به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ سجاد معارفی کارگردان فیلم کوتاه «آقا مهدی زین‌الدین» برگزیده خانه کتاب در بخش اقتباس جشنواره فیلم کوتاه تهران در مورد فیلم کوتاهش گفت: شروع این کار و ایده این اثر توسط «مهدی رحمتی» رئیس بسیج صداو‌سیما کلید خورد. تفکر این بود که یکسری خرده روایت از سبک زندگی شهدا کار بشود و ما هم در ذهن داشتیم که در مورد شهید ابراهیم هادی اثری بسازیم. حتی پیگیری‌های ما تا این حد بود که سه داستانی که از این شهید تا به حال چاپ نشده را بدست آوردیم و می‌خواستیم فیلمنامه آن اثر را براساس همان کتاب‌ها بنویسیم. در جلسه‌ای که با رئیس بسیج صداو‌سیما داشتیم. تاکید بر این بود که درمورد شهید زین‌الدین اثری ساخته شود. ما به آقای رحمتی اعلام کردیم که درمورد شهید هادی تحقیق‌ صورت داده‌ایم و اساسا ظرفیت‌ها و داستان زندگی شهید زین‌الدین را نمی‌دانیم. 

معارفی همچنین عنوان کرد: تاکید بر این بود که شهید زین‌الدین شهید بزرگی در زمان جنگ بوده و خدمت‌ها زیادی انجام داده است اما هیچگاه به این شهید در مدیا صوت و تصویر پرداخته نشده است.

وی افزود: در جلسه با رحمتی بنا بر ساخت فیلم براساس زندگی شهید زین‌الدین شد و پس از آن چندین جلد کتاب در مورد زندگی ‌شهید زین‌الدین خریدم. کتاب تو که آن بالا نشسته‌ای، یادگاران، نیمه پنهان‌ماه، تنها زیر باران و چندین کتاب دیگر  از جمله این کتاب‌ها بود. وارد پروسه‌ تحقیق شدیم و منابع را کتاب‌ها و خانواده خود شهید قرار دادیم. 



کارگردان فیلم کوتاه شهید زین‌الدین تصریح کرد: بیان این موضوع نیز خالی از لطف نیست که مادر این شهید بزرگوار به ما تاکید کردند که ممکن است خود شهید نخواهد این اثر ساخته شود و شما به هر دلیل نتوانید اثر را به پایان برسانید.

وی افزود: البته که من به این سخن مادر شهید اعتقاد داشتم. کما اینکه هنوز هم در صدا‌وسیمای شهر قم سریال این شهید عزیز نوشته شده و آماده تولید است که به دلایل نامشخص تولید نمی‌شود و مشخص است که دستی غایب از نظر‌ها اجازه تولید نمی‌دهد و من معتقد هستم با توجه به حرف مادر این شهید، این عدم تولید یکی از دلایلش اجازه‌ای است که خود شهید برای تولید آن اثر هنوز صادر نکرده است.

معارفی عنوان کرد: خود ما هم وقتی وارد پروسه‌ تولید شدیم ابتدای امر یک وقفه 6 ماهه برای پروژه ایجاد شد که به لطف خدا، حضرت زهرا س و خود شهید که انگار اجازه تولید را صادر کردند موفق به تولید اثر شدیم و خداروشکر این اثر هم در تلویزیون به صورت اپیزدیک پخش شد و هم در جشنواره فیلم کوتاه تهران به صورت کامل اکران شد.

وی افزود: کلا در زمینه تولید فیلم کوتاه چیزی که دغدغه تمام فیلم‌سازان است؛ عبور از هفت ‌خوانی است که به ناحق سر را ه فیلمسازان کوتاه قرار می‌دهند. این سختی‌ها را می‌توان به مجوز، تهیه بودجه و ... تسری داد. شاید قابل توجه باشد که بگویم معمولا افراد دخیل در پروژه‌های فیلم کوتاه با عشق و علاقه خود به سینما وارد پروژه می‌شوند و گاها دستمزد هم دریافت نمی‌کنند یا یک سوم دستمزد خود را دریافت می‌کنند و به سختی پروژه‌های فیلم کوتاه ساخته می‌شوند و از طرفی هر سال هم مدیران قول مساعدت ویژه در این زمینه می‌دهند که البته تاکنون اتفاقی نیفتاده‌‌ است.

کارگردان فیلم کوتاه شهید زین‌الدین تصریح کرد: البته معدود مجموعه‌هایی هستند که همراه و همپای تولید فیلم کوتاه هستند و به تولید فیلم کوتاه می‌پردازند.

