سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): کتاب «فرمانداران بیرجند»تاریخی سیاسی از بیرجند یکصد ساله اخیر است. محمود فاضلی بیرجندی در دیباچه کتاب تاریخچه نوینی از پیدایش بیرجند آورده­‌ است که حاصل مدت­‌ها مطالعه و گفت­‌وگو با آگاهان است. این تاریخچه نگاه تازه­‌ای به بیرجند و انگیزه­‌های پیدایش و گسترش «شهر» از روزگار ناصری تا به اکنون است. بیرجند تا پیش از آن در منابعی که برجای مانده به نام «قصبه» ثبت است.

محمود فاضلی بیرجندی در نشست رونمایی کتاب «فرمانداران بیرجند» که در موسسه فرهنگی خوارزمی برگزار شد، گفت: فرمانداری بیرجند سال 1316 بنیادگذاری شده. از آن سال تا سال 1357 نوزده تن فرماندار و سرپرست فرمانداری بوده­‌اند. دو فرماندار نظامی هم بوده­‌اند که یکی سال 1327 و دومی سال 1357 مصدر کار شده است.

وی افزود:  در آن دوره یک تن از کردهای خوشنام و آزموده فرماندار بیرجند شده، عبدالله ایلخانی‌زاده، که نامش در هیچ کجا نیامده و این آگاهی را مدیون دوست عزیزم آقای محمد ایلخان­‌زاده هستم.

این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: آخرین فرماندار دوره پهلوی بیژن افراسیابی بود که اعدام شد و نگارنده آگاهی­‌های دست اول از اعدام او به دست آورده که برخی از آن در کتاب آورده شده است. 

فاضلی بیرجندی گفت: از سال 1357 تا 1400 بیست و نه فرماندار و سرپرست آمده­‌اند. سه تن از فرمانداران حاضر به گفت­‌وگو با نگارنده نشدند که نام ایشان در فهرست آورده نشد.

وی افزود: بلندترین دوره تصدی از آن محمدحسن شریف، سیاوش عجمی کاشانی و علی ناصری بوده که هر سه هفت سال یا اندکی کمتر از آن فرماندار بوده­‌اند.
 
این پژوهشگر تاریخ بیان کرد: فرمانداران دوره پیش از 1357 همه به جز دو تن از کارکنان وزارت کشور بودند. فرمانداران پس از 1357 کمتر وزارت کشوری بوده و از سازمان­‌های گوناگون به این جایگاه آمده­‌اند.
 
وی افرود: مطالعات، تاملات و دریافت­‌ها در باره شهر بیرجند نشان داده که این شهر بر پایه قشون بنیاد گذاشته شده و آن در دوره ناصرالدین شاه بوده است که میر علم خان سوم قصبه قدیم بیرجند را مقر قشون خویش کرد و زان پس شهر رو به گسترش نهاد. تا امروز هم آن بنیاد قشونی در زندگانی این شهر پابرجا مانده و هست.
 
فاضلی بیرجندی در پایان سخنانش گفت: در دوره هشتاد و چهار ساله که از بنیادگذاری فرمانداری بیرجند گذشته 51 تن فرماندار یا سرپرست فرمانداری بوده­‌اند.