دلنوشتهای در میان کتابها به مناسبت هفته کتاب/ 1
آیا ایرانیان کم کتاب میخوانند؟/ رابطه کتاب و روزنامه
هنگامی که این حرف به میان میآید که چرا ایرانیان کم کتاب میخوانند، پاسخ اغلب افراد به این پرسش یادآور بهانههای بچهای است که میخواهد کاری را انجام ندهد مثلا بچهای که نمیخواهد درس بخواند، صدای رادیو و تلویزیون و صدای حرف افراد خانواده که هیچ، صدای وزش باد و افتادن برگها، ابری و آفتابی شدن هوا نیز مانع تمرکز او میشود و میگوید با این وضع نمیشود درس خواند! دلایل این گونه است.
یکی از ویژگیهای تفکر ما این است که اغلب چیزها را در رقابت و مقابله با یکدیگر میبینیم. این تنها در عالم سیاست و مقولههای اجتماعی نیست. کتابدوستان همه رسانههای گروهی دیگر را دشمن کتاب میپندارند. اگر دشمن هم نیستند دستکم رقیباند و تلویزیون، رادیو، روزنامهها، مجله، سینما، تئاتر، همه اینها مانع کتاب خواندن میشوند. چند سالی است که کامپیوتر و اینترنت هم به این خیل دشمنان کتاب پیوستهاند!
واقعیت این است که ما در جامعهای در حال تحول زندگی میکنیم فضای جامعه در زمانهایی چندان آرام نیست. برخی چیزها سر جای خود نیستند و افراط و تفریط در بسیاری از کارها به چشم میخورد. به عنوان نمونه در فاصله کوتاهی چندین روزنامه شروع به انتشار میکنند و مطالبی هم برای خواندن دارند. بسیاری از کسانی که اصلا روزنامه نمیخوانند شروع به خریدن و خواندن روزنامه میکنند. آن هم نه یک روزنامه، گاهی در روز سه تا چهار روزنامه میخزند و خبرهایی که در مورد یک اتفاق مشخص در آنها نوشته شده را با هم مقایسه میکنند. کاری که در واقع وظیفه منشیهای مطبوعاتی مقامهای سیاسی یا روزنامهنگاران و سیاستبازان حرفهای است. چندی بعد هم بسیاری از این افراد از این کار خسته میشوند و روزنامه خواندن را کنار میگذارند؛ مثل انفجار انتشار کتاب در چند ماه پیش و پس انقلاب که «بهاری بود و بگذشت»
شواهد موجود نشان میدهد که رسانههای مختلف به خصوص در کشورهای پیشرفته نه تنها دشمن و رقیب کتاب نیستند که یار و دوست آن هستند. این رسانهها هر یک به نوعی در رونق کتاب سهم دارند. همه اینها در کنار هم مجموعهای را تشکیل میدهند برای بهتر و بیشتر داشتن و نیز لذت بردن از خواندن. مجلهها و روزنامهها با نقد و معرفی حرفهای خواندنی و جذاب کتابها آنها را به مردم میشناسانند و برنامههای تلویزیونی همین نقش را به گونهای دیگر و با امکاناتی که دارند انجام میدهند. فروشگاههای اینترنتی به تسهیل انتخاب و خرید کتاب کمک میکنند اگر ساعاتی از وقت مردم به جای کتاب خواندن صرف دیدن برنامههای تلویزیونی با خواندن روزنامه و مجله شود (چه روزنامه و مجلههای کاغذی و چه الکترونیکی) در عوض این رسانهها دین خود را از راههای که گفتیم به کتاب ادا میکنند. اما تمام این رفیقان کتاب را رقیب آن میپنداریم و از خدماتی که میتوانند به ترویج کتاب اقدام کنند غافلیم.
برشی از مطلب «روزنامههای ما و کتاب» نوشته امیرفرخ فریار از کتاب نشر و کتاب به روایت جهان کتاب
نظر شما