سبک زندگی سالمندی در گفتوگو با مترجم کتاب «کاردرمانی سالمندان»
سازگاری و استقلال مهمترین نیازهای زندگی سالمندی است
محبوبه شاطریان معتقد است: در زندگی سالمندی و کاردرمانی سالمندان حفظ استقلال سالمند بسیار مهم است، فرد سالمند باید بتواند خودش به تنهایی اکثر کارهایش را انجام دهد چرا که این موضوع موجب عزت نفس و حفظ روحیه او میشود.
در این زمینه محبوبه شاطریان از مترجمان کتاب «کاردرمانی سالمندان» به ایبنا میگوید: کاردرمانی در واقع به معنای درمان بیمار به وسیله مشغولیتهای روزمره و بدون استفاده از دارو و در حقیقت یکی از زیرمجموعههای توانبخشی است و یکی از تمرکزات این رشته بر سالمندان است. همانطور که در کتاب «کاردرمانی سالمندان» نیز میبینیم، فرد در دوران سالمندی ممکن است درگیر مشکلاتی چون افسردگی، دیابت، ناتوانی قلبی و اختلالات یادگیری، مشکلات عضلانی و اسکلتی و ... شود؛ اما باید توجه داشته باشیم که بسیاری از این اختلالات همراه سالمندان هستند و بهصورت کلی قابل درمان نیستند؛ بنابراین یک فرد سالمند باید بتواند با داشتن این مشکلات بهترین زندگی را داشته باشد. برای مثال بیماری آرتروز در دوران سالمندی بهراحتی درمان نمیشود، در اینجا یک کاردرمان با توجه به این مشکل به سالمند کمک میکند با توجه به شرایط زندگیاش چگونه با این مشکلات باید کنار بیاید و چه فعالیت و کارهایی را میتواند انجام دهد که این مشکل شدید نشود و بتواند با آن زندگی کند.
شاطریان در مورد اهمیت اطرافیان و محیط اجتماعی توضیح میدهد: در بحث کاردرمانی سالمندان یکی از موضوعات مهم و قابل توجه نقش خانواده و مراقبتهایی از سمت آنها برای کنارآمدن سالمندان با مشکلاتشان است. در کتاب این موضوع و همچنین زمینه اجتماعی و روابط فردی و اجتماعی سالمندان از جمله موارد در خور توجه است.
مترجم کتاب «کاردرمانی سالمندان» در مورد آگاهی از این حوزه در میان عموم میگوید: کتابهای این حوزه بسیار کم است و علاوه بر این مشکل دیگری که ما با آن روبه رو هستیم این است که کاردرمانی در کشور ما به صورت کلی شناخته نشده است. این موضوع اما در کشورهای دیگر متفاوت است و در حوزههای مختلف از کاردرمانی استفاده میشود، برای مثال حتی یک بیمار مبتلا به سرطان که به نظر میرسد بیماری او به کاردرمانی ارتباطی ندارد حتما در روند درمان خود از یک کاردرمان کمک میگیرد. طیف استفاده از کاردرمانی در جهان بسیار گسترده است و گروههای مختلف سنی را هم شامل میشود؛ اما توانبخشی در مجموع در کشور ما مهجور است و کاردرمانی به مراتب مهجورتر حتی میتوان گفت ترجمه بهتر برای این رشته درمان از طریق مشغولیت است؛ چراکه همین اصطلاح کاردرمانی هم باعث بدفهمی این رشته شده است. همانطور که اشاره کردم کاردرمانی در کشورهای پیشرفته کاربرد زیادی دارد و برای مثال زمانی که یک پرستار با مشکلی مانند افسردگی مواجه میشود اولین مراجعه خود را به یک کاردرمان میکند تا ببیند چه فعالیتهایی را میتواند انجام دهد که این افسردگی بر کار و خانواده او و ... تاثیر نگذارد؛ اما در کشور ما به هیچ وجه این طور نیست و این رشته به مشکلات جسمی در کودکان محدود میشود. شاطریان اقدامات در مورد اقدامات کاردرمانی برای سالمندان