به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست رونمایی از کتاب «توسعه» با موضوع تجربه توسعه و جایگاه کشورهای جهان در شاخص توسعه پویش با حضور اندیشمندان این حوزه شامگاه گذشته در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

مرتضی درخشان به عنوان اولین سخنران بیان کرد: برای سومین سال متوالی است که سعی کردیم نمایشی هرچند محدود از واقعیت آماده کنیم. امسال سومین سالی است که کتاب توسعه را منتشر می‌کنیم. سال 99 اولین مجله به عنوان گزارش مقدماتی ارائه شد که کسری‌هایی از روش تحقیق و حجم داده‌ها و شاخص‌های پوشش داده شده، ملاحظه شد. بسیاری از اندیشمندان نقدهایی را طرح کردند که سعی کردیم اصلاحاتی را انجام دهیم. امسال کتاب یکم توسعه را رونمایی می‌کنیم.
 
وی ادامه داد: اولین نکته که از کتاب توسعه دریافت می‌کنیم نمایش واقعیت است. در تدوین برنامه‌های راهبردی، اصلی‌ترین گام، تبیین مسئله موجود و وضعیت موجود است. اگر شناخت درستی از وضع موجود نداشته باشیم نمی‌توانیم گام‌های پیش رو را ترسیم کنیم.
 
درخشان به نرخ رشد اشاره کرد و گفت: در 40 سال گذشته میانگین نرخ رشد 2.8 بوده و در 20 سال 1.8 بوده و در 10 سال گذشته صفر بوده است. اما در برنامه هفتم توسعه نرخ رشد، 8 درصد هدف‌گذاری شده است. چطور می‌شود با این فاصله واقعیت را نادیده بگیریم؟
 
وی اشاره کرد: اگر بخواهیم به سمت توسعه حرکت کنیم چه برنامه‌هایی را باید مد نظر قرار دهیم؟ ما به کجا می‌خواهیم برویم؟ مسیر جایگزین چه هست؟ ما به حلقه‌هایی از واقعیت مانند حلقه نظری نیاز داریم. بدون آن نمی‌توانیم اجماعی در میان نخبگان ایجاد کنیم.
 
درخشان اضافه کرد: حلقه دیگر، بحث‌های کمی و شاخص‌های توسعه است. تاریخ عقاید و وقایع توسعه باید مورد بررسی قرار بگیرد. مدیریت دانش و اطلاعات توسعه، همگی بخشی از حلقه‌هایی هستند که باید تکمیل شوند تا بتوانیم برنامه‌ریزی کنیم. کتاب توسعه، یکی از حلقه‌هایی است که دانش توسعه نیاز دارد. این کتاب، شهودی از واقعیت به ما می‌دهد. هر سال در کتاب، یک استان مورد پژوهش قرار می‌گیرد و در این کتاب کرمانشاه و پرو انتخاب شده‌اند.
 
آرش رئیسی‌نژاد متخصص حوزه ژئوپلتیک و نویسنده کتاب «ایران و راه ابریشم نوین» دیگر سخنران این نشست بود. وی بیان کرد: قبل از ستایش کار نویسندگان کتاب توسعه، اشاره می‌کنم که شاید بهتر بود قیاس ایران با کشورهای منطقه غرب آسیا پررنگ تر می‌شد. یکی از بزرگترین ایرادات موجود ما، قیاس ایران با کشورهای منطقه است.
 
وی ادامه داد: دومین نکته که در فحوای این کتاب است چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم دورافتادگی و انزوای کشور از روندهای اقتصادی و سیاسی کلان جهان هست. اگر مسائل تهدید زا را کنار بگذاریم ایران در روندهای کلان ژئوپلتیک و ژئواکونومیک غایب است. یکی از دلایلش فقدان درک از روح زمانه است. متاسفانه ما هیچ نقشی در این حوزه نداشتیم.
 
رئیسی‌نژاد بیان کرد: سیاست‌گذار ایرانی فاقد دانش برای درک درهم‌تنیدگی اوضاع است. نه می‌تواند پیش‌بینی کند و نه می‌تواند تغییر دهد. مسئله بعد اتصال است که اهمیت شبکه را یادآوری می‌کند که می‌تواند در حوزه‌های مختلفی باشد.
 
وی به اینکه نتوانسته‌ایم مفهوم شبکه را درست درک کنیم اشاره کرد و به تجربه ارتباط با چین در حوزه علوم پرداخت. رئیسی‌نژاد گفت: مهم‌ترین نهاد مسئول علم و دانش و تکنولوژی در چین آکادمی علوم چین است که همکاری‌های ما با آن‌ها کم شده است چون شناختی وجود ندارد. ما مفهوم شبکه را نفهمیده‌ایم. هنر این است که ما خودمان را در یک شبکه قرار بدهیم.
 
وی ادامه داد: ایران از وضعیت هشدار دارد به سمت وضعیت اخطار می‌رسد. همه این‌ها باعث شده است که کشور در آستانه فرسایش قرار بگیرد. این آستانه فرسایش لطمات زیادی را می‌تواند به توسعه وارد کند.
 
