به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «هستی‌شناسی هنر مفهومی: مجموعه مقاله‌ها و گفتگوهایی با هنرمندان معاصر» به کوشش و ترجمه علیرضا امیرحاجبی از سوی نشر مان کتاب منتشر شد. این کتاب پس از مقدمه در هشت بخش تنظیم شده است. بخش یکم درباره ایدرینن پایپر، منطق مدرنیسم و درباره هنر مفهومی است. بخش دوم درباره دن گریم، آثار من برای صفحات مجله: تاریخ هنر مفهومی، اتحاد کارگران هنر و طرح ـ شعر نکاتی بیان شده است. بخش سوم درباره نشریه و گروه «هنرـ‌زبان»، انگل‌وارگی‌های ابدی یک زندگی فرهنگی رادیکال و مقدمه اولین شماره نشریه «هنرـ‌زبان» است.

بخش چهارم به درباره اَد راینهارت و طرحی برای یک کتاب می‌پردازد. بخش پنجم درباره جان کیج، دو صفحه و حرف درباره موسیقی و رقص است. در بخش ششم درباره رابرت اسمیت‌سون و محدودیت فرهنگی آمده است. بخش هفتم به درباره یان برن و دیالوگ می‌پردازد. در بخش هشتم درباره یان ویلسون و هنر مفهومی آمده است. پایان‌بخش کتاب نیز به گفتگوها پرداخته است. گفتگو با رابرت اسمیت‌سون، با سول له‌ویت و گفتگو با گروه «هنر‌ـ‌زبان» آمده است.

با ورود زبان به عرصه هنر توسط اولین هنرمندان مفهوم‌گرا، جامعه و منتقدان با شکلی جدید از اثر هنری مواجه شدند. این مواجهه به دلیل ناآشنایی با واکنش‌هایی همراه بود؛ اما به‌تدریج هنر تازه از راه‌ رسیده مفهومی مورد پذیرش قرار گرفت. زبان در شکلی بی‌پیرایه و ساده بر روی بوم‌ها، دیوارها و حتی کف گالری‌ها نقشی جدید را ایفا می‌کرد و اینگونه زبان رسانه‌ای برای انتقال ایده و زیبایی شد. گروه پیشروی «هنر‌ـ‌زبان» نخستین گام‌ها را در این‌باره برداشت و پس از آن بود که سایر هنرمندان، به‌ویژه گروهی از هنرمندان مینی‌مالیست آمریکا نیز به این جریان پیوستند. ایده‌ها مرکز هنر مفهومی قرار گرفتند و زبان نیز بستری برای بیان ایده‌ها شد. تحول در هنرهای مفهومی به همین جا ختم نشد و عناصر دیگری مانند فضا نیز در این حوزه نقش مهمی را بر عهده گرفتند. این تحولی گسترده در برابر هنر شئ‌واره بود و نیز تبدیل به نوعی مواجهه مستقیم با نهضت فرمالیسم و اکسپرسیونیسم انتزاعی آمریکایی شد.

در این کتاب تلاش بر آن بوده تا با جمع‌آوری و ترجمه مهم‌ترین متون در زمینه هنرهای مفهومی که توسط هنرمندان پیشگام این حوزه تألیف شده، ایستگاه جدیدی در بررسی و آشنایی با این شکل از هنر احداث شده و در پی آن برخی از کاستی‌های نظری در این زمینه را جبران کند.

ایدرینن مارگریت اسمیت پایپر (متولد 1948) از جمله هنرمندان نسل اول نهضت هنرهای مفهومی است. کتاب‌های فلسفی و هنر او در آمریکا به عنوان منابع معتبر دانشگاهی شناخته می‌شوند. او از جمله نخستین هنرمندانی است که با معرفی مقولاتی از قبیل جنسیت و نژاد، مجموعۀ جدیدی از مفاهیم را به فرهنگ واژگان هنر مفهومی افزود. در اولین بخش این کتاب دو مقاله از جمله بهترین نوشتارهای انتقادی او در زمینه هنر و سیاست آورده شده است.

