راضیه بابایی، از اعضای انجمن بانوی فرهنگ، یادداشتی را درباره کتاب «صور سکوت» به قلم محمدقائم خانی نوشته و در اختیار ایبنا قرار داده است.
خاندانی یهودی در انتظار ظهور موعود هستند؛ موعودی که نشانههای آن در کتابی بی تحریف در دست بزرگ خاندان ،ابراهیم، است. رسالت رمان صور سکوت همراهی با ابراهیم و پسرش حام در این جستوجو است. در نهایت آخرین حلقه این زنجیر راحیل نوه ابراهیم است که گمشده خاندان خود را پس از فراز و نشیبهای بسیار مییابد. او به پیامبر خاتم ایمان میآورد.
دراین میان جماعتی که به عمد و با علم تصمیم گرفتند حق را بپوشانند و سپرِ بهانههای بنیاسراییلی به دست بگیرنند در برابر تلاش خانواده ابراهیم مقابله میکنند. آنها تا میتوانند خود را به ندیدن و نشنیدن میزنند و یکسره انکار میکنند.
کتاب از پشتوانه غنی تحقیقی برخوردار است؛ به نحوی که آداب و رسوم، مراسم مذهبی و جشنهای یهودیان بهخوبی در آن ترسیم شده است. به پوشش شخصیتها و معماری مکانهای آن زمان توجه شده و نوع خوراک و وسایل حمل و نقل، اتمسفر خاصی برای داستان آفریده است.
همچنین جغرافیای محلی ایران، نام شهرها، مناطق و اقوام ایرانی در دوران ساسانیان و در سالهای نزدیک ظهور پیامبر بر پایه جستوجو معرفی شده است. به گونهای که مخاطب در صورت بررسی میتواند نامها و موقعیت واقعی آنها را در زمان داستان بیابد. ابزارآلات خانه، سبک زندگی، گیاهان و طبیعت آن اقلیم به خوبی در داستان انعکاس یافته است و جزو نقاط قوت کتاب به شمار میرود. رفته رفته و با کم شدن مواجه با لغات تازه، فهم داستان در نیمه دوم کتاب سادهتر میشود.
زبان داستان بینظیر و یکدست است و ساختار درستی دارد که این امر نشان از تسلط نویسنده به زبان کهن پارسی دارد و تلاشهای وی را در زمینه یافتن عبارات و اصطلاحات امروزی نشان میدهد به نحوی که الگوی مناسبی برای یادگیری و چگونگی نگارش کهننویسی است.
از دیگر نقاط قوت کتاب میتوان به گرافیک و طراحی جلد خلاقانه کتاب اشاره کرد. جلد اصلی کتاب طرحی اسلیمی است که وقتی پوشش مات سفید روی آن قرار میگیرد و بخشی از آن به صورت تصویر یک روحانی یهودی خود را نشان میدهد که ترکیبی زیبا و هماهنگ با محتوای کتاب میسازد. نام کتاب نیز به صورت یک مهر طلایی روی طرح مات سفید نقش بسته است.
در 50 صفحه انتهای کتاب ریتم داستان و سرعت کنش شخصیتها بسیار جذاب است به نحوی که برای کشف پایان داستان مخاطب نمیتواند کتاب را زمین بگذارد.
در صفحات ابتدایی چند کلمه پرکاربرد در زیرنویس معرفی شده است. از جمله می توان به سرزمین سوزیانا (خوزستان کنونی) و تَنَخ( کتاب مقدس یهودیان) اشاره کرد. یافتن معانی سایر اصطلاحات به عهده خواننده گذاشته شده است. ولی برای مخاطب ناآشنا که برای بار اول است با این نامها، عبارات و اصظلاحات روبهرو میشود لازم است زیرنویس و یا کدهایی برای معرفی وجود داشته باشد تا نیاز به ارجاع بیرون از کتاب نداشته باشیم. این ایراد در نیمه اول کتاب مشهود است به نحوی که تمرکز خواننده را از بین میبرد و ذهن او را درگیر یافتن معانی عبارات و اصطلاحات میکند.
همچنین داستان در ابتدا، به جای ایجاد جذابیت و همراه نمودن خواننده، به سختترین کشمکشهای درونی ابراهیم پرداخته است. با خواننده با نشانههایی روبهروست که اگر صبور باشد، در ادامه متوجه نقش آنها در داستان خواهد شد. گویی نویسنده میخواهد با ایجاد فضای مهآلود در داستان و ایجاد رازآلودگی مخاطب را به دنبال خود بکشد که این حربه نتیجه عکس داده و سبب خستگی مخاطب شده است. داستان اصلی در مورد شخصیت راحیل و گرویدن او به اسلام است که بسیار دیر شروع شده و بعد از خواندن نیمی از کتاب به آن خواهیم رسید.
علاوه بر این در اوایل کتاب شخصیتهایی با یک نام وارد داستان شدهاند که بر سختخوانی داستان میافزاید. بعضی از آنها قبل از نیمه داستان از دور نقشآفرینی خارج میشوند که لزوم حذف کلی آنها در پیرنگ را نشان میدهد.
تعدد صحنهها نیز دریافت کامل از کتاب را مشکل کرده است. این تعدد صحنهها و تصاویر سبب میشود صحنههای کلیدی داستان و هسته مرکزی آن که به واسطه تصویرسازی دقیق و تمرکز ویژه شناخته میشود، گم شود. خواننده دچار آشفتگی میشود و خط اصلی داستان را پیدا نمیکند. مخاطب تا مدتی به دنبال سرنوشت ابراهیم است بعد حام را شخصیت اصلی میپندارد و سپس به راحیل میرسد. همچنین انتظار دارد نویسنده از نظرگاه دانای کل به او اعتماد کند و از پنهانکاری دست بردارد و سوالی نباشد که تا پایان داستان پاسخی بر آن نیابد.
نویسنده در قرادادی ضمنی با تک ستاره صحنهها و با علامتی دیگر سفر در زمان را نشان میدهد اما با همه این تمهیدات به دلیل ناشناخته بودن این قراردادها در اوایل کار نیاز به بازگشت و دوبارهخوانی متن است.
در بخشهایی که شخصیت راحیل دچار تحول و تغییرات درونی میشود، رفتوآمدهای زیاد بین شخصیتها، تکیه به ابزار گفتوگویی درونی شخصیت و درگیری عاطفی شدید او با خودش و کاهش تصویرسازی سبب اطناب و خستگی مخاطب میشود. اگر نویسنده در نگارش داستان تلاش میکرد به سمت سادگی، کوتاهی و شفاهیت برود، درک داستان برای مخاطبان در هر سطح و معلومات سادهتر میشد.
با توجه به نقاط ضعف و قوت داستان صور سکوت به دلیل محتوای غنی و تحقیق عمیق نویسنده پیرامون موضوع موعود در دین یهود خواندن کتاب توصیه میشود.
نظر شما