هرمزگان- کتاب «بندرعباس؛ دروازه طبیعی تجاری جنوب شرقی ایران» اثر ویلم فلور به درایت احمد بازماندگان خمیری توسط انتشارات نسیم بادگیر ترجمه شد.
«فلور»، دروه افول این شهر را پس از تحولات اواخر دوره صفویه که با گسترش حملات اعراب عمان از دریا و بلوچها از خشکی و به دنبال آن شورش افغانها بود را بیشتر به استناد به گزارش بریتانیاییها به تصویر کشیده است. تاریخ آن دوران که تجارت و اقتصاد در بندرعباس به رکود گرائیده بود و بندرعباس صرفا به بندر نظامی و بندرماهیگیری تبدیل شده بود را غالبا با سیاهنمایی روایت میکند. با همه این تفاصیل، با توجه به کمبود منابع مکتوب متعدد و مستند، این کتاب یکی از بهترین کتابهایی است که در خصوص بندرعباس در دوره قاجار و اوایل پهلوی تألیف شده است که میتواند خواننده را با بخش مهمی از زندگی اجتماعی، سياسی و اقتصادی بندرعباس در این دوران آشنا سازد.
در پیش فصل این مجموعه پژوهشی، دو مقدمه نویسنده، در خصوص شهر نشینی در ایران، تاریخ بندرعباس طی قرون 16 ، 17 و 18 میلادی و یک مقدمه مترجم و همچنین نقشه سال ۱۹۱۷ میلادی شهر بندرعباس لحاظ شده است. نویسنده برای فهم بهتر، رابطه میان شهر بندر و مناطق پس کرانهایاش با تاکید بر نقش بندرعباس، پژوهشی درباره نقش برازجان در ارتباط با بوشهر، لزوم نوشتن تاریخ بندرعباس، ضرورت توسعه این شهر و همچنین گزارههای اشتباه درباره این بندر به عنوان دروازه اصلی ایران شرقی(یزد، کرمان و مشهد) به خلق این اثر اقدام کرده است.
در فصل اول، موقعیت مورفولوژی(ریخت شناسی)، ویژگیهای جمعیت ناحیه و شهر بندرعباس، محلههای شهر، پوشش، وابستگی مذهبی، نظام شغلی، همراه با تهیه آب، بهداشت، آموزش و پرورش، هزینهها و شرایط زندگی بررسی میشود. در فصل دوم تحولات و توسعه ی سیاسی شهر، مشتمل بر دوره حکومت عمانی ها، آغاز و چگونگی اجاره [بندرعباس] به [امامان] مسقط، شرایط قراردادی که تحت آن اجاره واگذار شد، فهم رابطه میان مسقط و ایران، ادعای مسقط نسبت به قشم، همکاری مسقط و فارس؛ اولین، دومین و سومین درگیری و برخورد با مسقط، مذاکرات و قراردادهای جدید و فسخ قرارداد با مسقط؛ بندرعباس زیر نظر دیوان سالاری دولت ایران: یک دهه ناامنی؛ بندرعباس، بندری از حکومت بنادر خلیج فارس می شود، سالهای پر آشوب: قدرت گرفتن ملی گراها، مشکل از مناطق داخلی کشور، سالهای جنگ و دولت به عنوان نیرویی جهت نوسازی به بحث گذاشته خواهد شد. به ویژه موضوع اینکه بندرعباس چگونه زیر نفوذ عمان قرار گرفت و قاجاریه چگونه در سال ۱۸۶۹ میلادی مصادف با ۱۲۴۸ خورشیدی کنترل ناحیه را به دست گرفت. همراه با آن موضوعاتی چون فراز و نشیب های شهر در دوره حکومت مشروطه و تمرکز گرایی پهلوی را نیز در بر خواهد گرفت.
در فصل سوم ماهیت تجارت بندرعباس و دلایل فراز و فرود آن بررسی میشود. در این فصل، امکانات، زیر ساخت ها، دسترسیها، نیروی انسانی، ظرفیتهای بومی، واردات و صادرات با رسم جدول، نوع و میزان کالا و کشورهای طرف مبادله و قرارداد، توسعه تجارت، بانکها و کشتیرانی با جزئیات مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم، موسسات دولت مرکزی که در بندرعباس بودند از جمله ادارات جدیدی که در قرن بیستم به وجود آمدند از جمله گمرکات، قاچاق اسلحه، کارگزار، اداره مالیه، شهرداری، نظام قضایی، نظمیه، ارتش، ژاندارمری، تلگراف، پست، نمایندگی کشورهای خارجی در بندرعباس، تجارت برده و... مورد کنکاش قرار می گیرد.
در فصل پنجم به تاریخ میناب از سال ۱۵۰۰ میلادی برابر با سال ۸۷۹ خورشیدی تا ابتدای قرن بیستم پرداخته شده است.
نویسنده این اثر، ویلم فلور- جهانگرد، پژوهشگر و ایران شناس هلندی است. وی (زادهٔ ۱۹۴۲) کارشناس انرژی و پژوهندهٔ تاریخ است و زبانهای فارسی و عربی را آموخت. فلور بیش از ۲۶۰ مقاله و کتاب در زمینهٔ تاریخ اجتماعی ـ اقتصادی ایران و خلیج فارس نوشتهاست.
احمد بازماندگان خمیری در سال ۱۳۵۴ در مهمترین شهر تالابی ایران- بندرخَمیر یکی از زیباترین شهرهای ساحلی هرمزگان در جنوب ایران در فاصله ۹۵ کیلومتری جنوب غربی بندرعباس دیده به جهان گشود. وی محقق، مدرس، مترجم و عضو هئیت علمی دانشگاه پیام نور مرکز بین الملل قشم است.
«بندرعباس» دروازه طبیعی تجاری جنوب شرقی ایران، به قلم روان احمد بازماندگان خمیری با ویراستاری علمی و فنی دکتر جلیل مرداسنگی، ویراستاری ادبی محمدنور قائد زاده خمیری، به همت انتشارات نسیم بادگیر با شمارگان پانصد نسخه، در ۴۹۶ صفحه به بهای 200 هزار تومان ، برای نخستین بار در بهار سال ۱۴۰۱، چاپ شده است.
نظر شما