کتاب «گنگ خوابدیده» توجه به فکتهای تاریخی گزیده شده از متن سفرنامهها را از این حیث به کار گرفته است که عیار فهم ایرانیان و نقایص برآمده از ان در مواجهه با تجدد را بسنجد.
کتاب «گنگ خوابدیده» نگاهی به نخستین دریافتهای ایرانیان از تمدن جدید غرب است. از منظر تاریخنویسی اندیشه صورتبندیهای متنوعی از مواجهه ایرانیان با تمدن جدید غربی طی دو سده گذشته را میتوان مورد بررسی قرار داد.
«گنگ خوابدیده» شامل دوبخش است که عنوان بخش نخست «زمینههای آشنایی و برخورد» و بخش دوم «بررسی و تحلیل سفرنامههای ایرانی دوره قاجار» است. در پایان هم صفحاتی به نتیجهگیری، کتابنامه، اشخاص، اماکن، کتاب ها، نهادها و دستاوردهای مدرن، مفاهیم، اقوام و حکومتها و جنگها و عهدنامهها اختصاص داده شده است.
اثر حاضر تلاشی است در این راستا که برای پیشگیری از افسارگسیختگی تحقیق و چارچوب دادن به آن، از حیث نوع رسالههای انتخابی برای تحلیل، آثار سفرنامهنویسان ایرانی و از حیث زمانی سفرنامههای نگارشیافته حد فاصل دوران فتحعلیشاه قاجار تا جنبش مشروطیت را مدنظر قرار داده است.
تاریخنویسی اندیشه ایران طی دهههای اخیر به شکل پرتکرار و کلیشهمحوری توجه خود را به تبیین و تحلیل آراء و عقاید منورالفکران عهد قجر و روشنفکران سده معاصر معطوف کرده و سایر مولدان فکر و نظر را بنا به سهمی که در شکلگیری تکوین تفکر معاصر ما داشتند، مورد بیمهری قرارداده است. تردیدی نیست که افرادی نظیر میرزا ملکمخان ناظمالدوله، عبدالرحیم طالبوف تبریزی، میرزا آقاخان کرمانی و در دهههای بعد تقی ارانی، فخرالدین شادمان، علی شریعتی و احمد فردید و سایرین نقش پررنگی در تبیین و تحلیلِ نسبت ما با غرب داشتند؛ اما خاصه در دوران متقدمِ آشنایی ایرانیان با غرب، این نسبت سنجی و ادراک و تحلیل دنیای جدید برآمده تحت تأثیر تفکر و تمدن جدید غربی، از مجراهای دیگری نظیر سفرنامهنویسان، تجار و بازرگانان و برخی دیگر از اهل فضل و نظر به مثابه فرصتی در اختیار تاریخنویسی اندیشه قرار گرفته است تا در فهم و انعکاس اندیشه ایرانی در مواجهه با غرب نگاه همهجانبهتری داشته باشد.
مولف در «گنگ خوابدیده» توجه به فکتهای تاریخی گزیده شده از متن سفرنامهها را از این حیث به کار گرفته است که عیار فهم ایرانیان و نقایص برآمده از ان در مواجهه با تجدد را بسنجد. چینش دادههای تاریخی این تحقیق و نتایج برآمده از آن شاید خود به خوبی براین اصل در تاریخ معاصر ما صحه بگذارد که درک ناقص و ناصواب ایرانیان از تجدد و بنیانهای شکل دهنده آن ریشهای به قدمت ۲۰۰ سال دارد.
کتاب «گنگ خواب دیده»، تحلیلی از نخستین مواجهه ایرانیان با تمدن جدید غربی به قلم بهزاد جامهبزرگ در ۲۲۲ صفحه با بهای ۶۷ هزار تومان از سوی نشر صاد روانه پیشخان کتابفروشیها شد.
نظر شما