وی افزود: خیلی از دوستان فیلم‌ساز از یک کتاب به عنوان پی‌رنگ اصلی داستان استفاده می‌کنند. اما من در این پروژه یک مرحله اضافه کردم و آن این بود که از تعدادی از کتاب‌ها قصه را انتخاب کردیم و از برخی کتاب‌ها برای شخصیت پردازی و قهرمان‌سازی داستان استفاده‌ کردیم.
مثلا کتاب نیمه‌پنهان ماه که در رابطه با ارتباط شهید با همسر بزرگوارش است؛ با توجه به عدم دسترسی ما به شهید، کمک شایانی به شخصیت‌ پردازی شهید بزرگوار کرد. در واقع نوع رابطه‌ای که در این کتاب تعریف شده کمک شایانی به نوع شخصیت پردازی ما از این شهید کرد.



معارفی همچنین عنوان کرد: از طرفی عموما بسیاری از داستان‌ها در چند کتاب مشترک بود که ما قصه‌ها را انتخاب و پردازش می‌کردیم. نمونه این قصه‌های مشترک را هم در اپیزود دوم که مربوط به افسر عراقی هست می‌بینیم که در کتاب‌ها در دو بخش گوناگون بخش نفوذ شهید به سنگر عراقی‌ها و دستگیری آن افسر عراقی و مواجه با شهید به عنوان فرمانده و برخورد از روی عطوفت شهید با اسیر روایت شده است که در واقعیت ما پس از مراجعه به همرزمان شهید متوجه شدیم این دو داستان در حقیقت دنباله یکدیگر هستند و در فیلم دو داستان را دوباره به هم چسباندیم که بتوانیم روایت منسجم سینمایی داشته‌باشیم.

وی افزود: به دو علت تولید فیلم‌های دقاع مقدسی و قهرمان‌ محور در ایران دچار دشواری است. اولا بحث تولید اینگونه فیلم‌هاست که با دشواری‌ها و دردسر‌های خاص خود همراه است و این نیست که تمایل به تولید فیلم در مورد شهیدان وجود نداشته باشد؛ چراکه علاقه به شهید فارق از هر اندیشه‌ سیاسی یک موضوع همه‌گیر در میان مردم ماست ولی موانعی که بر سر راه تولید اینگونه فیلم‌هاست، موانع جدی و بزرگی است که فیلمساز جوان را گاها منصرف می‌کند.

کارگردان فیلم کوتاه آقا مهدی زین‌الدین همچنین عنوان کرد:‌ فقط در بحث شهرک دفاع مقدس و هزینه‌های فیلمسازی در آنجا فیلمساز با اعداد و ارقام قابل توجهی روبرو می‌شود که منصرف شدن از این سبک کار را می‌توان اقتضا این هزینه‌ها دید.

 وی افزود: درواقع تهیه‌کننده می‌سنجد که با هزینه‌مذکور می‌تواند چند فیلم دیگر بسازد پس سراغ ساختن انیگونه آثار نمی‌رود. پس علت اصلی موانع تولید و موانع مالی است که اجازه ساخت فیلم دفاع مقدسی به فیلم‌ساز نمی‌دهد و دیگر آنکه در بحث زندگی شهیدان، خانواده شهدا یا ارگا‌نها تماما اجازه ورود به فیلمنامه را می‌خواهند و دخل و تصرف در فیلمنامه‌ها دیده می‌شود. همین موضوعات باعث می‌شود فیلمساز از ساخت اینگونه فیلم‌ها‌ منصرف‌ ‌می‌شود.

معارفی تصریح کرد: در باب شکل نگرفتن ارتباط صحیح با نویسنده‌های آثار ادبی در زمینه‌های دفاع مقدس و زندگی‌نامه شهیدان باید گفت؛ متاسفانه معمولا آثار تولیدی اصطلاحا دقیقه نودی هستند و با عجله بسیار ساخته می‌شوند. بنابراین وقتی باقی نمی‌ماند برای ارتباط با نویسنده‌ها و تمرکز بر آثار ادبی شاخص تولید شده و از طرف دیگر نوع نگاهی که کارگردان به شخصیت دارد ازنوع نگاهی که نویسنده کتاب دارد معمولا متفاوت است.

