به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کرمان، حامد حسینخانی ظهر دوشنبه در نشست تخصصی بزرگداشت نظامی گنجوی در دانشگاه باهنر با اشاره به اهمیت نظامی گنجوی بیان کرد: اولین کانون و پایگاه شکوه زبان و ادب پارسی در خراسان شکل می‌گیرد.

وی اظهار کرد: در اوج کانون پایگاه ادب و شعر حکیم طوس با خلق شاهنامه ایستاده و پرچم‌داری می‌کند.

حسینخانی با بیان اینکه هر زبان این اقبال را داشته باشد که شاهکارهای ادبی به آن زبان خلق شوند، اذعان داشت: در صورت خلق شاهکارهای ادبی، آن زبان جاودان می شود و نقش خراسان بزرگ در جاودانی زبان پارسی بی بدیل است.

وی ادامه داد: پس از آن کانون آذربایجان شکل می‌گیرد و برخی از شاعران نامدار نقش می‌گیرند و نظامی با سرودن خمسه پرچم دار کانون آذربایجان است و البته خاقانی بزرگ هم در این کانون هست.

به گفته وی، ویژگی‌های زیادی در شکل نظامی بودند که روح تازه‌ای به زبان پارسی و فرهنگ پارسی دمید.

منشور کامل فرهنگ ایران در آثار نظامی

وی ادامه داد: یکی از ویژگی‌ها و کارهای بزرگ نظامی این بود که سنت شفاهی ایرانیان را در قالب شعر و ادبیات به تصویر کشیده است و منشور کاملی از فرهنگ ایران در آثار نظامی تبلور پیدا کرده است.

حسینخانی تاکید کرد: نظامی آن کاری را که باید می‌کرده هوشمندانه انجام داده است و آنقدر که قدرتمند است که بزرگ غزلسرای شعر فارسی، حافظ به استقبال از نظامی آمده است. بیش از ۲۰۰ شاعر از نظامی پیروی کردند.

حسینخانی بیان کرد: نظامی یک جاذبه کم نظیری دارد و شاعرانی زیادی از وی پیروی کردند، بیش از ۲۰۰ شاعر پس از او، جهان بینی، وقالب‌های شعری او را پیروی کردند و خمسه سرایی کردند. موفق ترین شاعران و پیروان نظامی چند تن از کرمانی‌ها اند از جمله خواجوی کرمانی، عماد فقید کرمانی، وحشی بافقی، شاه جهانگیر هاشمی کرمانی است.

وی با اشاره به پیچیدگی و حکمت شعر نظامی تصریح کرد: جامی، شاعر بزرگ گفته است چند بیت از ابیات نظامی را روی کفن من بنویسید تا در آن جهان معنی این اشعار را از نظامی بپرسم.

نظامی مبتکر ایهام است

همچنین محمد صادق بصیری، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه باهنر با اشاره به گردش ایهام در مدار سخن نظامی، گفت: پیش نیاز ورود به اندیشه نظامی علوم بلاغی است که خوشبختانه ما در دانشگاه باهنر یک هسته پژوهش بلاغی داریم که در این حوزه تحقیق میکنیم، کتاب و مقاله می نویسیم.

وی تاکید کرد: موضوع بلاغت وسیع است و ما یک موضوع بدیع و از این بخش ایهام را برای بررسی انتخاب کردیم، شاید ایهام را به حافظ نسبت دهند اما براساس جدید ترین تعاریف مبتکر ایهام نظامی است.

وی افزود: استفاده از معنای ایهام به معنای گمان افکنی است، استاد شفیعی کدکنی در کتاب صور خیال، بحث خیال را به زیبایی توضیح دادند.

وی بیان کرد: براساس یافته‌های محققین علوم بلاغی سنگ بنای ایهام، گمان افکنی است و باید یک استاد چیره دست پیدا شود که از این سنگ یک کاخ بزرگ و بلند را بنا کند. به گفته وی، در این مورد حق‌ها به نظامی می‌رسد اما زیبایی این صنعت نصیب حافظ شده است.

