به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در قم، همزمان با هفته پژوهش دومین همایش مجازی از سلسله نشست‌های علوم انسانی – اسلامی، پژوهش و فناوری با موضوع هم‌اندیشی «مبانی قرآنی علوم انسانی» از سوی مجمع پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی با همکاری معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی و معاونت پژوهشی وزارت علوم،تحقیقات و فناوری برگزار شد. حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عابدی استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست با ارائه سخنانی درباره «نقش تفسیر سیاسی و فلسفه سیاست قرآنی در علوم انسانی اسلامی» گفت: از جمله مسائل مهم فلسفه سیاست اسلامی، حقوق و تکالیف سیاسی است. کشف بایدها و نبایدها و تکالیف و حقوق فردی و اجتماعی از قرآن و عمل به دستورات خداوند مهم­ترین دغدغه مخاطب قرآن است تا با عبودیت و اطاعت، لوازم سعادت و تکامل خود را فراهم آورد.
 
وی ادامه داد: او قرآن را کتاب هدایت به قوانین والزامات و تشریعات الهی در همه عرصه‌های مختلف حیات از جمله حیات سیاسی و اجتماعی­اش می­داند و البته این انتظار از قرآن و «جامعیت هدایت بخشی‌اش» زمانی برآورده می‌شود که بتوان از منظر نیازها و انتظارت سیاسی هم به قرآن نگریست و به پرسش­های بشر در عرصه مدیریت حیات سیاسی و تدبیر نظامات آن پاسخ داد و این مطالبه به­طور کامل، با تفسیر سیاسی قابل تامین خواهد بود.
 
این استاد دانشگاه تصریح کرد: حیات اجتماعی و سیاسی بشر همواره در حال جریان است و او منتظر نمی‌ماند که مکتب و مرام خاصی در حوزه حیات فردی و اجتماعی وسیاسی به وی عرضه شود و تا آن موقع حیات و تعاملات حیاتی خود را متوقف نمی­سازد. به همین دلیل است که دانش‌ها مانند دانش سیاسی  و اقتصادی همواره بعد از آن شکل می‌گیرند که سیاست و اقتصاد در جامعه شکل گرفته و این دانش‌ها بر مبنای توصیف آن واقعیت‌ها و نوع تعامل‌ها مهندسی و طراحی می­شوند.
 
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: مهندسی حیات اجتماعی، سیاسی و رسیدن به حیات مطلوب از جمله مسائل فلسفه سیاست است. با این اشاره، لازم به بیان است که تدبیر حیات سیاسی بر مبنای اسلامی و قرآنی زمانی ممکن است که مخاطبان دسترسی به تشریعات قرآن رد حوزه سیاسی داشته باشند و البته دسترسی کامل هم زمانی ممکن است که تفسیر  این گزاره‌ها و آموزه‌ها و فهم دقیق و معتبر آن‌ها را در اختیار داشته باشد. این اعتبار زمانی تحقق می­یابد که تفسیر مذکور از متن قرآن مبتنی بر مجموعه‌ای نظام‌مند از مبانی و اصول باشد و با قواعد و روشی تولید شود که آن مبانی و اوصل مجاز می­دانند و از این منظر نیزضرورت تفسیر سیاسی رخ می­نماید.
 
عابدی اضافه کرد: نظام حکومتی ما بر اساس اسلام طراحی شده است؛ لذا باید مبانی آن  هم بر اساس اصلی‌ترین منبع دینی (قرآن) سامان یابد و این زمانی ممکن است که تفسیر معتبری از این مبانی را در اختیار داشته باشیم در حالی که اصولاً علوم انسانی­ از جمله علم سیاست در کشور ما بر مبانی غربی متعارض با مبانی قرآنی و اسلامی، و مبتنی بر فهم دیگری از عالم آفرینش و نگاه مادی به هستی بنا شده است، لذا با تولید دانش تفسیر سیاسی معتبر و مستقل باید مبانی سیاست را در قرآن به صورتی دقیق یافت تا صاحب نظران بتوانند بناهای رفیعی با تکیه بر این پایه بنا کنند.

