خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آوردگاه‌های فرهنگی دنیا، به اعتقاد کارشناسان و فعالان این حوزه فرصت قابل توجهی برای تبادلات فرهنگی همچنین زمینه‌ای مهم برای تقویت بازار‌های داخلی و خارجی کشورهای میزبان و مهمان قلمداد می‌شود. سالانه جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه‌های کتاب کشور‌های مختلف حاضر می‌شود. هرچند نزدیک به دو سال از شیوع ویروس کرونا را پشت سر گذاشتیم، متولیان امر با برنامه‌ریزی و تقویت ارتباط‌‌های خود تلاش کردند، زمینه‌های معرفی آثار و پدید‌آورندگان ایرانی را در رویداد‌‌های نمایشگاهی کشور‌های مختلف دنیا فراهم کنند. از‌جمله این رویداد‌ها که به تازگی به پایان رسید، هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب باکو بود.     
 
قربانعلی پورمرجان، رایزن فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو حضور کشورمان در این رویداد را بسیار مهم ارزیابی می‌‌کند و معتقد است؛ حضور حرفه‌ای در نمایشگاه‌های خارجی بی‌تردید برای «اقتصاد فرهنگ» ایران موثر و مسیر مهمی برای تقویت حضور ناشران در بازار‌های خارجی است. وی تاکید دارد «رعایت استاندارد‌های‌ بین‌المللی درحوزه تولید و عرضه کتاب برای تحقق اهدافمان بسیار حائز اهمیت است در غیر این صورت زحمات به هدر خواهد رفت.»
 
نمایشگاه بین‌المللی کتاب آذربایجان با حضور موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به‌عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. تجربه و تاثیرات این حضور را چطور ارزیابی می‌کنید؟  
نمایشگاه دو سالانه کتاب باکو، مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور آذربایجان محسوب می‌شود. هفتمین دوره این  نمایشگاه، به‌دلیل شیوع کرونا بعد از دو سال وقفه برگزار شد. بیش از یک‌‌صد ناشر آذربایجانی و ناشرانی از 12 کشور در این دوره از نمایشگاه حضور داشتند. خانه کتاب و ادبیات ایران با تمام قوا در این دوره حضور پیدا کرد. عرضه قابل توجه کتاب‌های بزرگسال، کودک و نوجوان و منابع مرتبط با نظامی گنجوی از‌‌جمله مصادیق حضور پر‌رنگ خانه کتاب و ادبیات ایران در نمایشگاه بود.

سال 2021 در آذربایجان به نام «نظامی گنجوی» نام‌گذاری شده بود و شعار هفتمین دوره نمایشگاه کتاب باکو نیز به‌نام این شاعر انتخاب شد. معرفی این چهره ادبی از اهداف اصلی این رویداد بود و خانه کتاب وادبیات ایران، تعداد قابل‌توجهی از آثار مرتبط با این شاعر نامی را تهیه و برای رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ارسال کرد. نصب دو پوستر بزرگ از چهره‌ نظامی گنجوی در ورودی نمایشگاه و سید‌محمدحسین بهجت تبریزی‌(شهریار) در خروجی نمایشگاه، از‌جمله ابتکارات خانه کتاب و ادبیات ایران در هفتمین نمایشگاه کتاب باکو بود.

برپایی 36 متر‌مربع غرفه که نتیجه ادغام دو غرفه 18 متری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران بود از‌ دیگر نکات مثبت حضور ایران در نمایشگاه باکو است. معاون نخست‌وزیر، وزیر فرهنگ و وزیر تحصیل آذربایجان، همچنین معاون وزیر فرهنگ کشور ترکیه به‌عنوان مهمان ویژه نمایشگاه به‌همراه سفیر این کشور و سفیر ج.ا.ایران در آذربایجان در روز افتتاح نمایشگاه در غرفه جمهوری اسلامی ایران حاضر شدند و از  کتاب ترجمه شده «هفت‌پیکر» نظامی گنجوی رونمایی کردند. این اثر نظامی گنجوی از سوی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ترجمه و چاپ شده است. با توجه به اتفاقات اخیر سیاسی، حضور چند وزیر از کشور همسایه در غرفه جمهوری اسلامی ایران، برای بهبود روابط بسیار مغتنم و در تحکیم و تلطیف روابط دو کشور موثر بود.
 
با توجه به حضور قابل توجه رایزنی فرهنگی و موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در هفتمین دوره نمایشگاه کتاب باکو که از‌جمله نماد‌های دیپلماسی فرهنگی است، به‌نظر شما تجربه این تعامل در آینده چه تاثیری بر صنعت نشر دو کشور خواهد داشت؟
گاهی اساس روابط دوجانبه و یا چند‌جانبه کشور‌ها، مسائل سیاسی است. گاهی با توجه به اشتراکات مذهبی و فرهنگی، پایه این روابط را مسائل فرهنگی شکل می‌دهد. در ارتباط با آذربایجان، اشتراکات قابل توجهی در حوزه زبانی، مذهبی، دینی فرهنگی و اجتماعی وجود دارد. نمی‌توان این کشور را غریبه با ایران تصور کرد. نوع ارتباط با این کشور پیش از اینکه سیاسی و یا اقتصادی باشد، فرهنگی است؛ بنابراین مسائل فرهنگی اساس و پایه دیپلماسی در روابط ایران و آذربایجان را تشکیل می‌دهد و برای توسعه روابط اقتصادی و سیاسی ایران و آذربایجان حتما باید از تقویت تعاملات فرهنگی آغاز کنیم.

