به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «خانه‌های اعیانی در بوشهر» اثر فراز غلام‌زاده از سوی انشارات آبادبوم به چاپ رسیده است. طی دوره زندیه و قاجاریه بندر بوشهر شاهد پیدایی مجموعه قابل توجهی از بناهای اعیانی زیبا و شکوهمند بود که در درجه اول تعلق به تجار ساکن در بندر داشت. در درجات بعدی ماموران عالی‌رتبه دولت ایران و کنسولگری‌های اروپایی چنین بناهایی را دارا بودند. 

در کتابی که پیش روی شماست سه عمارت «خانه دهدشتی»، «خانه قاضی» و «خانه حمال‌باشی» از مجموعه این میراث فرهنگی و خاطره‌ تاریخی آن از سوی فراز غلام‌زاده مورد بررسی قرار گرفته است. 

علت انتخاب سه خانه فوق به دلیل ویژگی منحصر به فرد آنها بوده است. یکی از این وجوه تمایز، وجود اتاقی به نام «شاه‌نشین» در هر سه خانه بود. این اتاق از تزئینات گچبری و آئینه‌کاری در سطح دیوارها، از کف اتاق تا زیر سقف، برخودار بود. گچبری‌های اتاق شاه‌نشین به شکل‌های هندسی، ختایی، اسلیمی، گل‌ها، پرندگان قاب‌بندی‌های درون طاقچه‌ها بود.

                           

خانه حمال‌باشی در محله شبندی
خانه حمال‌باشی در محله شبندی، نزدیک بازار قدیم بوشهر قرار داشت. اگرچه اکنون متاسفانه اثری از این بنا نیز باقی نمانده به حاج عبدالرسول حمال‌باشی (عبدالرسول کلانتری بوشهری) تعلق داشت. قدمت بنا به دوره قاجار می‌رسید، اما تاریخ ساخت دقیق آن مشخص نیست. مرحوم حاج عبدالرسول کلانتر سه بار به ریاست نظمیه بوشهر منصوب شد و از این رو به «کلانتر» یعنی رئیس نظمیه شهرت یافت. حاج عبدالرسول کلانتر علاوه بر ریاست اداره نظمیه بوشهر، اداره «باربری حمال‌باشی بوشهر» را نیز عهده‌دار بود. صاحب این شغل مسئولیت تخلیه بار کشتی‌ها و انتقال آن به انبارها را به عهده داشت. این شغل به شیوه مزایده به دست می‌آمد. متاسفانه خانه حمال‌باشی در تاریخ 13 اسفند 1382 تخریب شد و اکنون اثری از این بنا باقی نمانده است.

فضاهای طبقه همکف؛ شامل ورودی، راه‌پله‌ها، چاه و حوض، انباری‌ها، اتاق زمستان‌نشین، حیاط، خزینه، دکان‌ها و شناشیر است. فضاهای طبقه اول نیز از قسمت‌هایی چون اتاق پنج‌دری، طارمه، مطبخ‌خانه، راه‌پله به سمت پشت‌بام، صندوق‌خانه، اتاق شاه‌نشین و تزئینات آن، گچبری، آینه‌کاری، ارسی، طاقچه‌ها، کمد دیواری، سقف کاذب و درهاست.

                         

اتاق شاه‌نشین و تزئینات
قسمت مجلل تالار بود که بلندتر از سایر قسمت‌ها قرار داشت. تورفتگی داخل پنج‌دری‌ها کمی از  سطح زمین بالاتر بود، معمولا محل نشستن بزرگ خانواده یا مهمان بود. شاه‌نشین خانه حمال‌باشی در ضلع شرقی طبقه اول بنا واقع بود که در ابعاد چهار متر و سی و هفت سانتیمتر (طول) در دو متر و نود سانتیمتر(عرض) و سه متر و چهل  سانتیمتر(ارتفاع) طراحی شده بود (تصویر). این اتاق کوچک تزئینات بسیار زیبا و منحصربه فردی داشت. طبق مشاهدات نگارنده در سال 1381، یعنی یک سال قبل از تخریب بنا، با وجود مخدوش بودن آئینه‌کاری‌ها و گچبری‌های چشم‌نواز، همچنان این اتاق جلوه‌ای باشکوه داشت.

کتاب «خانه‌های اعیانی در بوشهر» اثر فراز غلام‌زاده در یک‌هزار نسخه از سوی انتشارات آبادبوم  روانه بازار کتاب شده است.