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بخش دیگری از سخنانش گفت: تهیه الگو و بنیانهای تشکیل دولت و نقشه راه حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب و مسئله رشد و توسعه، از دیگر ابعاد مهم دانش سیاست و بویژه فلسفه سیاست است. تهیه الگوی قرآنی از زیر ساخت‌های توانمند برای مهندسی بناهای سیاسی متناسب  با این تفسیر ممکن است، لذا تاکنون شاهد تولید تفکرات انحرافی و التقاطی در این حوزه بوده­ایم؛ در حالی که بنیانگذار انقلاب اسلامی علوم انسانی (که سیاست نیز از آن جمله است) را محتاج انسان‌های متعهد می­دانست و معتقد بود انسانی که تعهد به قواعد اسلام ندارد و تعهد به آن زیربنایی که توحید است ندارد، در علوم انسانی نمی‌تواند عملی انجام بدهد الّا انحراف، و این قابل پذیرش نیست. این ضرورت زمانی خود را بهتر می­نماید که بدانیم امروزه با تشکیل و استمرار نظام سیاسی اسلامی مهم‌ترین دشمنی­ها با آن از طریق مبارزات مبنایی و تشکیک در مبناهای حاکمیت اسلامی سامان می­پذیرد.

وی یادآور شد: بخش عمده‌ای از تلاش دانش سیاست و دغدغه فیلسوفان سیاسی به تولید پایه‌ها و بنیاهایی اختصاص دارد که بتواند زیرساخت توسعه و گذر از مراحل مختلف شکل گیری نظام جدید تا تشکیل تمدن خاص قرار بگیرد.
 
عابدی افزود: در مورد تجربه جدید سیاسی جامعه ما، می­توان از چند مرحله (شکل­گیری انقلاب اسلامی؛ نظام اسلامی؛ دولت اسلامی؛ جامعه اسلامی؛ و تمدن اسلامی) یاد کرد. برای انقلابی ماندن نیازمند مبانی قرآنی سیاست هستیم. تشکیل دولت اسلامی نیز در گرو این است که بتوان الگوها و معیارهای قرآنی برای آن تولید کرد و تولید الگو با وجود مبناهای قرآنی مقدور است و این مبناها نیز در صورتی معتبر خواهند بود که بر اساس تفسیر معتبر و دارای ارزش معرفتی تولید شده باشند و این هم با تفسیر سیاسی معتبر ممکن است، درحالی که الگوهای رایج از جمله در عرصه توسعه بر پایه­هایی چون‌ اومانیسم و اصول غیر الهی استوارند و از لحاظ نتایج نیز نتوانسته‌اند ارزش‌هایی مانند «آزادی» و «عدالت» را محقق سازند.
 
این پژوهشگر حوزه دین بیان کرد: الگوهای مختلط داخلی هم که کوشیده­اند با استناد و تبرک به برخی آیات به خود رنگ و بوی قرآنی دهند در این مسیر کاملا ناموفق بوده و موجب بروز التقاط‌های ناملموسی شوند که  تصور لزوم  بازبینی در این الگوها را نیزسخت کرده است. دستیابی به مبانی و اصول متقن از منظر نیاز به «طراحی الگوی سیاست اسلامی» و «نقشه راه جامع و کلان حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب اسلامی» نیز ضرورت دارد و وصول به چنین الگویی هم نیازمند شناخت، و ترسیم وضعیت موجود؛ وضعیت مطلوب؛ چهارچوب­ها و اصول حاكم بر آن، بر اساس مبانی و نوع  جهان بینی است و مبانی سیاست زیربنای الگوی سیاست اسلامی است وتفسیر سیاسی معتبر امکان تحقق آن را فراهم می­‌کند.