گلستان جعفریان نویسنده و محقق زندگی‌نامه شهیدان دفاع مقدس در این نشست عنوان کرد: نزدیک 20 سال پیش بود که من با همسر شهید زین‌الدین و خانواده این شهید مصاحبه‌ای انجام دادم. 

وی افزود: برای من عنوان این فیلم که شهیدانه زیستن است بسیار سخن و حرف دارد و ترجیح می‌دم از این منظر به فیلم ورود کنم.

جعفریان تصریح کرد: زمانی که در روایت فتح به دنبال جمع آوری کتاب‌های نیمه پنهان ماه بودیم؛ نگاه من نیز مثل نگاه همسر این شهید بزرگوار پاسدارانه زیستن بود و در جایی از کتاب نیمه پنهان ماه مرتبط با شهید زین‌الدین هم اشاره می‌شود که همسر شهید در تفکرش این است که پاسدار‌ها مجسمه ایثار و نماد هرچه خوبی هستند و جز اطاعت از این عزیزان چیزی به ذهنمان خطور نمی‌کرد و این نگاه ناشی از دیدگاه ما به پاسدار‌ها که نماد پاکی و ایثار بودند؛ بود. من باتوجه به اینکه نزدیک به سه دهه هست که در ادبیات پایداری مشغول قلم زدن هستم؛ هنوز هم این نگاه را می‌بینم.



وی افزود: اما آنچه از شخصیت شهید مهدی زین‌الدین من را تحت تاثیر قرار ‌می‌دهد این وجه از شخصیت این شهید است که با نگاه به زندگی این شهید می‌توان دریافت که این شهید با شهدای بنام دفاع مقدس تفاوت شخصیتی داشته است. با شهید همت، شهیدان باکری و دیگر شهیدانی که زندگینامه‌هایشان کتاب شده‌ متفاوت است.

نویسنده و محقق زندگی‌نامه شهیدان دفاع مقدس تصریح کرد: در زمان انتشار کتاب شهید زین‌الدین به خاطر دارم که همکارانم در روایت فتح معتقد بودند شهید زین‌الدین شخصیت زمختی نسبت به سایر شهیدان دارد. حتی خاطرم هست که آن زمان من چون ماصحبه‌ها و تحقیق‌ها را انجام می‌دادم باید نویسنده فرد دیگری قرار می‌گرفت و در زمان خودش سه بار نویسنده کتاب عوض شد و نویسندگان محترم به پیچیدگی شخصیت شهید زین‌الدین اعتراف ‌می‌کردند که البته این نگاه خود همسر شهید نیز بود.

وی افزود: همسر شهید در گفت‌و‌گویی که با ایشان داشتم اذعان می‌کرد که طی دو سال زندگی که با این شهید داشته هیچ‌گاه به شناخت درستی از او نرسیده و حتی بعد از شهادتش نیز شخصیت پیچیده این شهید برای من ناشناخته ماند. همسر شهید می‌گفت:« مهدی زمینی نبود و همیشه می‌گفت من شهادت را به زور از خدا می‌خواهم.» 

جعفریان عنوان کرد: الان که بعد از سالها کتاب را دوباره ورق می‌زنم به این نتیجه می‌رسم که به معنی واقعی کلمه شهید مهدی زین‌الدین زندگی را برخودش حرام کرده بود. یعنی همه خوشی‌های زندگی از جمله ازدواج یا حتی پدر شدن را برای خود کوچک و کم ارزش می‌کند. حتی شهید تا 40 روز پس از به دنیا آمدن دخترش به دیدار او نمی‌رود و در جبهه می‌ماند.

وی افزود: حتی همسر شهید در جایی از خاطراتش می‌گوید:«یکسال طول کشید تا من بتوانم همسرم را بدون واژه آقا و به اسم کوچک صدا کنم و من بسیار دوست داشتم که با مهدی صحبت کنم اما شخصیت مهدی اینگونه نبود و من به خواسته‌اش احترام می‌گذاشتم» 

نویسنده و محقق زندگی‌نامه شهیدان دفاع مقدس تصریح کرد: مهدی زین‌الدین به زندگی انسان یک نگاه ساخته شدن دارد و سطحی نگاه نمی‌کند به همین دلیل هم وقتی همسر شهید از تنهایی‌های مداوم ابتدای ازدواجش به شهید گله می‌کند، پاسخ شهید این است که من این توانایی را در شما دیدم و با شما ازدواج کردم.

