به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)نشست «سبک زندگی و جمعیت» با حضور فاطمه کلانی و حسین مروتی، از پژوهشگران حوزه خانواده و جمعیت  در تاریخ 23 اردیبهشت در نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.

فاطمه طی سخنانی گفت: تا قبل از سال ۱۹۶۰ میلادی، جوامع غربی و آمریکایی مانند جوامع شرقی خانواده‌محور بودند. نرخ باروری در این جوامع ۴ فرزند بود. بنا به دلایل گوناگون مثل انقلاب صنعتی، مسائل فمینیستی و... نرخ باروری کاهش یافت اما در جوامع شرقی هم‌چنان مثل قبل فرزندآوری رواج داشت. این موضوع اسباب نگرانی جوامع غربی را فراهم کرد و آن‌ها دو راهکار را در پیش گرفتند: نخست تشویق جامعه خود به فرزندآوری و دیگری ترغیب جوامع شرقی به سمت شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر. بر اساس شواهد در پیشبرد راهکار دوم بسیار موفق بودند و مصادیق آن به‌خوبی در جوامع گوناگون نمایان است.

وی ادامه داد: سال ۱۳۶۵ با نرخ باروری (شش و نیم) ۶.۵ فرزند، در ایران انفجار جمعیتی رخ داد. سال ۱۳۶۸ سیاست کنترل جمعیت آغاز شد و قرار بود طی ۲۲ سال به نرخ باروری ۴ فرزند برسیم. این هدف بسیار زودتر از زمان موعد محقق شد و در عرض ۳ سال به این رقم رسیدیم اما سیاست کنترل جمعیت متوقف نشد و همچنان ادامه داشت. همین مسئله باعث شد ما نرخ جانشینی را هم رد کنیم؛ به گونه‌ای که نرخ باروری در حال حاضر (یک و شش‌دهم)۱.۶ است و جمعیت ایران در حال کاهش است.

وی با اشاره به اصطلاح تله جمعیتی گفت: هر کشوری وارد تله جمعیتی شود جمعیت آن کشور سالمند قطعی خواهد بود و صدها سال طول خواهد کشید تا از این بحران خارج شود. نرخ باروری در تله جمعیتی(یک و پنج‌دهم) ۱.۵ فرزند و کم‌تر از آن است. در حال حاضر جامعه ایران تنها یک‌دهم با تله جمعیتی فاصله دارد. هرچند برخی از استان‌ها مثل استان گیلان هم‌اکنون وارد تله جمعیتی شده‌اند و این مسئله بسیار دردناک و البته ترسناک است.

این پژوهشگر بیان کرد: صرفا دلایل اقتصادی موجب کاهش جمعیت نشده است؛ اگر اینگونه بود کشورهای ثروتمند جهان در حال حاضر با بحران جمعیت روبه‌رو نبودند. سبک فردی و موضوعات فرهنگی از ابعاد بسیار مهم مسئله جمعیت است. اصالت فرد مرکز تفکرات نسل امروز است.

کلانی درباره راهکارهای موجود توضیح داد و گفت: الگوی سوم زن به معنای مادری و همسری در کنار حضور اجتماعی است. این اصطلاح نخستین بار از سوی مقام معظم رهبری(مظله‌العالی) مطرح شد؛ به گمان من این بهترین راهکاری است که می‌توان برای این مشکل در پیش گرفت. بر اساس آیه قرآن زندگی انسان‌ها آمیخته با رنج است؛ اگر سختی فرزندآوری را متحمل نشویم قطعا سختی دیگری به سراغ ما خواهد آمد.

در ادامه، حسین مروتی درباره دلایل کاهش جمعیت توضیح داد: به اعتقاد برخی‌ها معضلات سبک زندگی از  دهه ۷۰ به بعد به دلیل برنامه‌های توسعه آغاز شد و بحران جمعیت شکل گرفت اما به گمان من در همان سال‌های ابتدایی تغییر سبک زندگی در این بحران نقش چندانی نداشت، چون سبک زندگی مولفه‌های گوناگونی دارد و صرفا به نرخ فرزندآوری محدود نمی شود.

وی افزود: عمده بحث کنترل جمعیت در ایران یک بحث سیاسی است نه بحث آماری و جمعیتی. از طرف دیگر همین فردگرایی و اصالت فرد از دل سیاست‌ها متولد شده است و ریشه سیاسی دارد. بحران جمعیتی که پیش روی ماست یک موضوع کاملا ملی است؛ هر کشوری با هر نوع حاکمیت و سیاستی اگر با این مسئله مواجه شود دچار مشکلات اساسی خواهد شد و نخواهد توانست در مسیر توسعه قدم بردارد. این ماجرا را فراموش نکنیم آسیب‌هایی که تک فرزندی به همراه دارد بسیار خطرناک و غیرقابل جبران است.

به گزارش ایبنا، نمایشگاه کتاب 1402 تا ۳۰ اردیبهشت‌ماه در مصلای امام خمینی‌(ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir ادامه دارد.