مرتضی کاردر، مدیرعامل نشر هرمس در ابتدای این نشست گفت: نشر الکترونیک مثل هر نشر دیگری در ایران ابتدا خیلی آشفته آغاز به کار کرد و این آشفتگی و بی‌سروسامانی هنوز هم وجود دارد. کسانی هستند که به شکل غیرقانونی و غیر رسمی کتاب‌ها را منتشر می‌کنند که تا به امروز یکی از معضلات این بوده است و هر روز از طریق مراجع قانونی باید به دنبال کسانی باشیم که به صورت غیرقانونی کتاب‌ها را منتشر می‌کنند. فکر می‌کنم اصلی‌ترین مسئله همین موضوع باشد و به لحاظ قانونی نیز هنوز پیگیری جدی نشده است.
وی ادامه داد: متاسفانه این سایت‌ها فعالیت‌هایی می‌کنند و مخاطبانی برای خود جمع می‌کنند که اگر بتوانیم این مشکل را حل کنیم؛ گام بزرگی در این زمینه برداشتیم. مشکل دیگر درباره حقوق مولفین است و به‌خصوص آثاری که هیچکس را به عنوان صاحب اثر ندارند و زمانی از درگذشت نویسنده گذشته و وارثان‌شان زنده هستند؛ اما ناشران کار‌های این نویسنده‌ها را منتشر می‌کنند. این به لحاظ قانونی مشکل است و ما می‌بینیم که به کتاب الکترونیک نیز تسلط پیدا کرده‌اند و کسی نمی‌داند درباره آثار یک نویسنده، متولی اصلی چه کسی است.
کادر در تشریح این مشکلات اظهار کرد: اینکه می‌گویم بر روی نشر الکترونیک تسلط پیدا کرده‌اند؛ یعنی بعضی مواقع با آثاری مواجه می‌شوم که متولی اصلی ندارد و چون متولی ندارد مجبوریم بگوییم این اثر، اثر مورد نیازی است و کسانی که آثار را غیرقانونی منتشر می‌کنند می‌گویند که این آثار مهم در تاریخ ادبیات است و مرجع و مورد نیاز است یا اینکه چهل یا پنجاه سال از انتشار آن اثر گذشته است به همین دلیل منتشر شده است و در دسترس عموم قرار دادیم تا استفاده کنند که این نیت، نیت خیرخواهانه‌ای است؛ اما بعد که اثر مورد توجه قرار می‌گیرد می‌بینیم که یک سری متولیانی پیدا می‌شوند که آن کسانی که کتاب را منتشر کرده‌اند دیگر نمی‌دانند با این متولیان چه کار کنند. به نظرم این مسئله نیز باید پیگیری جدی شود مثلا اگر ما می‌خواهیم اثری را بعد از چهل یا پنجاه سال منتشر کنیم باید هیچ وارثی وجود نداشته باشد. پس اگر حقوق مولفین را رعایت کنیم همین موضوع کمک می‌کند به نشر الکترونیک به این خاطر که ناشران بدانند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و بدانند در چه وضعیتی کار را می‌توانند منتشر کنند.
وی افزود: نشر هرمس یکی از بنیان‌گذاران فیدیبو بوده است؛ اما این پیوستن ممتد نبوده است و همکاری‌مان توسعه پیدا نکرده است که درحال حاضر با طیف زیادی از مخاطب روبه‌رو هستیم که همکاری‌مان را جدی‌تر کردیم؛ چراکه مخاطبان جنبه پژوهشی برایشان مهم است و نمی‌توانند به کتاب‌های پژوهشی دسترسی داشته باشند؛ به همین خاطر سعی خود را در رفع نیاز مخاطب انجام دادیم.
کاردر درباره علاقه مردم به آثار الکترونیک گفت: در نشر الکترونیک بیشتر علاقه در ادبیات داستانی و در حال حاضر کتاب‌های روانشناسی است و این آثار از اقبال خوبی برخوردار است و ناشری را نداریم که تمایل به نشر الکترونیک نداشته باشد و مخالف این موضوع باشد و تا آنجا که من اطلاع دارم ناشرین همکاری می‌کنند.
عبدالله گلباف، معاون تولید انتشارات سوره مهر نیز در این نشست گفت: سوره مهر در سال‌های آغازین دهه 90 کار خود را در زمینه نشر الکترونیک آغاز کرد و همیشه علاوه‌بر نسخه فیزیکی سعی کرده که نسخه الکترونیک نیز به مخاطبان خود ارائه دهد و فکر می‌کنم بیش از هفتاد درصد کتاب‌هایی که وجود دارد نسخه الکترونیک کتاب نیز وجود دارد که درحال حاضر یک بخش مجزا برای کتاب صوتی و نشر الکترونیک در سوره مهر داریم و تلاش کردیم آثار خوبی را ارائه دهیم تا مخاطبان راضی باشند؛اما با چالش‌های زیادی روبرو هستیم و فکر می‌کنم در سال‌های آینده نیز با این چالش‌ها روبه‌رو هستیم؛ چراکه با وجود شیوع ویروس کرونا فکر می‌کردیم اقبال خوبی به کتب‌های نسخه الکترونیک بشود؛ اما با توجه به ارسال رایگان یا قیمت کمتری که ناشرین برای مخاطبان گذاشته بودند باز هم کتاب‌های فیزیکی نسبت به نسخه الکترونیک بیشتر فروش رفت.