دن گریم (متولد 1942) از جمله مهم‌ترین هنرمندان پیشرو مفهومی است که با تلاشی مؤثر توانست بسیاری از هنرمندان این حوزه را گرد هم آورده و با ارائه آثاری متنوع در گالری «جان دنی‌الز» نیویورک به شکلی رسمی هنر مفهومی را در آمریکا معرفی کند. در دومین بخش این کتاب مقالات او از دو منظر سلبی و ایجابی سعی کرده تا موقعیت هنرهای تجسمی و راهکارهای خود و سایر هنرمندان مینی‌مالیست و مفهومی را در مواجهه با چالش‌های پیش‌روی هنر معاصر تشریح کند.

گروه چهارنفره «هنر ـ زبان» متشکل از تری اتکین‌سون، دیوید بین‌برج، مایکل بالدوین و هارولد هورل همکاری‌های خود را برای نقد فرمالیسم رایج در دهه شصت میلادی به شکل رسمی از 1969 آغاز کردند و پس از آن هنرمندان دیگری نیز به آنها پیوستند. در بخش سوم طی دو مقاله و یک گفتگو می‌توان به شکلی گزیده ایده‌های زیبایی‌شناختی و فرهنگی و سیاسی گروه «هنر‌ـ‌زبان» را مشاهده کرد.

اَد راینهارت هنرمند نقاش و نظریه‌پرداز برجسته آمریکایی را می‌توان یکی از مهم‌ترین هنرمندانی دانست که با وجود نگرش‌های انتزاعی‌اش تأثیر فوق‌العاده‌ای بر هنر مینی‌مال و سپس هنر مفهومی گذاشت. در بخش چهارم کتاب نوشتاری از او آورده شده که به شکل طنزآمیز رئوس مطالبی را ارائه می‌دهد که باید در کتابی در زمینه هنر معاصر نوشته شود.

جان کیج هنرمند موسیقی‌دان و از بنیان‌گذاران نهضت «هنر اتفاقی» است که با الهام از فلسفه و هستی‌شناسی ذن‌ـ‌بودیسم به شکلی سراسربین به هنر می‌نگریست. در بخش پنجم کتاب متن شعرگونه‌ای از او آورده شده که نمونه‌ای است از آثاری که او در مؤسسه کانینگم خلق و به اجرا گذاشت.

رابرت اسمیت‌سون آثاری داشت که نه قابل فروش بود و نه قابل انتقال؛ معادن قدیمی و متروک، ساحل دریا، کوهپایه‌ها و هر جایی که شاید روزی انسانی از آن می‌توانست عبور کند، تبدیل به مکانی هنری برای او شده بود. در بخش ششم متنی از او آورده شده که یکی از مهم‌ترین نوشتارهایش در زمینه ارتباط بین گالری‌ها، طراحان نمایشگاه و منتقدان و هنرمندان است که روح زمانه ما را بازتاب می‌دهد.

یان برن از جمله هنرمندانی بود که کار خود را با نقاشی مینی‌مال آغاز کرد و در دهه هفتاد تمایلات مفهومی خود را در نمایشگاه‌ها و پروژه کتاب زیروکس به نمایش گذاشت. یادداشت‌ کوتاهی از او در بخش هفتم آورده شده که از جمله درخشان‌ترین متون مفهومی است که به شکل موجز و هنرمندانه‌ای ارتباط بین هنر، ایده و زبان را بازتعریف می‌کند.

از مهم‌ترین ایده‌های یان ویلسون در مواجهه با زبان، تأکید وی بر کنارگذاشتن محتوا از متن و سپس خلق زبان بی‌شکل است. در هشتمین بخش کتاب نوشتاری از او در زمینه هنر مفهومی آورده شده است. در آخرین بخش کتاب سه گفتگو با رابرت اسمیت‌سون، سول له‌ویت و گروه «هنر ـ زبان» آورده شده که به جنبه‌های مختلف هنر مفهومی می‌پردازند.

کتاب «هستی شناسی هنر مفهومی: مجموعه مقاله‌ها و گفتگوهایی با هنرمندان معاصر» به کوشش و ترجمه علیرضا امیرحاجبی در 192 صفحه، شمارگان 500 نسخه و قیمت 78 هزار تومان از سوی نشر «مان کتاب» منتشر شد.