سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): انتشاراتی‌ها این روزها با چالش‌هایی روبرو هستند. از یک سو و افزایش هزینه تولید کتاب و از سویی دیگر کاهش چشم‌گیر تقاضا نشر کتاب را بیش از هر زمان دیگری دشوار کرده است.

انتشارات این روزها در تأمین هزینه‌های خودشان مشکل دارند، در نتیجه به لحاظ اقتصادی دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند. دولت‌ها در سال‌های اخیر برای حل مشکلات ناشران سیاست تزریق مالی از طریق تسهیلات بانکی را در پیش گرفته‌اند، که به عقیده کارشناسان مشکلاتشان را به‌صورت کامل برطرف نکرده است.

تسهیلات همه چیز نیست 
یک صاحب‌نظر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران گفت: اقتصاد نشر مانند هر اقتصاد تولید محور دیگری دو روی سکه دارد که تولید، فقط یک روی آن است.

امیر رضا میرقاسمی ادامه داد: تسهیلات بانکی فقط می‌تواند در زمینه تولید به یک مجموعه انتشارات کمک کند اما تا این مجموعه نتواند فروش خوبی داشته باشند تسهیلات بانکی فایده‌ای نخواهد داشت.

وی افزود: به عبارت دیگر تسهیلات بانکی در بهترین حالت می‌تواند به یک انتشارات کمک کند تا تولید خود را به لحاظ کیفی و کمی توسعه بخشد اما مشکل نشر مانند دیگر بخش‌های تولیدی در «فروش و عرضه» است.
 

فروش رکن مهمتر از تولید

این کارشناس اقتصادی درباره اهمیت فروش در بازار امروز نشر و شباهت‌های آن با دیگر بخش‌های تولیدی، گفت: شما نمی‌توانید بدون فروش مناسب یک مجموعه تولیدی را مدیریت کنید چرا که هزینه‌های شما باید از طریق فروش و سود بازگردد.

میرقاسمی با بیان اینکه مجموعه‌های انتشاراتی امروز با کمبود متقاضی برای خرید روبرو هستند در نتیجه نمی توانند تراز مالی مناسبی را داشته باشند، افزود: ناترازی مالی مشکلی است که بسیاری انتشارات ما با آن روبرو هستند. 
وی بیان کرد: این موضوع سبب شده تا تسهیلات بانکی خودش به یک مشکل برای انتشارات تبدیل شود به عبارت دیگر تسهیلات بانکی انتشارات مشکل دار را به انتشارات مشکل دار بدهکار تبدیل می کند.

موانع تولید در حوزه نشر

یک فعال بازار نشر نیز در این رابطه گفت: انتشارات روز به روز با مشکلات عدیده اقتصادی بیشتری روبرو می‌شود.

 الهه طبسی با اشاره به موانع تولید در بخش انتشارات نیز گفت: بسیاری از انتشاراتی‌ها هستند که حتی هزینه‌های جاری، دفتر، نیروی انسانی و نشر کتاب‌های خود را نیز نمی‌توانند تأمین کنند به خصوص این موضوع در استان ها بیشتر است.

وی افزود: این انتشارات در نتیجه مشکلات اقتصادی، یا با تعدیل نیرو یا با تعدیل تیراژ کتاب‌ها و یا با پدیده‌هایی مانند نشرهای تبلیغی روبرو شده‌اند در این شرایط تسهیلات بانکی می‌تواند بخشی از مشکل تأمین هزینه‌ها را کاهش دهد اما به تنهایی کارساز نیست.

بسته‌های حمایتی 

این صاحب‌نظر مسائل نشر بیان کرد: دولت باید بسته حمایتی و ترکیبی را در مقابل انتشارات قرار بدهد چرا که تسهیلات زمانی می تواند فایده داشته باشد که شما بازار فروش مناسبی نیز داشته باشید.

طبسی گفت: برای مثال دولت می‌تواند یک بسته ترکیبی شامل یارانه کاغذ، تسهیلات بانکی، امکان برگزاری دوره‌ای نمایشگاه‌های کتاب، اعطای غرفه‌های رایگان به انتشارات با همراهی شهرداری‌ها در سطح شهرها در نظر گرفتن سهمیه برای انتشارات در چاپخانه‌های دولتی و ... به صنعت نشر کشور کمک کند.

بازار فروش کتاب

یک کتابفروش نیز در گفتگو با خبرنگار ایبنا ضمن اشاره به کاهش تقاضای خرید کتاب نیز گفت: به وضوح مشتریان ما نسبت به یک دهه اخیر کاهش پیدا کرده است.

حسین رضوانی با بیان اینکه زمانی از کتاب‌های انتشارات مختلف برای ما محصولاتی می‌آمد تا بتوانیم آن را بفروشیم اما مدت‌ها است که دیگر انتشارات محدود به چند نشر خاص شده است، بیان کرد: تیراژ کتاب‌ها بسیر کاهش پیدا کرده است.
 

هزینه بالای انتشار 

این کتابفروش ادامه داد: یکی از مهمترین دلایل کاهش فروش کتاب هزینه انتشار بالای آن است هرچند اگر در قیاس با دیگر محصولات مثلاً گوشت بخواهیم قیمت کتاب را در پنج سال اخیر مقایسه کنیم خواهیم دید که کتاب رشد فراوانی به لحاظ قیمتی نداشته است.

رضوانی با بیان اینکه کتاب‌های زیر ۱۰۰ هزار تومان کمتر در فروشگاه‌ها پیدا می‌شود، تأکید کرد: همین میزان هم هزینه‌های سنگین برای خانواده‌ها به شمار می‌آید.

وی افزود: موضوع دیگر این است که امروز اولویت‌های خانواده‌ها تغییر پیدا کرده و کتاب شاید در ۲۰ اولویت اول هم به نسبت خوراک پوشاک، حمل و نقل، مسکن، تحصیل و درمان و غیره نباشد و این متاسفانه تاثیر منفی خود را بر جای گذاشته است.

مشکل بازار نشر 

در نهایت باید گفت مشکلات انتشارات در صورتی می‌تواند حل شود که به آن نگاه چند بعدی داشته باشیم طی دو دهه اخیر دولت‌ها در قبال تولید در همه مقاطع تنها یک سیاست واحد و آن هم تزریق مالی از طریق تسهیلات بانکی را در دستور کار خود قرار دادند.

از یک سو می‌توان با بسته‌های حمایتی به کمک انتشارات آمد تا حداقل قیمت کتاب از این بیشتر نشود و از سوی دیگر باید شرایطی را فراهم کرد تا تقاضا برای خرید کتاب تقویت شود چرا که وقتی کتاب از یک انتشاراتی به خوبی خریداری شود چرخه و تراز مالی در آن انتشارات به درستی برقرار می شود.

زمانی که مشتری مناسب برای یک انتشارات پیدا شود ناخودآگاه هزینه‌های آن هم تأمین می‌شود، حال باید دید دولت سیزدهم در ادامه طول عمر خود چه سیاستی را در قبال حمایت از اقتصاد نشر اتخاذ می‌کند.