معتقدم هرنوع رابطه با آذربایجان بدون توجه به پیوست‌های فرهنگی، بی‌تردید منجر به شکست و یا رکود خواهد شد. نمایشگاه کتاب باکو نشان داد، در بدترین شرایط و با وجود مشکلات اقتصادی یا سیاسی با هر کشوری، می‌توانیم دروازه‌های فرهنگی‌مان را به‌روی یکدیگر باز کنیم. گاهی اوقات مراودات فرهنگی، مقوم روابط سیاسی و اقتصادی کشور‌ها است که نمایشگاه کتاب باکو نشان‌‌دهنده این موضوع بود.

نزدیک به 30 سال است که وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت‌های مختلف، بر اهمیت «اقتصاد فرهنگ» تاکید داشتند. وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم نیز بر این موضوع تاکید دارد. نمایشگاه‌های کتاب خارجی، ظرفیت قابل‌ توجهی برای بهبود وضعیت صنعت نشر کشور هستند. در ایران، ناشران قدرتمند و با کیفیت بالا در کشور فعالیت می‌کنند اما برای تزریق سرمایه به بدنه صنعت نشر، باید راه را برای حضور آن‌ها در محافل بین‌المللی باز کنیم و نمایشگاه‌های فرهنگی، دروازه‌های ورود به بازار‌های خارجی است.

معتقدم رایزنی‌های فرهنگی هرچند به‌عنوان نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند، اما اگر حمایت‌های داخلی در ایران نداشته باشند، بی‌تردید موفق نخواهند شد. پشتیبانی‌های خانه کتاب و ادبیات ایران از رایزنی‌های فرهنگی دربرگزاری نمایشگاه‌های کتاب، حتما تکمیل کننده پازل برنامه‌های فرهنگی است. اگر موسسه در نمایشگاه کتاب باکو حضور نداشت، رایزنی فرهنگی شاید به این همه موفقیت در شکل و تامین محتوی نمی رسید .. تهیه کتاب‌ در حوزه‌های مختلف از‌‌جمله ادبیات کودک و نوجوان، بزرگسال، دفاع مقدس، ایران‌شناسی و تاریخ به همت خانه کتاب و ادبیات ایران بسیار موثر بود.
 
نمایشگاه‌های بین‌المللی برای تقویت صنعت نشر ایران نقش بسیار بزرگی دارند. حضور نمایندگان خانه کتاب و ادبیات ایران دراین رویدادها به‌عنوان افراد آشنا و متخصص به مباحث مختلف کتاب، در شکل‌گیری قرار‌داد‌های فروش حق رایتِ آثار پدید‌آورندگان ایرانی بسیار موثر است. فعالیت در حوزه‌های مختلف نیازمند تخصص واستاندارد‌های بین‌المللی است. خوشبختانه خانه کتاب و ادبیات ایران از وجود این نیرو‌ها بهره‌مند است. متخصصان این موسسه می‌توانند با حضور در نمایشگاه کتاب خارجی، علاوه‌بر فروش حق رایت آثار نویسندگان ایرانی پای ناشران خارجی را به کشورمان باز کنند. 
 
یکی از اقدامات موثر در نمایشگاه باکو، حضور نماینده خانه کتاب و ادبیات ایران در غرفه‌ ناشران حاضر در نمایشگاه و معرفی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و ویژگی‌های بازار کتاب ایران بود. انتشار گفت‌و‌گوی نماینده خانه کتاب و ادبیات ایران در روزنامه پر‌مخاطب «الحریه»‌ آذربایجان نشان‌دهنده اهمیت فرهنگ، بازار فرهنگ و بازار کتاب ایران برای فعالان فرهنگی آذربایجان است.
 
حضور حرفه‌ای در نمایشگاه‌های خارجی بی‌تردید برای اقتصاد فرهنگ ایران موثر و مسیر مهمی برای تقویت حضور ناشران در بازار‌های خارجی است. ایجاد زمینه‌‌ سرمایه‌‌گذاری‌های جدید در بازار کتاب ایران از دیگر نتایج حضور بین‌‌المللی ناشران ایرانی است. البته به‌نظر می‌‌رسد رعایت استاندارد‌های‌ بین‌المللی درحوزه تولید و عرضه کتاب برای تحقق اهدافمان بسیار حائز اهمیت است در غیر این صورت زحمات به هدر خواهد رفت. همه این موفقیت‌ها می‌تواند در همکاری رایزنی‌های فرهنگی و بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بالاخص خانه کتاب و ادبیات ایران محقق شود.