بصیری با اشاره به گردش ایهام در شعر نظامی، ادامه داد: در نخستین سال‌هایی که در معنای مخزن الاسرار تحقیق می‌کردم یکی از بیت‌های نظامی روبرویم بود که معنی سطحی آن مرا درگیر کرده بود و می‌دانستم که نظامی استاد لفافه است و بعد از تحقیق های زیاد معنی درست آن را پیدا کردم. با توجه به ظاهر اشعار نظامی گمراه خواهیم شد.

وی با بیان اینکه نکته مهم در شعر نظامی این است که اگر به مناسبت‌های ظاهری بیاندیشیم گمراه خواهیم شد، تصریح کرد: حتی وحید دستگردی که خود گردهمایی نظامی شناسی داشت دچار اشتباه شد، پس در ابیات نظامی و گردش ایهام باید عمیق شویم.

وی اذعان کرد: حرف درست را می‌توان فهمید اما حرف نادرست را نمی‌توان فهمید هر قدر هم زیبا و با شاخ و برگ باشه فهمیده نمی‌شود اما حرف نظامی بسیار درست و عمیق است.

حکمت نظامی را در فلسفه او باید جستجو کنیم

در ادامه مراسم محمد رضا صرفی، استاد ادبیات دانشگاه باهنر نیز این سوالات را مطرح کرد که نظامی چرا شعر گفت و چرا شاعر شد؟ نظامی چگونه شعر می‌گوید؟ آیا همه چیز گفته و هیچ نگفته؟

وی ادامه داد: برای اینکه به این سوالات برسیم، باید از چشم اندازهای شخصیت و جهان بینی این شاعر را بررسی کنیم.

صرفی گفت: شخصیت او را حکیم می‌دانیم، در فرهنگ ایرانی همیشه حکمت با فلسفه همراه بوده و حکیم بودن او را در فیلسوف بودن او باید جستجو کنیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: فلسفه حاکم در این دوران فلسفه اشرفی هست، ما اگر شاعران حکیم را نگاه می‌کنیم، نوع و میزان حکمت در شعرهای آنها متفاوت است، فردوسی و ناصر خسرو و نظامی همه حکیم اند اما نوع فلسفه و حکمت آنها متفاوت است.

به گفته وی، ما نظامی را حکیم می‌دانیم چون حکمت نظری و حکمت عملی در آثار او شهود دارد؛ شعر برای نظامی مقدس است و در امر مقدس ما حشو نمیبینیم، او برای کلام ارزش زیادی قائل بود.

نظامی پس از فردوسی ناجی زبان پارسی بود

محمد گلاب زاده، رئیس مرکز کرمان‌شناسی، نیز در این مراسم گفت: نظامی در تمامی مجموعه خمسه و هرجا باب سخن باز می کند یاد خدا را شمارد.

وی افزود: اگر این شاعران بزرگ همچو نظامی نبودند الان به زبان دیگری سخن می‌گفتیم.

وی با اشاره به ادعای مالکیت برخی از کشور های همسایه به شاعران ایرانی گفت: قبل از سفر به یک گردهمایی ادبی به ملاقات رئیس مرکز ایران‌شناسی رفتم و به من گفتند در این جمع بگو چرا بزرگان ادبی ما را به نام خود می‌برید؟

گلاب زاده ادامه داد: در این سفر با وزیر علوم تاجیکستان در این رابطه صحبت کردم و گلایه کردم، او پرسید، بزرگ‌ترین و زیبا ترین خیابان دوشنبه کدام است، گفتم خیابان رودکی، گفت بزرگ‌ترین و زیبا ترین پارک این شهر کدام است؟ گفتم پارک رودکی. گفت شما شاعران و بزرگان خود را تکریم نمی‌کنید و پس از جهانیان هم این توقع را نداشته باشید، شما یک تالار رودکی در تهران داشتید و نام آن را تغییر دادید.

گلاب زاده اظهار کرد: در این مکالمه من به فکر فرو رفتم و خجل شدم، همه آنها که دل در دل فرهنگ ایران بزرگ دارند باید بدانند، همه گفته ها و کرده های ما رصد می شود و قدر داشته‌هایمان را باید بدانیم و قدرشناس این بزرگان باشیم.