وی افزود: حتی بعد از این اعتراض‌ها روی دیوار‌های خانه گفته‌هایی از شهدا می‌نویسد و از همسرش می‌خواهد در زمان تنهایی، این نوشته‌ها را بخواند و عمیقا به آنها فکر کند. حتی شهید از همسرش به جای کمک‌های گوناگون مرسوم به رزمندگان می‌خواهد کتاب بخواند و در کتاب‌ها عمیق شود. از نظر من در سنی که مهدی دارد؛ این نوع نگرش به زندگی کمی زود و فلسفی و فیلسوفانه است.

جعفریان عنوان کرد: متاسفانه رابطه ادبیات پایداری با سینما بسیار نحیف است. این در حالی است که ما در کتاب‌های پایداری و مقاومت زاویه نگاه‌ها و شخصیت پردازی‌های خوبی از قهرمانان  بزرگ داریم و این می‌توانسته جهت‌دهی خوبی به سینما کند اما من احساس می‌کنم سینماگران ترجیح می‌دهند مستقیم به سراغ افراد در ارتباط با شهیدان بروند و شاید به نوعی بی‌اعتمادی به متن‌ها در نگاه هنرمندان فیلم‌ساز وجود دارد.

وی افزود: حتی وقتی خبر فرزند‌دار شدن را همسر شهید به شهید می‌دهد و بی‌اعتنایی او را می‌بیند؛ لب به اعتراض می‌گشاید و در پاسخ شهید عنوان می‌کند که من نمی‌خواهم تو به من وابسته شوی توباید شخصیت مستقل خود را حفظ کنی زیرا که بعد از من نیز باید اینگونه زندگی کنی.

نویسنده و محقق زندگی‌نامه شهیدان دفاع مقدس تصریح کرد: شایان ذکر است با توجه به مصاحبه‌های گوناگونی که باه همسر شهیدان داشته‌ام همسر شهید زین‌الدین در میان همسر شهدا بسیار آرم‌تر ومستقل‌تر با من مصاحبه می‌کرد و این به نظر من نشان از تربیتی بود که شهید ز‌ین‌الدین در آن دوره کوتاه برای همسرش شکل داده بود.

وی افزود: حتی خود شهید به روایت خودش نیز در این سیر تربیتی در آزار است چراکه می‌گوید وقتی که در شناسایی و عملیات نیست، همه فکر و ذکرش منیر و دخترش لیلا است و مشخص است که خود شهید نیز با نفس خود در جنگ است که به سلوک برسد.

جعفریان عنوان کرد: از این روست که می‌گوییم شهید زین‌الدین شهید پیچیده‌ای است و همین رنگارنگی سبک زندگی انتخابی از سوی شهیدان ما، زندگی شهیدان را جذاب و خواندنی می‌کند.

وی افزود: در باب این اثر واقعا پرش‌های درستی شکل گرفته بود و این نوع نگاه کارگردان که کتاب‌های گوناگون را در ساخت اثر دخیل کرده بسیار اثر را جذاب کرده است.

جعفریان تصریح کرد: حسین لشگری و منیژه لشگری بدون تردید از رزمنده‌‌‌‌‌‌‌‌هایی هستند که تا کنون به آنها پرداخته نشده و من اگربخواهم به فیلم‌سازان جوان پیشنهاد ساخت بدهم؛ حتما این دو را پیشنهاد می‌کنم. او از سیدالسرا ما در جنگ تحمیلی است که اولین اسیر جنگ تحمیلی است که 18 سال اسیر می‌ماند و حتی 7 سال در شرایط سخت بدون دیدن آفتاب طی می‌کند و نقطه عطف داستان آنجاست که حسین لشگری بعد از بازگشت از اسارت تبدیل به شخصیتی دیگر شده و روحیاتش تغییر کرده است که با چالش‌هایی در زندگی مواجه می‌شود که پرداخت به آن زیبایی هنر سینما را می‌طلبد.

وی افزود: همانطور که می‌دانیم حسین لشگری یک خلبان تحصیل‌ کرده آمریکا است که اتفاقا همسرش نیز دیدی از جنگ و جبهه ندارد و حالا بعد از اسارت در سالهای متمادی شخصیتش تغییر کرده است. در این سالها عارف بالله شده و حافظ قرآن است و در نظر همسرش بسیار عرفانی شده است و همسرش منیژه دوباره بر حسین لشگری عاشق می‌شود که می‌تواند با حسین جدید زندگی کند و از این لحاظ یک درام فوق‌العاده است و این زندگی‌نامه فرازو فرود‌هایی جذاب برای ساخت سینمایی دارد.