به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمدقائم خانی، از نامزدان نهایی پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در آستانه برپایی مراسم اختتامیه جایزه جلال آل احمد در گفت‌وگو با تلویزیون اینترنتی کتاب با تاکید بر اینکه امروز متاسفانه داستان یک ابزار حرفه‌ای شده و بخش عمومی درباره مسائل آن دغدغه ندارد، عنوان کرد: حرف‌های تخصصی را یک گروه خاص بیان می‌کنند و در عرصه عمومی از خوب و بد داستان سخنی گفته نمی‌شود و تنها دغدغه اقتصاد و ایدئولوژی مطرح است.

خانی با بیان اینکه مفاهیم اساسی که با آن داستان‌کوتاه خوانده می‌شود، مغفول مانده، افزود: داستان‌کوتاه‌نویسی امروز یک کار حرفه‌ای شده در حالیکه یک بخش عمومی مهم دارد که به فردیت اهمیت می‌دهد. به ظاهر نویسنده در داستان‌کوتاه فرصت بیان کمی دارد و ناچار است تمام جهان داستان را در یک فضای کوتاه بیان کند؛ ولی فارغ از این وجه، مجالی برای ظهور فردیت انسان‌هاست.

نامزد نهایی بخش رمان پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد با بیان اینکه داستان‌های کوتاه یا موقعیت‌محور یا شخصیت محورند، گفت: در داستان کوتاه شخصیت‌محور، یک فرد شخصیت اصلی است که مرکز جهان روایت داستان را تشکیل می‌دهد. خواندن چنین داستانی به مخاطب القا می‌کند که هر انسان یک جهان است. در داستان‌کوتاه موقعیت‌محور نیز انسان‌های مختلف در یک موقعیت خاص قرار دارند که باز نشان می‌دهد انسان‌ها باید به تک‌تک حوادث زندگی خود توجه کنند.

وی همچنین توضیح داد: از دهه 90 به‌ویژه در نیمه دوم آن که داستان‌کوتاه کمتر منتشر شد به سمت فردیت‌زدایی نیز سوق پیدا کردیم و حوادث چهار ماه اخیر نیز نشان داده که ما با ابری از افراد به صورت استادیومی نه با فردیت طرف هستیم. فردیت حول آگاهی است ولی ما امروز به کپی اطلاعات روی آورده‌ایم.

خانی همچنین با بیان اینکه در فضای روایی موجود، جستارهای یکپارچه و داستان‌کوتاه متونی هستند که مخاطب را متوجه فردیت می‌کنند، گفت: فردیت بزرگ‌ترین دشمن رسانه‌های مجازی است که اجازه نمی‌دهد مخاطب مصرف شود.

وی افزود: داستان‌کوتاه تنها ارزش ادبی ندارد بلکه ساختار مقاومی در برابر ناآگاهی و توده‌ای شدن است. امروز ما مواجه با کپشن‌نویسی معطوف به بازار هستیم که هدف آن معامله است و متاسفانه شاهدیم افراد کپشن‌نویس به تدریج مطالب را به عنوان داستان به خورد جامعه می‌دهند.

خانی با تاکید بر اینکه به اعتقاد جلال آل‌احمد رسالت نویسنده آن است که کلمه را به امر نفروشد، گفت: شبکه‌های اجتماعی همه‌چیز را کالا می‌کنند که با اصل کلمه در تضاد است. نویسنده نباید به کالایی شدن کلمه تن دهد.

نویسنده «صور سکوت» همچنین با بیان اینکه در کشور زیرساخت خوانش داستان کوتاه نداریم، افزود: نویسندگان ما نیز دیگر فردیت ندارند و پشت ویترین پیچیده‌نویسی مانده‌اند. در فضای ترجمه نیز داستان‌های کوتاه ضعیف خوانده می‌شوند که باید مخاطب تلاش کند در برخورد با آثار ترجمه هوشیاری به خرج بدهد.