تولید ادبیات در حوزه توسعه

هما داوودی رییس سابق کانون وکلای استان البرز دیگر سخنران این نشست بود. وی بیان کرد: در صد سال تاریخ وکالت، اینکه یک بانو به عنوان رییس کانون وکلا انتخاب می‌شود را باید مرتبط با نگرش آقایان نیز دانست. امیدوارم این نگرش همواره وجود داشته باشد و میان آقایان تقویت شود. هرچند خانم ها نیز باید مطالبه‌گری داشته باشند.
 
داوودی بیان کرد: من از کسانی که در تدوین این کتاب و مباحث توسعه نقش داشته‌اند تشکر می‌کنم. بخشی از کتاب را به صورت دقیق مطالعه کردم و واقعا لذت بردم.
 
وی با اشاره به اینکه سال‌هاست مشغول یادداشت‌برداری از ایده‌هایش بوده، بیان کرد: در ایده‌هایی که در این سال‌ها در ذهن داشته‌ام بیشتر خواسته‌ام مباحث توسعه را با مباحث توسعه حقوقی و توسعه کانون‌های وکلا تلفیق کنم. یادداشت‌هایی نیز از سال 1392 به بعد دارم. نهایتا منجر به تدوین سند توسعه حقوقی در دولت قبل شد. البته هنوز با آن سندی که باید باشد، فاصله دارد. با اینحال این دست کارها به تولید ادبیات در حوزه توسعه کمک می‌کند.
 
داوودی بیان کرد: شاید ما در مسیر توسعه هنوز در گام تولید ادبیات هستیم نه در مسیر خود توسعه. در کل فکر می‌کنم از همین جهت تولید ادبیات، کارهایی که منتشر می‌شوند ارزش فراوانی دارند.
 
ابوالفضل دلاوری دانشیار علوم سیاسی دیگر سخنران این نشست بود. وی با عنوان «دولت، سیاست تنازعی و توسعه در ایران معاصر» سخنانی را بیان کرد. دلاوری گفت: نگاه به توسعه در طول تاریخ ایران چه در ادبیات و چه در عمل عمدتا با اقتصاد درآمیخته است و عرصه‌های دیگر یا اصولا مطرح نبوده‌اند. شاید هم حضوری نداشتند در عرصه‌های عمومی و شاید هم خیلی حاشیه ای بوده‌اند.
 
دلاوری گفت: اگر نگوییم غفلت؛ می‌خواهم به یک ابهام در تاریخ توسعه ایران اشاره کنم. وقتی می‌گویم تاریخ توسعه، هم ذهنیت توسعه است و تولید ادبیات و دانش توسعه و هم تجربه عملی توسعه. برخلاف خانم دکتر داوودی که گفتند ما فقط ادبیات تولید می‌کنیم، من فکر می‌کنم توسعه در ایران 200 سال سابقه دارد. ما فرآیندهای توسعه داشته‌ایم. با تعریفی که بنده از توسعه دارم، در طول این 200 سال ما سه ویژگی را مشاهده می‌کنیم؛ گسستگی، گسیختگی و واگشت. ما گسست‌های تاریخی متعددی داریم که دلایل روشنی دارد.
 
دلاوری گفت: نگاه‌های سیستمی به  اقتصاد و سیاست و فرهنگ و جامعه و زندگی اجتماعی به عنوان عرصه‌های مختلف توسعه فاقد یک ارتباط معنادار در فرآیند توسعه بوده‌اند. گسیختگی به این معناست. نوعی گسیختگی در عرصه‌ها، در مناطق و حتی در بخش‌ها وجود دارد.
 
وی افزود: ما در 200 سال سابقه توسعه روندهایی واگشتی داشته‌ایم. مثلا از زمانی که عباس میرزا تیرش به سنگ می خورد و فرآیند دولت‌سازی اش متوقف می‌شود، برمی‌گردیم به الگوهای مالی و اداری ماقبل عباس میرزایی. در دوره‌های سلطنت دیگری نیز همین اتفاق‌ها تکرار می‌شوند. متاسفانه انقلاب ما یک انقلاب ضد توسعه بود. اگر توسعه را به نوعی پیوند بدهیم به مسئله مدرنیته و مدرنیزاسیون، این ابتدا بیان نشد اما امروز به صورت عریان بیان می‌شود. به خصوص توسط حامیان تئوریک وضع موجود. اینطور بود که انگار ما باید دم و دستگاه‌های تمدن مدرن را کنار می‌گذاشتیم.
 
دلاوری ادامه داد: تنها عرصه‌ای که در آن به نسبت حوزه‌های دیگر، شاخص‌های ما کمی آبرومندانه‌تر است شاخص اجتماعی است. اگر تحولی در عرصه اجتماعی وجود دارد چیزی نیست جز پویش درونی خود جامعه نه تلاش‌های متولیان. این خود جامعه ماست که پتانسیل و ظرفیت‌هایی به لحاظ تاریخی و فرهنگی دارد.

در این نشست علاوه بر رونمایی از کتاب، از محمد ستاری‌فر به پاس تلاش‌های فراوانش تقدیر به عمل آمد.