قلبم میدان مینی است به جا مانده از جنگهای تحمیلی‌ات

ریحانه ملایی از شعرای نوجوان نیز اشعار قلبم میدان مینی است به جا مانده از جنگهای تحمیلی ات… و مریض احوالم / اگر به من رجوع کنی… را خوانش کرد که با تحسین بلالی مواجه شد و گفت: کار در چهارچوب ۵ عنصر اصلی شعر، سرشار احساس و اندیشه و عنصر غافلگیری بود. بنابراین رنگ آمیزی و ترکیب بندی اثر نسبتاً خوب در آمده و اندیشه را خوب حفظ کرده است.

در ادامه آیدا درویش زاده از شاعران نوجوان هم که از روستای فاریاب در شمال شرق هرمزگان قرار بود به صورت مجازی همراه انجمن باشد به علت بیماری امکان شعرخوانی پیدا نکرد.

بی نظیر مرادی از دیگر شاعران نوجوان شعر تو خورشید را بیشتر دوست داشتی… را خواند. ملیکا فهرستی از دختران نوجوان و آینده دار در حوزه ادبیات شعر: چشمانت فراموشی می‌آورد… را خواند که هر دو شاعر مورد تشویق جمع قرار گرفتند.

در شعر به همان عنصری برسیم که با کمترین واژه به بهترین تاثیر برسیم

منتقد میهمان در خصوص شعر گفت: ایجاز در شعرش زیاد بود. با این روش مثل نمایشنامه شکسپیر، بی نهایت واژه ایجاد می شود. بنابراین باید در شعر به همان عنصری برسیم که با کمترین واژه به بهترین تاثیر برسیم.

مرتضی کناری زاده از شاعران نوجوان هم شعر: مبهم می مونه حرفام وقتی که … را خواند.

بلالی با اشاره به رپ بودن اثر گفت: شعر اعتراضی بود که شهامت در آن است اما با شاعرانگی می‌تواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد. و شعر شاملو را به عنوان مثال آورد: تاریک می کنند. آمد دختران رفت و در دشت مه زده! دختران شرم شبنم افتادگی رمه! از زخم قلب آبائی در سینه کدام شما خون چکیده است؟

فاطمه شهرکی نیز شعر: از سر مهر و رافتت، پنجره باز کن برو … را خواند.

منتقد ادبی در این خصوص گفت: شعر با وزن خوبی شروع شده، اما ادامه پیدا نکرد. پس شاعر وزن را خوب می شناسد هر چند یاد گرفتن وزن و عروض خیلی سخت است اما با تمرین و تکرار می توانید به اوج برسید.

سکوتت را روشن کن / از حرف‌های تاریک می ترسم

کرامت بلالی در پایان با بیان اینکه من به جمع شما آمدم که یاد بگیرم و باید به فکر تغییر باشم شعر هایکو به قول خودش: «ایککو شعر» را خواند. سکوتت را روشن کن / از حرف های تاریک می ترسم

و همچنین شعر: شروع می شوی با چشمهای سیاهت
جار می‌زنی چشمانت را
کفش های من مگر چه چیزی را افشا می کند؟

و شعر
اداره
روی بند پ
پیراهن ندارم که تو را… را خواند و گفت: بازی عامدانه ای با کلمات در این اشعار انجام داده ام.

مهرنوش ایزد پرست و طاهره مسافری تختی از شاعران صاحب اثر نیز در پایان این نشست ادبی به شعرخوانی پرداختند.

در این نشست معصومه پودات (۱۸ ساله)، سنا قنبری نسب (۱۵ ساله)، فاطمه شهرکی (۱۷ ساله)، بی نظیر مرادی (۱۷ ساله)، مرتضی کناری زاده (۱۷ ساله)، ریحانه ملایی (۱۵ ساله)، آناهید دهقانی پور (۱۵ ساله)، ملیکا فهرستی (۱۳ ساله)، هانیه حسن زاده (۱۵ ساله)، تبسم مرادی (۱۴ ساله) و فاطمه شهرکی از شاعران نوجوان به صورت حضوری، مهرنوش ایزدپرست، عبدالحمید انصاری نسب، طاهره مسافری تختی از شاعران پیشکسوت و اسماعیل دلشادی به صورت مجازی حضور داشتند.

به گزارش ایبنا، انجمن شعر نوجوانان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هرمزگان با حضور کرامت بلالی به صورت حضوری و مجازی شامگاه دوشنبه سوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ در سالن جلسات این اداره کل برگزار شد.