وی افزود: تعیین‌کننده اصلی در بازار کتاب مخاطبین جدی و برخوردار کتاب هستند یعنی درواقع مخاطبان جدی هستند که در عرضه نوع قالب و محتوا کدام کتاب پیشتاز است و استنباطی که می‌کنند باعث می‌شود بازار به همان سمت‌و‌سو برود.
معاون تولید انتشارات سوره مهر گفت: چیزی که در جامعه می‌بینیم کتابخوان‌های حرفه‌ای رویکردشان به کتاب‌های فیزیکی است و در انتشارات سوره مهر غالب فضا سمت‌و‌سوی کتاب‌های فیزیکی است و با تمام مشکلاتی که در حوزه کاغذ و نشر داریم باز هم علاقه به سمت کتاب‌های فیزیکی است و در حال حاضر با معضلی روبه‌رو هستیم که بازار نشر الکترونیک بازاری انحصاری است و در دست چند پلتفرم خاص است که نقاط قوتی دارد؛ اما فکر می‌کنم به دلیل این انحصاری بودن فضای رقابتی از بین رفته است و محتواها بین پلتفرم‌ها تقسیم شده است. وقتی فضای رقابتی از بین می‌رود مخاطب فکر می‌کند هیچ تلاشی برای عرضه محتوا الکترونیک نشده است.
قاسم صفایی‌نژاد، مدیرعامل نشر صاد در ادامه این نشست گفت: می‌خواهم درباره آینده صحبت کنم که در آینده حوزه نشر به چه سمت‌و سویی خواهد رفت و اصلا نشر چگونه تعریف خواهد شد. آیا نشر به این معناست که مردم یک سری متون خاص را بخوانند که اوقات فراغت پر کنند یا یکی چیز جدیدی یاد بگیرند یا نه نشر به گونه جدیدی عرضه خواهد شد.
وی ادامه داد: فکر می‌کنم در آینده ناگزیریم که قالب‌های جدیدی به مخاطب ارائه کنیم و اتفاق خطرناکی که به شدت رواج پیدا کرده این است که محتوای سطحی در دست مردم دست به دست می‌شود که این به آن معناست که تفکرات مردم پایین می‌آید و ما صف بنزین و دلار می‌بینیم. باید حتما چاره و تدبیری بیاندیشیم که مردم محتوای عمیق را به محتوای سطحی ترجیح دهند؛ کما اینکه مردم در دوران دیجیتال حوصله و وقت نداشته باشند که کتاب فیزیکی بخوانند.
مدیرعامل نشر صاد با اشاره به تغییر شرایط در دوره کرونا گفت: مردم می‌دانند که در دوران کرونا با افول و رشد خرید کتاب کاغذی روبه‌رو بودیم و کتاب کاغذی ده سال پیش با کتاب کاغذی که در حال حاضر می‌خوانیم اصلا قابل مقایسه نیست و میزان مصرف مخاطبان از کتاب کاغذی نسبت به سال‌های گذشته تغییر کرده است و نباید از این موضوع غافل شویم. اگر ناشران در انتشار محتوای عمیق در فضای مجازی کم کاری کرده‌اند، این ربطی به مردم ندارد و ما باید نگاه کنیم که به مردم چه چیزی ارائه کردیم که از آن‌ها توقع داریم. آیا قالب‌های جدید محتوایی به مردم ارائه شده است آیا چت استوری، ویکی بوک و کتاب تعاملی داریم که حالا از مردم توقع کتاب الکترونیک خواندن داریم؟ نهایت کاری که در فضای الکترونیک انجام داده‌ایم صوتی کردن کتاب‌ها بوده است که این موضوع در دنیا شوخی محسوب می‌شود و حدود ده یا پانزده سال پیش در کشور‌های دیگر اتفاق افتاده است.
وی افزود: در حال حاضر باید از سبک زندگی دیجیتالی مردم استفاده کنیم و نویسنده‌های جدیدی تربیت کنیم که توان نوشتن کتاب تعاملی داشته باشند در حال حاضر در نشر صاد تمام توان ما در نشر الکترونیک است؛ اما مشکلی که داریم این است که نویسنده‌های ما توان نوشتن کتاب‌های تعاملی را ندارند. یعنی تعداد نویسنده‌هایی که می‌توانند کتاب تعاملی بنویسند آنقدر کم است که هزینه تولید محتوا بالا می‌رود؛ چرا که چند نفر به‌خصوص هستند که می‌گویند با این قیمت کار می‌کنیم. یا در فضای چت استوری وقتی سراغ بعضی‌هایشان می‌رویم می‌گویند چت استوری نمی‌نویسیم؛ چراکه تفکرشان از چت استوری این است که محتوای سطحی است که هرکسی می‌تواند بنویسد. اتفاقا نوشتن چت استوری به مراتب سخت‌تر از رمان است چراکه شما باید مدام قصه‌گویی کنید تا حوصله مخاطب سر نرود.
وی در پایان گفت: آگاه‌سازی نشر الکترونیک باید ایجاد شود و نویسنده، ناشران و دولت نیز پای کار بیایند تا ذهنیت نسبت به نشر الکترونیک عوض شود. یکی از معضلاتی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم این است که ناشران و نویسندگان به علایق مردم اهمیت نمی‌دهند. باید دید مردم به چه سبک و ژانری علاقه نشان می‌دهد که همان را تولید کنیم؛ در این صورت حتما اتفاق خوبی رخ می‌دهد. اگر اثرسنجی کنیم یعنی بیاییم در فضای فیدیبو ببینیم که کدام کتاب بیشتر خوانده شده و مردم به آن علاقه داشته‌اند؛ اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.
نظر شما