سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- رویا فاضلی مهربانی، پژوهشگر ادبی: پروین، شاعر پرآوازه ادب فارسی، شاعری که یکتا دختر و دردانه پدر بود و با حمایت‌های همین پدر تبدیل به دردانه شعر و ادب فارسی گشت. همان اختری که خوشه‌های کلام دلنشین‌اش چرخ شعر و ادب را رخشنده ساخت. «اینکه خاک سیهش بالین است/ اختر چرخ ادب پروین است». خالق «مست و هشیار» در زمستان سالی به دنیا آمد که چندی پیش از او شاعر نام‌آور دیگر یعنی شهریار ایران زمین چشم به جهان گشوده بود و چه مبارک زمستانی بود این زمستان و چه حسن اتفاقی که هر دوی این شاعران از دیار آذربایجان بوده‌اند.

اگر در اوان کودکی تصور اینکه روزی محمدحسین بهجت تبریزی تبدیل به شاعری بزرگ و سرشناس خواهد شد، دور و سخت به نظر می‌رسید، این تصور در مورد پروین تقریبا غیر ممکن بود چراکه جامعه مردسالار آن روزگار مجالی برای این تصورات باقی نمی‌گذاشت.

همان طور که قبل از پروین نیز هر چند زنان دیگری، پا بر این عرصه گذاشته بودند، اما نتواسته بودند آن گونه که باید موفقیت چندانی در این زمینه به دست آورند. اما این خیال غیرممکن در مورد پروین ممکن شد و این تصور دور از ذهن به واقعیت تبدیل گشت و در کمال ناباوری پروین، شاعر بزرگ زن روزگار خود شد.

با کمی تأمل در زندگی و احوالات پروین می‌توان عواملی را که از پروین، پروین ساخت، شناخت. یک عامل مهم را باید در رفتار پدر پروین نسبت به او دانست. ارزش و احترامی که پدر نسبت به دختر داشت و تشویق‌ها و حمایت‌های بی‌دریغش از او عامل اولیه و اصلی موفقیت پروین بود. چراکه شرط دیگرباوری در خودباوری است و این پدر بود که بذر خودباوری را در وجود دخترش کاشت.

اما عامل بعدی کسی بود که این بذر را پرورش داد و به درختی پربار تبدیل کرد و او کسی نبود جز خود پروین. استعداد و ذوق شاعری پروین به همراه تلاش‌های او در این زمینه باعث دستیابی او به این درجه از شهرت و محبوبیت گشت. این سنت‌شکنی پروین مدیون قدرت کلام اوست؛ قدرتی که در مصاف با تفکر مردسالاری آن روزگار پیروز میدان گشت.

شاید آنچه بیش از همه منجر به شهرت اشعار او گشت، جرأت و شجاعتی بود که وی در اشعارش در مقابل نابسامانی‌های اخلاقی و اجتماعی جامعه از خود نشان داد؛ حتی می‌توان گفت این شهامت و شجاعت در نقدهای او فراتر از شجاعت مردانه مردان شاعر روزگار وی بود. در حقیقت پروین نه با احساسات زنانه خود، بلکه با نگاه نقادانه به دور از احساسات جنس خود، شعر می‌سرود که حاصل آن کلام قدرتمند و پرهیبتی بود که بر صفحه اذهان عام و خاص حک می‌شد. بنابراین نمی‌شد که این کلام را نادیده گرفت حتی با وجود اینکه خالق آن یک زن بود.

نگاه پروین به جامعه و انعکاس آن در اشعار وی، باعث دگرگونی نگاه جامعه به جایگاه و مقام زن شد. اینکه زن نیز می‌تواند هم‌پایه مردان و حتی فراتر از آنان در زمینه‌های مختلف و به‌خصوص در زمینه شعر و ادب به جایگاه والایی دست پیدا کند. در واقع این نگاه تازه، بستری را برای حضور و ظهور زنان شاعر دیگر در سال‌های بعد فراهم کرد؛ تا جایی که شاعری چون فروغ فرخزاد، زن را موضوع اصلی شعر خود قرار می‌دهد و از احساسات و عواطف نوع خود سخن می‌گوید و موجودیت زن را بیش از پیش مورد توجه قرار می‌دهد.