توضیح میدهد: برای مثال یک کاردرمان برای کمک به یک سالمندان در قدم اول باید به خانه آن شخص مراجعه و شرایط زندگی او را بررسی کند، کاردرمان باید ببیند محل فیزیکی زندگی چگونه است، در طبقه چندم ساختمان است، حیاط دارد، چند پله دارد و ... . در ادامه و پس از این بررسی، او راهکارهایی ارائه میدهد که سالمندی که در این فضا قرار است زندگی کند باید چه تغییراتی را اعمال کند، برای مثال حمام به چه شکل تغییر کند تا او زمین نیافتد و مواردی از این دست. به این ترتیب کاردرمان به این شکل ابتدا مشورت میدهد و در بازدید بعدی خود بررسی میکند که آیا مشکلات سالمند کمتر شده است، یا خیر اما با توجه به ناشناختهبودن این شکل از کاردرمانی در کشور، کاردرمانان ما به خودشان اجازه نمیدهند که این مسئولیت قبول کنند. نکته در کاردرمانی سالمندان این است که تا حد امکان مشکلات فرد کم و او با آنها سازگار شود و مورد مهم دیگر این که سالمند باید استقلالش حفظ شود تا لازم نباشد کسی دائم مراقب او باشد. خود من زیاد دیدهام که بسیاری از سالمندان ما میتوانند با یک واکر ساده در خانه مستقل باشند، ولی حتی اعضای خانواده نمی دانند با تهیه این وسیله چقدر میتوانند استقلال سالمند را تامین کنند.
او در مورد لزوم حفظ استقلال سالمندان در زندگی شخصی به ایبنا میگوید: در زندگی سالمندی و کاردرمانی سالمندان حفظ استقلال سالمند بسیار مهم است، فرد سالمند باید بتواند خودش به تنهایی اکثر کارهایش را انجام دهد چرا که این موضوع موجب عزت نفس و حفظ روحیه او میشود. رسیدن به این هدف هم همانطور که اشاره کردم در بسیاری از موارد با اقداماتی ساده و تجیهزات مناسب قابل رسیدن است. در دسترس بودن وسایل از نظر ارتفاع یا حتی تغییر برخی از شیرآلات حمام و دستشویی می تواند یک سالمند را مستقل کند.
شاطریان در پایان به نیاز کشور به زمینههای علمی کاردرمانی سالمندان اشاره میکند و میگوید: به نظر من تاسیس رشته تخصصی کاردرمانی سالمندان در مقاطع ارشد یا دکتری در کشور ما نیاز مهمی است با توجه به این که سن جمعیت ما بالا میرود، ما باید به آینده این وضعیت توجه داشته باشیم. مردم علاوه بر شناخت رشتههایی از این دست باید سالمند و تواناییهای سالمند را هم را بشناسند چرا که همانطور که در این کتاب هم به آن تاکید شده است نقش خانواده و جامعه در زندگی سالمندان بسیار قابل توجه است، یک سالمند زمانی که با خانواده خود زندگی میکند میتواند برای همه مفید باشد و چقدر میتوان از تواناییهای شناختی سالمند و تجربیات اودر خانواده بهویژه برای کودکان استفاده کرد. متاسفانه در کشور ما این موضوع به خاطر شرایط خاص دارد تغییر میکند در صورتی که احترام به سالمند از دیرباز جزو فرهنگ ما بوده است، موضوعی که در برخی از کشورها مانند ژاپن همچنان بسیار جا افتاده است و زندگی با سالمند و مراقبت از سالمندان یک ارزش حساب میشود و سالمندان هم به همان میزان میتوانند در کمک به خانواده مفید باشند، برای مثال برای مادری شاغل چون من بودن مادرم کنار فرزندانم بسیار مفید است و معمولا کودکان هم از این موضوع استقبال میکنند و این امر علاوه بر آگاهی بخشی به کودکان به رشد اجتماعی آنها هم کمک میکند.
نظر شما